'Ngày Chủ nhật xanh': Nền tảng xây dựng đô thị xanh, sạch, sáng ở TP Huế

Đoàn viên thanh niên tham gia dọn vệ sinh môi trường

Phong trào "Ngày Chủ nhật xanh" được phát động tại TP. Huế từ năm 2019, đến nay đã vượt ra ngoài giới hạn một chiến dịch bảo vệ môi trường đơn thuần để trở thành nền tảng thay đổi hành vi, nhận thức của người dân.

Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới và nông thôn mới nâng cao, mô hình này đang được xem là điểm tựa để các địa phương hình thành nếp sống xanh, sạch, đẹp và văn minh từ mỗi làng quê, từng hộ dân.

Từ những buổi ra quân dọn vệ sinh môi trường, thu gom rác thải, xóa điểm đen ô nhiễm... đến việc xây dựng các mô hình "thôn, làng không rác", "tuyến đường kiểu mẫu", "bến nước sạch", "góc sân xanh", phong trào "Ngày Chủ nhật xanh" tại TP. Huế đã từng bước đi vào chiều sâu, tác động mạnh đến hành vi của người dân nông thôn.

Không còn là những buổi vệ sinh mang tính phong trào, nhiều xã, thôn đã chủ động tổ chức hoạt động thường kỳ, gắn với tự quản môi trường tại khu dân cư. Người dân không chỉ tham gia quét rác mà còn trồng hoa thay cỏ, tái chế rác hữu cơ làm phân bón, xây dựng nhà vệ sinh hợp chuẩn, hạn chế sử dụng túi ni lông…

Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Chí Tài kiểm tra việc thực hiện "Ngày chủ nhật xanh"

Chị Nguyễn Thị Tâm, phường Thuận An, chia sẻ: "Trước đây, bà con còn ngại tham gia vì nghĩ làm sạch rồi người khác lại xả. Nhưng giờ thì ai cũng có ý thức giữ gìn. Đường làng được trồng hoa, có thùng rác riêng, con cháu cũng được dạy giữ vệ sinh từ nhỏ".

Từ việc thu gom rác đúng quy định, phân loại rác tại nguồn, sử dụng nước sạch hợp vệ sinh đến xây dựng cảnh quan xanh - sạch - đẹp…, các xã, thôn có thể linh hoạt tích hợp nội dung phong trào vào kế hoạch thực hiện tiêu chí nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao.

Ngoài ra, thông qua phong trào, nhiều địa phương đã triển khai mô hình "vườn mẫu xanh", "khu dân cư không rác", "bãi rác hợp vệ sinh", "hàng rào xanh", "trường học xanh"... vừa nâng chất lượng tiêu chí cảnh quan, vừa thúc đẩy chuyển đổi hành vi, từ đó tạo hiệu ứng bền vững và sâu rộng.

Không dừng ở các hoạt động vệ sinh môi trường, phong trào còn trở thành bệ phóng cho các chương trình sáng tạo như: "Đổi rác lấy quà", "Đường không túi ni lông", "Nhặt rác - góp yêu thương", "Tái chế - tạo thu nhập", hay tổ chức ngày hội môi trường tại các xã nông thôn.

Đông đảo các lực lượng cùng nhau chung tay thu gom rác bảo vệ môi trường

Phong trào cũng khuyến khích mỗi người dân lựa chọn một hành động xanh gắn với đời sống thường nhật: Nhặt rác trên đường đi chợ, trồng hoa trước cổng, tận dụng vật liệu cũ làm bồn cây… Những hành động nhỏ nhưng bền bỉ ấy đang góp phần làm nên diện mạo mới cho nhiều vùng quê.

Để phong trào không mang tính hình thức, nhiều địa phương đã lồng ghép nội dung "Ngày Chủ nhật xanh" vào sinh hoạt chi bộ, đoàn thể, nhà trường, đồng thời đưa vào nội dung bình xét thi đua, đánh giá tiêu chí nông thôn mới.

Các xã chủ động xây dựng tuyến đường tự quản môi trường, thành lập tổ tự quản thôn xóm do người dân làm nòng cốt, kiểm tra nhắc nhở, xử lý rác thải, phát hiện vi phạm. Thành phố cũng tăng cường xử phạt hành vi xả rác không đúng nơi, sai giờ quy định, kết hợp tuyên truyền bằng hình thức trực quan, mạng xã hội, loa truyền thanh…

Theo Phó Chủ tịch UBND TP Huế Nguyễn Chí Tài, trong bối cảnh Huế trở thành đô thị trực thuộc Trung ương, việc xây dựng nông thôn mới cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về môi trường, cảnh quan và tính thích ứng với phát triển đô thị thông minh.

Vì vậy, nhiều địa phương đã từng bước số hóa dữ liệu môi trường, đo chất lượng không khí, lắp camera giám sát rác thải, xây dựng bản đồ điểm xả thải… Đồng thời khuyến khích hộ dân sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường, tiết kiệm nước, điện, tài nguyên.

Rác được thu gom vận chuyển đến nơi tập kết quy định

Phong trào "Ngày Chủ nhật xanh" cũng đang được nâng tầm thành "Sống xanh mỗi ngày", trở thành thước đo hành vi trong mỗi gia đình, thôn xóm. Từ chỗ vận động ra quân, nay người dân đã chủ động giữ gìn từng mét đất, giọt nước, hàng cây - đó là thành công lớn nhất.

Việc bảo vệ môi trường, giữ gìn cảnh quan không còn là nhiệm vụ của chính quyền hay một chiến dịch ngắn hạn. "Ngày Chủ nhật xanh" đã khơi dậy tinh thần tự giác, trách nhiệm và tình yêu quê hương từ mỗi người dân.

"Chúng tôi mong muốn mỗi ngày trôi qua trên đất Huế đều gắn với một hành động xanh, để cùng nhau gìn giữ một Huế xanh hơn, đẹp hơn và đáng sống hơn", ông Tài nhấn mạnh.

Đình Văn