Mốc son của nghệ thuật chiến tranh nhân dân

Vạn Tường là trận đánh đầu tiên của quân chủ lực ta với quân đội Mỹ trên chiến trường miền Nam. Chiến thắng Vạn Tường có ý nghĩa lớn về chiến lược của cách mạng miền Nam. Đó là ta dám đánh Mỹ, quyết đánh Mỹ và niềm tin thắng Mỹ. Đồng thời, là biểu hiện sinh động sức mạnh của chiến tranh nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Chiến thắng vang dội

Mùa hè 1965, chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của Mỹ hoàn toàn thất bại. Để cứu chế độ tay sai miền Nam trên đà sụp đổ, chính quyền Mỹ đã đưa quân viễn chinh vào miền Nam trực tiếp tham chiến, thực hiện chiến lược “chiến tranh cục bộ” (Mỹ đưa quân đội và đồng minh vào tham chiến ở miền Nam, tăng cường đánh phá miền Bắc bằng không quân, hải quân).

Với chiến lược mới, mục tiêu của quân đội Mỹ là sử dụng sức mạnh của vũ khí tối tân và không giới hạn để “tìm và diệt” quân chủ lực của ta trên chiến trường miền Nam. Trận đánh Vạn Tường là cuộc hành quân “tìm diệt” được quân Mỹ thử nghiệm sau khi vào miền Nam với tên gọi “Ánh sáng sao”.

"

Nếu trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của Liên Xô, trận Stalingrad là một bước ngoặt chứng minh quân phát xít Hitler không phải không đánh được, thì chúng ta cũng có thể coi trận Vạn Tường là một bước ngoặt chứng minh một cách hùng hồn rằng, Quân giải phóng miền Nam hoàn toàn có khả năng đánh bại được quân đội Mỹ trong điều kiện chúng có mọi ưu thế tuyệt đối về binh khí, hỏa lực...".

Tổng Bí thư LÊ DUẨN

Từ nguồn tin tình báo, quân đội Mỹ phát hiện có lực lượng quân chủ lực của ta đứng chân tại Vạn Tường. Đây là cơ hội để chúng thực hiện nhiệm vụ “tìm diệt” quân chủ lực của ta. Từ đêm 17/8/1965, quân Mỹ đã cày xới các mục tiêu bằng đại bác từ chiến hạm ngoài biển, bom từ không quân và pháo binh rót vào thôn Vạn Tường và vùng lân cận (nay là xã Vạn Tường).

Sáng sớm 18/8/1965, Lữ đoàn số 9 thủy quân lục chiến Hoa Kỳ mở màn cuộc hành quân “Ánh sáng sao”. Lực lượng quân Mỹ có 8.000 tên, 105 xe tăng và xe bọc thép, 100 máy bay lên thẳng và 70 máy bay phản lực chiến đấu, 6 tàu chiến, 2 tiểu đoàn pháo 105 ly. Với lực lượng hùng hậu, chúng chia thành 4 mũi tiến về Vạn Tường: 1 mũi theo đường bộ từ Chu Lai vào, 2 mũi đổ bộ đường biển và 1 mũi đổ bộ đường không. Đây là cuộc hành quân lớn nhất của lính thủy đánh bộ Mỹ kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ 2.

Cựu chiến binh và đoàn viên, thanh niên tham quan xác xe tăng của Mỹ trưng bày tại điểm di tích Chiến hào Lộc Tự, xã Vạn Tường. Ảnh: KN

Ở trận này, quân Mỹ hoàn toàn chủ động tổ chức hành quân, lựa chọn chiến trường, thời gian và cách đánh. Lực lượng gấp nhiều lần lực lượng của ta và có ưu thế tuyệt đối về vũ khí, kỹ thuật. Chúng dùng chiến thuật khép chặt vòng vây, dồn quân ta vào thôn Vạn Tường rồi dùng hỏa lực tiêu diệt trong thời gian ngắn nhất.

Trong khi đó, lực lượng của ta chỉ có 1 trung đoàn chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích. Để tránh hỏa lực vượt trội của địch, quân ta chiến đấu bằng chiến hào, bãi mìn, hố chông, vật cản đánh gần, đánh xen kẽ... khiến đội hình địch bị dồn ứ và bị bộ đội ta dùng hỏa lực tiêu diệt.

Với cách đánh tài tình ấy, sau một ngày đêm chiến đấu ác liệt (18/8/1965), ta đã loại khỏi vòng chiến hơn 900 tên Mỹ, bắn cháy 22 xe tăng, thiết giáp, 13 máy bay lên thẳng... Trận đánh Vạn Tường chiến thắng vang dội, đã giáng một đòn chí tử vào sức mạnh Mỹ trong trận đầu tiên với quân chủ lực của ta.

Nhiều bài học quý

Trình bày tham luận tại Hội thảo khoa học “Chiến thắng Vạn Tường - Ba Gia”, do Bộ Tư lệnh Quân khu 5, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Quảng Ngãi tổ chức vào tháng 8/1995, Thiếu tướng Lê Quang San (Viện Chiến lược quân sự, Bộ Quốc phòng) cho biết, thời điểm diễn ra trận Vạn Tường, tôi làm công tác ở cơ quan chiến lược, chuyên theo dõi tình hình miền Nam. Tôi nhớ một buổi sáng giao ban, sau khi nghe tin sơ bộ về Chiến thắng Vạn Tường, một đồng chí lãnh đạo reo lên: Hay quá! Ta biết cách đánh Mỹ rồi! Một cảm xúc tức thời, nhưng chứa đựng bao nhiêu điều trăn trở từ khi quân Mỹ trực tiếp tham chiến ở miền Nam.

Theo Thiếu tướng Lê Quang San, khi diễn ra trận Vạn Tường, đã có hơn 8 vạn quân Mỹ trên chiến trường miền Nam, chủ yếu là ở Đà Nẵng - Chu Lai. Vấn đề đặt ra là, Mỹ còn tiếp tục tăng quân, quân và dân ta sẽ đánh và thắng Mỹ như thế nào? Ở cơ quan nghiên cứu chiến lược lúc bấy giờ, chúng tôi phải nghiên cứu khá nhiều tài liệu về chiến lệ của Mỹ trong thế chiến thứ 2 để tìm cách đánh của quân Mỹ và nghiên cứu khả năng chiến đấu của quân Mỹ trên chiến trường Việt Nam.

Tuổi trẻ xã Vạn Tường tham quan, tìm hiểu về trận đánh Vạn Tường tại Bảo tàng Chiến thắng Vạn Tường. Ảnh: KN

Đối chiếu với thực tế chiến trường, trận Vạn Tường là một chiến lệ sinh động, minh chứng cho một tư duy quân sự rất mới. Mới ở chỗ là chưa thấy trong các chiến lệ của quân Mỹ trong thế chiến thứ 2 chống Đức và Nhật. Mới ở chỗ lực lượng tham gia tác chiến, nó nằm ngoài dự đoán của chỉ huy quân sự Mỹ. Vì chúng chỉ nhằm mục tiêu là Trung đoàn 1 của Việt cộng, chứ không tính đến tinh thần và khả năng chiến đấu của nhân dân Việt Nam nói chung và nhân dân Bình Sơn nói riêng...

Trong trận Vạn Tường, Thiếu tướng Lê Quang San cho rằng, Mỹ không thể lường được tại sao 1 trung đoàn chủ lực vừa đánh nhau ở Ba Gia, Phước Lộc (từ tháng 5 - 7/1965) lại có thể về đóng quân ở Vạn Tường, chỉ cách căn cứ Chu Lai, nơi đóng quân của Mỹ, con sông Trà Bồng. Và ông đúc kết, chỉ có những người lính của nhân dân, sống trong sự đùm bọc của nhân dân; bộ đội cùng với dân đã kết thành một khối thống nhất, đã sáng tạo ra những cách đánh thích hợp và hiệu quả, không theo một khuôn mẫu sách vở nào.

Chiến thắng Vạn Tường có ý nghĩa bước ngoặt về chiến lược của cách mạng miền Nam, khi mà quân đội Mỹ đã trực tiếp tham chiến, mở đầu một thời kỳ leo thang chiến tranh khốc liệt nhất trong thế kỷ XX. Từ Chiến thắng Vạn Tường, ta đã khẳng định có thể đánh Mỹ và thắng Mỹ. Sau trận Vạn Tường, phong trào “tìm Mỹ mà đánh, tìm ngụy mà diệt” được phát động trên toàn miền Nam, từng bước làm thất bại ý chí xâm lược của Mỹ, buộc chúng phải rút quân hoàn toàn khỏi miền Nam sau khi ký kết Hiệp định Paris 1973.

Chiến thắng Vạn Tường đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu về nghệ thuật quân sự Việt Nam. Trong đó nổi bật nhất là bài học lớn về phát huy sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân và sự kết hợp tác chiến giữa bộ đội chủ lực và lực lượng vũ trang địa phương; giữa tiến công tiêu diệt địch của lực lượng vũ trang với nổi dậy của quần chúng giành quyền chủ động. Đồng thời, thể hiện tư duy nhạy bén trong nghệ thuật chỉ huy, điều hành chiến dịch của Bộ Tư lệnh Quân khu 5 và tinh thần chiến đấu dũng cảm, kiên cường, mưu trí, sáng tạo của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân ta.

XUÂN THIÊN