Miễu Ông, nơi tưởng nhớ tiền nhân mở đất

Tri ân tiền nhân

Cụ Võ Đình Chiến (73 tuổi), ở tổ dân phố Long Thạnh 2, phường Phổ Thạnh (TX.Đức Phổ) cùng tôi cuốc bộ trên con đường nhỏ uống lượn, lên cao - xuống thấp khi nắng chiều nghiêng. Cách xóm nhỏ hơn 500m là ngôi miễu nằm gần giếng Chăm có từ hàng trăm năm trước. Trên khu đất bằng phẳng nằm cạnh chân đồi Trù Bồ có hai ngôi miễu xây dựng từ sự đóng góp của dân làng và con em tha hương. Bia trong miễu khắc chữ "Thần" bằng Hán tự cạnh chữ Việt để hậu thế hiểu được thông điệp của cha ông. Theo cụ Chiến, miễu phía tây thờ thần hoàng bổn xứ cạnh miễu phía đông thờ Ban Hội đồng, thổ địa, anh linh nghĩa sĩ, vong linh không nơi nương tựa... Vị thần hoàng bổn xứ được thờ cúng là bậc tiền hiền có công lập làng. Ban Hội đồng là những bậc hậu hiền có công xây dựng các công trình, mở mang xóm làng... Trong tâm thức của cư dân nơi đây, thần hoàng bổn xứ là vị phúc thần chở che cho xóm làng yên vui.

Cụ Võ Đình Chiến dâng hương tại miễu cổ. ẢNH: TRANH THY

Những bậc cao niên ở Long Thạnh 2 cho rằng, hai ngôi miễu được xây dựng từ hàng trăm năm trước. Qua bao mưa nắng, miễu bị hư hại trước ánh mắt xót xa của người làng. Họ cùng nhau lên núi cắt tranh, chặt tre dựng lại miễu làm nơi cúng tế tiền nhân. Năm 2006, người dân xóm Cỏ cùng con em sinh sống phương xa góp tiền xây dựng hai ngôi miễu để tiện việc hương khói. Bao quanh khu miễu là núi đồi nằm cạnh biển cả bao la ngàn năm sóng vỗ. Cạnh miễu có hai cây bàng cao lớn, cành lá che phủ tạo nên khung cảnh thâm nghiêm. "Theo lời kể của ông cha thì miễu thờ Ông được xây dựng lần đầu từ lâu lắm, chỉ sau vài đời lớp người Việt đầu tiên vào sinh sống ở đất này. Lúc trước, người dân ở Sa Huỳnh, Thạnh Đức (phường Phổ Thạnh), Phú Long (xã Phổ Khánh) cũng tập trung về đây cúng tế. Chắc là Ông ở đây khai khẩn vùng đất khá rộng, lập nhiều xóm làng nên họ mới đến thắp hương bái tạ", cụ Chiến cho hay.

Thành tâm tế lễ

Nhiều người dân trong vùng đến miễu dâng nén nhang thơm tưởng nhớ tiền nhân có công mở đất, nguyện cầu gia đình hạnh phúc, xóm làng yên vui. Những người con sinh sống phương xa về lại quê nhà thắp hương vái lạy mong ước cuộc sống no đủ, con cháu thảo hiền. "Ông là đấng thiêng liêng trong tâm trí của nhiều người, nên người dân đến đây thắp hương cầu khấn. Trước khi mình đến đã có người thắp hương cho nên trong miễu còn đĩa bánh kẹo vậy đó...", cụ Chiến chậm rãi cho biết.

Sớm ngày 16.3 âm lịch, những người đàn ông xóm Cỏ, phường Phổ Thạnh tập trung dựng lán che nắng trước miễu cổ. Phụ nữ xách những gàu nước trong vắt từ giếng Chăm cạnh đó rửa thực phẩm và sửa soạn mâm cỗ để dâng cúng. Mọi người râm ran chuyện trò xua đi hờn giận thường ngày, tình quê càng thêm gắn bó. Khi nắng vàng trải khắp núi đồi, trống chiêng giục ba hồi dài báo hiệu sắp đến giờ tế lễ. Ba bô lão vận áo dài khăn đóng nghiêm trang dâng hương lên ban thờ rồi khấn nguyện. Khói nhang vờn quanh, hương trầm ngát thơm bay trong gió. Chiêng khua, trống đánh vang lừng sau mỗi lượt khấn vái. Sau đó, mọi người hạ mâm cỗ rồi cùng nhau thưởng thức giữa tiếng cười nói rộn ràng.

"Tôi và bà con luôn tôn kính Ông cùng những người đi trước nên tham gia cúng tế. Chúng tôi khấn vái Ông và các ngài phù hộ cho xóm làng bình an, vạn sự như ý", ông Nguyễn Công Chức bộc bạch. "Lệ cúng vào ngày 16.3 âm lịch từ đời xưa truyền lại. Cứ đến ngày đó là mọi người tụ tập sửa soạn cúng rồi cùng nhau chung vui. Bữa đó, tôi cũng về tận Phổ Cường (TX.Đức Phổ) dự lễ thanh minh trong họ rồi vội vàng xin phép cáo từ để về đây dự cúng cùng bà con", cụ Chiến góp chuyện rồi thành tâm chắp tay vái lạy trước khi rời miễu giữa chiều tàn, hoàng hôn bao phủ núi đồi.

TRANG THY