Nhà ở cho người cao tuổi - cơ hội đầu tư trong bối cảnh dân số 'siêu già'

Già hóa dân số nhanh, nhu cầu tăng cao

Việt Nam đang bước vào thời kỳ già hóa dân số với tốc độ thuộc hàng nhanh nhất thế giới. Theo các chuyên gia, đến năm 2036, nước ta sẽ chính thức trở thành quốc gia có dân số già và có khả năng bước vào giai đoạn “siêu già” vào năm 2049. Nguyên nhân chính là do tuổi thọ tăng trong khi tỷ lệ sinh liên tục giảm.

Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, từ năm 2011, Việt Nam đã bắt đầu già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên - tăng gần 5 triệu người so với 10 năm trước. Dự báo đến năm 2030, con số này sẽ chạm mốc gần 18 triệu người. Đồng thời, mức sinh tiếp tục giảm mạnh, từ 1,96 con/phụ nữ (năm 2023) xuống còn 1,91 con/phụ nữ (năm 2024) - thấp kỷ lục. Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết: cần phát triển các mô hình nhà ở chuyên biệt dành cho người cao tuổi, đặc biệt là những sản phẩm tích hợp yếu tố chăm sóc sức khỏe và kết nối cộng đồng.

Theo Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), hiện tầng lớp trung lưu (tuổi từ 30 - 55) và thượng lưu (40 - 65 tuổi) đang tăng nhanh. Đây là nhóm khách hàng có tiềm lực tài chính, sẵn sàng chi tiêu cho các sản phẩm nhà ở chất lượng cao, bao gồm cả mô hình nhà ở dành cho người cao tuổi. Không chỉ vậy, Việt Nam còn sở hữu nhiều lợi thế để phát triển mô hình này: cảnh quan thiên nhiên đẹp, văn hóa đặc sắc và chi phí sinh hoạt thấp hơn nhiều quốc gia phát triển, đây là yếu tố hấp dẫn cả người nước ngoài nghỉ hưu và kiều bào hồi hương.

Mô hình nhà ở tích hợp, vừa bảo đảm không gian sống an toàn, hiện đại, vừa giữ được sự kết nối với gia đình, là hướng đi phù hợp. Nguồn: Bách niên Thiên Đức

Đáng chú ý, tâm lý sống của người cao tuổi cũng đang thay đổi. Họ không chỉ mong muốn sống lâu mà còn muốn sống khỏe, sống độc lập, tận hưởng tiện ích, giao lưu xã hội và có sự hỗ trợ y tế phù hợp.

Tại nhiều quốc gia phát triển như Nhật Bản, Đức, Thụy Điển hay Australia, mô hình nhà ở cho người cao tuổi đã phát triển thành các hệ sinh thái tích hợp - không chỉ là nơi cư trú, mà còn bao gồm chăm sóc y tế, sinh hoạt cộng đồng, hỗ trợ tâm lý… Một số mô hình nổi bật có thể kể đến như “Continuing Care Retirement Communities” (Mỹ) hay “smart aging villages” (Nhật Bản), nơi người cao tuổi được sống độc lập nhưng vẫn được hỗ trợ y tế và chăm sóc chuyên nghiệp, phù hợp với từng giai đoạn sức khỏe.

Thiếu hụt nguồn cung và dịch vụ chuyên biệt

Tuy nhu cầu rất lớn, nhưng thực tế cho thấy thị trường bất động sản cho người cao tuổi tại Việt Nam vẫn còn sơ khai. VARS cho biết, cả nước hiện chỉ có khoảng 400 viện dưỡng lão, trong đó một nửa là cơ sở từ thiện hoặc do Nhà nước đầu tư. Phân khúc nhà ở kết hợp chăm sóc sức khỏe tại gia - vốn là xu hướng phổ biến - đang cực kỳ thiếu vắng, trong khi nhóm người cao tuổi có điều kiện kinh tế ngày càng tăng. Các khu vực có tuổi thọ trung bình cao như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Đồng Nai hay Bà Rịa - Vũng Tàu cũng đồng thời là những địa phương có kinh tế phát triển, thu nhập cao. Đây là những thị trường tiềm năng để phát triển mô hình nhà ở cao cấp cho người cao tuổi.

Hiện nay, phần lớn người cao tuổi vẫn sống cùng hoặc gần con cháu và ưu tiên các dịch vụ chăm sóc tại nhà. Theo VARS, điều này cho thấy, mô hình nhà ở tích hợp - vừa bảo đảm không gian sống an toàn, hiện đại, vừa giữ được sự kết nối với gia đình, sẽ là hướng đi phù hợp. Tuy nhiên, mới chỉ có một vài chủ đầu tư quan tâm đến phân khúc này và ở quy mô thử nghiệm.

Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch VARS, nhận định, mô hình nhà ở cho người cao tuổi là thị trường đầy tiềm năng, vừa đáp ứng nhu cầu thực tế, vừa phù hợp với xu thế phát triển đô thị nhân văn và bền vững. Ông cho rằng, thay vì phát triển những dự án rời rạc, cần định hướng xây dựng hệ sinh thái toàn diện - nơi kết hợp giữa nhà ở, dịch vụ y tế, tiện ích cộng đồng và kết nối gia đình. Đặc biệt, các khu đại đô thị ven trung tâm là không gian phù hợp để triển khai mô hình này, nhờ chi phí hợp lý và hạ tầng giao thông ngày càng hoàn thiện.

“Phát triển nhà ở cho người cao tuổi nên được xem là một chiến lược trung và dài hạn. Đây không chỉ là bài toán kinh doanh, mà còn là cơ hội đóng góp cho an sinh xã hội và thích ứng với thực trạng dân số đang già hóa nhanh chóng”, ông Đính nhấn mạnh.

Lam Ngọc