Nghịch lý GDP Mỹ

Nếu so với mức giảm 0,5% của Quý I, đây là một thành tích không thể phủ nhận. Tuy nhiên, hãy nhìn vào chỉ số chứng khoán Dow Jones, vốn được xem là "phong vũ biểu" của nền kinh tế Mỹ, điều gì đã xảy ra? Chỉ số này đã mất tới 171 điểm ngay trong phiên giao dịch mà dữ liệu GDP tích cực này được công bố.

Các nhà phân tích đều cho rằng, phản ứng tiêu cực của thị trường chứng khoán là trước thái độ cương quyết của lãnh đạo Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), rằng họ sẽ không sớm hạ lãi suất.

Về cơ bản, mức giảm của Quý I là do các doanh nghiệp nước này đã tăng cường nhập khẩu một cách ồ ạt, có thể là vì lo ngại thuế quan sẽ tăng. Trong công thức tính GDP, nhập khẩu là một thành tố trừ. Việc nhập khẩu tăng đột ngột đã kéo GDP giảm, nhưng đó không phải là một dấu hiệu đáng ngại về sức khỏe thực sự của nền kinh tế.

Đến Quý II vừa rồi, GDP của Mỹ tăng mạnh, một phần là do câu chuyện nhập khẩu. Các doanh nghiệp đã nhập khẩu một lượng hàng lớn từ trước đó, giờ đây tập trung vào việc bán ra để giảm hàng tồn kho, không nhập thêm nữa. Dữ liệu cũng cho thấy, sau khi tăng vọt 38% trong Quý I, mức nhập khẩu của Mỹ đã giảm mạnh 30,2% trong Quý II.

Như vậy, nếu trong Quý I, mức giảm GDP do nhập khẩu không phải là một dấu hiệu đáng lo ngại, thì trong Quý II, mức tăng của GDP cũng do sự sụt giảm của nhập khẩu không hẳn là một dấu hiệu để chúng ta có thể vui mừng. Nó cho thấy sự tăng trưởng này không đến từ sức mạnh nội tại bền vững mà chủ yếu là do sự biến động của các yếu tố ngoại thương.

Trong cơ cấu GDP của Mỹ, có khoảng 70% đến từ chi tiêu tiêu dùng, tức là các khoản chi tiêu của người dân nói chung, ví dụ như đi ăn uống ở nhà hàng, hay mua sắm nhu yếu phẩm, quần áo, giày dép... Mức chi tiêu này đã tăng mạnh trong Quý II, lên 1,4%, rất cao so với mức tăng chỉ 0,5% của Quý I.

Tuy nhiên, nhà báo Bryan Mena từ CNN đã có một quan sát rất đáng chú ý, đó là Quý I và Quý II vừa qua là hai quý có tốc độ chi tiêu của người Mỹ tăng chậm kể từ sau đại dịch Covid-19. Ông cũng đưa ra một con số đáng suy ngẫm, đó là "GDP lõi", được đo bằng doanh số bán hàng cho người tiêu dùng cuối cùng trong nước, đã chậm lại trong Quý II, xuống mức chỉ còn 1,2%. Đây là tốc độ tăng trưởng chậm nhất kể từ Quý IV năm 2022.

Với những con số bề nổi tốt đẹp về GDP, rõ ràng Fed đang rất đau đầu khi phải kiên quyết giữ vững lập trường không giảm lãi suất. Sức ép chính trị và từ thị trường là rất lớn. Nhưng rõ ràng là Chủ tịch Fed Powell có lý do của mình để đưa ra quyết định như vậy. Ngay cả ông Christopher Waller - một thành viên của Hội đồng Thống đốc Fed và là người đã bỏ phiếu ủng hộ việc hạ lãi suất 0,25% trong cuộc họp mới đây đã phải thừa nhận rằng nền kinh tế thực sự không mạnh như các số liệu bề nổi đang thể hiện.

Thị trường chứng khoán, với sự nhạy bén của mình, dường như cũng đã "đọc vị" được câu chuyện này. Họ hiểu rằng, đằng sau con số tăng trưởng 3% ấn tượng là một nền kinh tế đang có những dấu hiệu chậm lại, đó chính là lý do Fed chưa thể nới lỏng chính sách tiền tệ. Chính sự mâu thuẫn giữa con số GDP và "sức khỏe" thực của nền kinh tế này đã tạo nên nghịch lý cho thị trường.

Minh Thư