Nghị quyết 66: Ứng dụng công nghệ giúp xây dựng chính sách phù hợp với thực tiễn

Nghị quyết 66 là một bước đột phá, nhằm tạo ra hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch và công bằng. Nghị quyết này đặt ra bốn điểm mấu chốt cần đổi mới, trong đó có việc ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) vào thực thi pháp luật.

Thực tế cho thấy tòa án áp dụng AI đã giải quyết được các vụ án rút gọn, đảm bảo tính nhanh chóng, gọn nhẹ. Trong ảnh: Ông Nguyễn Cao Trí, Tổ số hóa TAND khu vực I (TP.HCM), đang làm việc trên hệ thống công nghệ AI nội bộ. Ảnh: NGUYỄN CHÍNH

Việc ứng dụng công nghệ trong ngành tư pháp, đặc biệt là tại tòa án, là một xu thế tất yếu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, mang lại nhiều lợi ích thiết thực.

Thứ nhất, tăng tính công khai, minh bạch và tiếp cận pháp luật: Công nghệ số giúp số hóa và hệ thống hóa toàn bộ văn bản pháp luật, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp dễ dàng tra cứu, áp dụng. Việc xây dựng một cổng thông tin pháp luật quốc gia và công khai dữ liệu bản án sẽ tăng cường sự giám sát của xã hội đối với hoạt động tư pháp, đồng thời nâng cao nhận thức pháp luật. Khi nguồn luật được số hóa và hệ thống hóa chặt chẽ, việc áp dụng pháp luật sẽ trở nên thống nhất, tránh tình trạng mỗi nơi một khác, giảm thiểu tình trạng án bị hủy, sửa và kéo dài, giúp nâng cao niềm tin vào sự công bằng của hệ thống tư pháp.

Thứ hai, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan tư pháp: Thực tế cho thấy tòa án áp dụng AI (chẳng hạn TAND khu vực 1 TP.HCM) đã giải quyết được các vụ án rút gọn, đảm bảo tính nhanh chóng, gọn nhẹ. Phần mềm quản lý hồ sơ và phân tích dữ liệu sẽ hỗ trợ thẩm phán và thư ký trong việc tổng hợp, phân loại vụ án, thậm chí đưa ra gợi ý về mức án, khung hình phạt. Điều này không chỉ giảm bớt công việc hành chính thủ công mà còn giúp thống nhất đường lối xét xử; giảm thiểu án oan sai và án bị hủy, sửa tùy tiện.

Thứ ba, hỗ trợ xây dựng và hoàn thiện pháp luật: Khi hệ thống pháp luật được công khai, việc lấy ý kiến đóng góp cho các dự thảo luật sẽ được thực hiện hiệu quả hơn thông qua các hệ thống tổng hợp ý kiến trực tuyến có sử dụng AI. AI có thể hỗ trợ đánh giá rủi ro pháp lý, từ đó giúp các nhà làm luật xây dựng chính sách và văn bản pháp luật phù hợp hơn với thực tiễn, giải quyết các bất cập và chồng chéo hiện có.

TS-LS Nguyễn Thị Kim Vinh

Bên cạnh những cơ hội, việc ứng dụng công nghệ cũng đặt ra nhiều thách thức lớn, bao gồm cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, đội ngũ cán bộ tư pháp thiếu kỹ năng công nghệ và thiếu hành lang pháp lý cụ thể cho việc sử dụng AI.

Từ đó, tôi đề nghị ngành tư pháp cần có lộ trình rõ ràng như: Tăng đầu tư vào hạ tầng công nghệ cho các cơ quan tư pháp; đào tạo kỹ năng công nghệ số, đồng thời xây dựng chuẩn mực đạo đức và chuyên môn nghề nghiệp cho cán bộ tư pháp thông qua công cụ chuẩn hóa số; tạo hành lang pháp lý để điều chỉnh hoạt động của các công cụ công nghệ, đảm bảo tính công khai, minh bạch, bảo mật dữ liệu và trách nhiệm pháp lý.

Việc triển khai thành công những giải pháp này sẽ giúp ngành tư pháp Việt Nam phát triển mạnh mẽ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 66-NQ/TW và góp phần vào công cuộc cải cách tư pháp toàn diện.

TS-LS NGUYỄN THỊ KIM VINH