Nguồn lực di sản

ĐBP - Cộng đồng 19 dân tộc với phong tục, tập quán, lễ hội truyền thống đã tạo nên sắc màu văn hóa đặc sắc, đa dạng của Điện Biên. Thêm vào đó là hệ thống di sản văn hóa đồ sộ với 22 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, trong đó thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái và Nghệ thuật xòe Thái được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Toàn tỉnh có khoảng 50 lễ hội truyền thống cùng 35 di tích lịch sử, văn hóa, kiến trúc nghệ thuật và danh lam thắng cảnh đã được xếp hạng. Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt chiến trường Điện Biên Phủ với 45 điểm di tích thành phần và mới bổ sung 5 điểm di tích là sở chỉ huy, trận địa các đơn vị tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Thanh niên bản Hua Rốm, xã Mường Phăng thực hành múa khèn Mông.

Hệ thống di sản văn hóa, di tích lịch sử, lễ hội truyền thống các dân tộc... chính là nguồn lực di sản văn hóa phong phú, thu hút du khách đến với Điện Biên nếu biết khai thác, phát huy giá trị, xây dựng sản phẩm du lịch phù hợp.

Điện Biên được du khách muôn phương biết đến chủ yếu qua di tích lịch sử chiến trường Điện Biên Phủ với những địa danh nổi tiếng: Đồi A1, hầm Đờ-cát, Sở chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ tại Mường Phăng... Di sản văn hóa được du khách trải nghiệm, tìm hiểu phổ biến nhất có lẽ là múa xòe của dân tộc Thái khi mọi hoạt động giao lưu, trải nghiệm đều có thể kết thúc bằng điệu xòe. Trong khi đó, nguồn lực di sản văn hóa đồ sộ, đặc sắc của cộng đồng các dân tộc ở Điện Biên chưa được nhiều người biết đến, khám phá và trải nghiệm. Điều này đòi hỏi cơ quan chuyên ngành và cộng đồng thôn, bản, dân tộc sở hữu di sản văn hóa quan tâm nghiên cứu, xây dựng sản phẩm du lịch đặc sắc, đặc trưng từng bản, từng dân tộc, tạo dấu ấn thu hút du khách tìm hiểu.

Truyền dạy nghề dệt thổ cẩm của người Lào, xã Núa Ngam.

Sản phẩm du lịch từ khai thác di sản văn hóa cần khuyến khích sự tham gia của cộng đồng, đồng bào tại chính địa phương thôn, bản. Bởi tham gia hoạt động du lịch văn hóa, đồng bào vừa có thêm thu nhập, cải thiện đời sống vừa gìn giữ, giới thiệu nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình tới du khách thập phương. Những năm qua, Điện Biên quan tâm phục dựng một số lễ hội, làng nghề truyền thống; khai thác, phát triển du lịch cộng đồng, du lịch văn hóa gắn với gìn giữ văn hóa độc đáo các dân tộc. Một số bản văn hóa du lịch trên địa bàn tỉnh xây dựng nhà truyền thống, làm món ăn đặc trưng của dân tộc mình cùng hoạt động văn hóa, văn nghệ đặc sắc hấp dẫn du khách. Đơn cử, bản văn hóa Phiêng Lơi (phường Điện Biên Phủ), bản Mển (xã Thanh Nưa) thu hút du khách với đặc trưng văn hóa, ẩm thực dân tộc Thái từ nếp nhà sàn, múa xòe, nhảy sạp tới những món ăn nướng chế biến đa dạng. Bản Na Sang 2, xã Núa Ngam hấp dẫn du khách bởi nghề dệt thổ cẩm của người Lào và lễ hội té nước hằng năm. Ở xã biên giới Sín Thầu có di sản văn hóa nghệ thuật làm trang phục của người Hà Nhì thể hiện sự khéo léo, tỉ mỉ của người phụ nữ trong cách phối hợp màu sắc, tạo hoa văn. Năm 2024 Điện Biên phục dựng, trình diễn thực cảnh “Huyền tích U Va” tái hiện truyền tích người Thái, chiếc khăn piêu, cây hoa ban và bày tỏ lòng cảm ơn trời đất, tổ tiên. Tiểu cảnh sân khấu hùng vĩ, nên thơ với cọn nước, hoa ban, đồng ruộng... thu hút người xem. Cộng đồng người Si La có lễ cúng cơm mới, nghề đan lát truyền thống hay lễ cúng tổ tiên của dân tộc Cống... Mỗi dân tộc có bản sắc văn hóa truyền thống riêng biệt vừa tạo sự đa dạng vừa hấp dẫn du khách tìm hiểu, khám phá và trải nghiệm.

Nghệ nhân dân tộc Cống truyền dạy quy trình, công đoạn làm trang phục truyền thống cho thế hệ trẻ.

Mô hình du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới, gìn giữ phong tục, tập quán, lễ hội, văn hóa truyền thống các dân tộc đã được xây dựng tại một số bản. Nhiều lễ hội văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thuộc di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được phục dựng, duy trì thu hút du khách trong và ngoài tỉnh tham gia trải nghiệm, tìm hiểu. Văn hóa đặc sắc, ẩm thực đặc trưng các dân tộc Điện Biên được quảng bá, giới thiệu tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Thanh Hóa và sang Luông Pha Băng (CHDCND Lào) khi tỉnh tham gia tuần lễ văn hóa du lịch. Tại các tỉnh bạn, văn hóa đặc sắc các dân tộc Điện Biên thu hút đông đảo du khách gồm cả người nước ngoài thưởng lãm, tìm hiểu. Một số sản phẩm liên kết du lịch từng bước định hình như tuyến du lịch lịch sử văn hóa “Hà Nội - Điện Biên - Luông Pha Băng” hay tuyến du lịch Tây Bắc “Điện Biên - Lai Châu - Sa Pa” gắn khám phá thiên nhiên và trải nghiệm văn hóa địa phương.

Những ngày này, Điện Biên đang trong không khí sôi nổi các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, quảng bá du lịch đặc sắc thuộc khuôn khổ Festival “Tinh hoa văn hóa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025”. Đây là sự kiện cấp khu vực khi Điện Biên phối hợp các tỉnh Tây Bắc mở rộng và TP. Hồ Chí Minh tổ chức với nhiều hoạt động lan tỏa giá trị văn hóa, quảng bá tiềm năng du lịch và kết nối thị trường khách du lịch giữa các địa phương. Tham gia sự kiện, du khách có cơ hội trải nghiệm không gian văn hóa đặc sắc, liên hoan ẩm thực và các sản phẩm du lịch khu vực Tây Bắc.

Hình ảnh Điện Biên an toàn, thân thiện, hấp dẫn được giới thiệu, quảng bá tới du khách trong nước, quốc tế qua điểm nhấn văn hóa, du lịch tại Festival “Tinh hoa văn hóa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025”. Sự kiện là cơ hội để Điện Biên khai thác nguồn lực di sản văn hóa, phát triển du lịch, kết nối các tỉnh, thành khai thác tiềm năng du lịch.

Hà Anh