Mạ khay, cấy máy - giải pháp thiết thực cho sản xuất lúa

Công nghệ này giúp giảm công lao động, tiết kiệm chi phí, nâng cao năng suất, bảo đảm mật độ gieo cấy đồng đều, tạo nền tảng cho sản xuất lúa bền vững. Nội dung này được nhấn mạnh tại Hội nghị tổng kết mô hình mạ khay, cấy máy trong sản xuất lúa quy mô tập trung năm 2025 do Trung tâm Khuyến nông Hà Nội tổ chức ngày 10-10.

Quang cảnh hội nghị. Ảnh: Hương Giang

Tiết kiệm chi phí, năng suất vượt trội

Tại hội nghị, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Hà Nội Đoàn Đức Dân cho biết, tổng diện tích gieo trồng cây hàng năm của Hà Nội đạt hơn 222.000ha, trong đó diện tích trồng lúa chiếm hơn 153.000ha, sản lượng ước đạt 860.000-880.000 tấn thóc. Cơ cấu giống lúa cho thấy, nhóm giống chất lượng cao, lúa nếp chiếm tới 66,6% diện tích, lúa thuần năng suất khá chiếm 30,7%, lúa lai 2,7%...

Thực hiện chỉ đạo của thành phố, năm 2025, Trung tâm Khuyến nông đã triển khai mô hình ứng dụng mạ khay, cấy máy trên quy mô 400ha (vụ xuân 135ha, vụ mùa 265ha) với sự tham gia của hơn 2.200 hộ dân.

Kết quả cho thấy, cấy máy cho năng suất cao hơn cấy tay 5-13%. Cụ thể: Vụ xuân đạt 63-67 tạ/ha (cao hơn 3-7 tạ), vụ mùa đạt 56-58 tạ/ha (cao hơn 5-7 tạ); chi phí sản xuất giảm 3,4 triệu đồng/ha nhờ tiết kiệm giống, công lao động, thuốc bảo vệ thực vật. Một máy cấy có thể thay thế 70-80 lao động/ngày, giải phóng sức lao động, nhất là lao động nữ. Lúa sinh trưởng tốt, ít sâu bệnh nhờ cấy thưa, đẻ nhánh khỏe, ruộng thông thoáng.

Ứng dụng mạ khay cấy máy giúp giảm chi phí sản xuất và nâng cao năng suất lúa. Ảnh: Hương Giang

“Quan trọng hơn, mô hình đã góp phần thay đổi nhận thức của nông dân, thúc đẩy liên kết sản xuất, dồn điền đổi thửa và cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất lúa. Với 400ha lúa cấy máy của mô hình, hiệu quả kinh tế cao hơn 3,5-4 tỷ đồng so với phương pháp truyền thống. Mô hình là cơ sở quan trọng để tiếp tục mở rộng diện tích cấy máy, nâng cao vai trò của các hợp tác xã nông nghiệp trong cung ứng dịch vụ cơ giới hóa đồng bộ vào sản xuất lúa; từng bước tạo vùng sản xuất lúa tập trung cùng giống, cùng thời vụ, khắc phục được tình trạng thiếu nhân lực trong thời vụ”, ông Đoàn Đức Dân nhấn mạnh.

Chia sẻ về hiệu quả của mô hình, Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thanh Bồ (xã Hòa Xá) Cao Thị Hậu cho biết, vụ xuân và vụ mùa năm nay, HTX triển khai cấy mạ khay, cấy máy khoảng 50ha/vụ. So với cấy tay, lúa cấy máy có nhiều ưu điểm: Cấy thưa, mạ non, giúp lúa đẻ nhánh sớm và khỏe, thời gian sinh trưởng kéo dài nên trỗ muộn, bông to, tỷ lệ hạt chắc cao; cây cao, cứng, kháng sâu bệnh tốt hơn. Đặc biệt, các điểm thực hiện mô hình đều được Trung tâm Khuyến nông Hà Nội hỗ trợ tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật, theo dõi sát sao, kịp thời xử lý tình huống phát sinh, bảo đảm hiệu quả sản xuất...

Theo Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Phú Nghĩa (xã Chuyên Mỹ) Nguyễn Hữu Chỉnh, vụ xuân năm nay, hợp tác xã cấy máy 620 mẫu, vụ mùa 640 mẫu. Việc đưa cơ giới hóa, đặc biệt là mạ khay, cấy máy vào sản xuất đã giúp giảm sức lao động và chi phí; cây lúa sinh trưởng tốt, ít sâu bệnh, năng suất cao hơn cấy tay 20-30kg/sào; thu nhập bình quân sau chi phí đạt 52,5 triệu đồng/ha/năm.

Hà Nội đẩy mạnh cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp. Ảnh: Ánh Ngọc

Đáng chú ý, các diện tích từng bị bỏ hoang trước đây đã được cải tạo và đưa vào sản xuất, đến nay không còn đất lúa bị bỏ trống. Mô hình cũng góp phần thay đổi tập quán sản xuất nhỏ lẻ, tự phát, thúc đẩy liên kết trong sản xuất, đưa cơ giới hóa đồng bộ vào đồng ruộng, hình thành các vùng sản xuất lúa hàng hóa tập trung.

Khuyến khích nhân rộng cơ giới hóa

Các đại biểu dự hội nghị cho rằng, bên cạnh kết quả tích cực, việc áp dụng cơ giới hóa trong khâu gieo cấy lúa còn gặp không ít khó khăn. Nhiều địa phương ruộng đất còn manh mún, không bằng phẳng, gây trở ngại cho việc đưa máy móc vào sản xuất. Hệ thống giao thông và thủy lợi nội đồng chưa đồng bộ, thiếu chủ động trong khâu tưới tiêu. Ngoài ra, cơ cấu giống lúa còn phân tán, thiếu giống chủ lực, chưa xây dựng được mô hình “mỗi cánh đồng một giống” để đồng bộ thời vụ và cơ giới hóa; đội ngũ cán bộ kỹ thuật cơ sở còn thiếu, người vận hành máy chưa được đào tạo bài bản; dịch vụ sửa chữa, bảo dưỡng thiết bị nông nghiệp chưa phát triển...

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Nguyễn Thúy

Phát biểu tại hội nghị, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương cho biết, để đẩy mạnh cơ giới hóa, đặc biệt là ứng dụng mạ khay, cấy máy trong sản xuất lúa, Hà Nội tiếp tục hỗ trợ xây dựng mô hình mạ khay, cấy máy quy mô tập trung tại các xã trọng điểm.

Tuy nhiên, các địa phương cần nâng cấp, xây dựng hệ thống thủy lợi, giao thông nội đồng đáp ứng yêu cầu tưới tiêu, di chuyển máy móc; khuyến khích các hợp tác xã nông nghiệp xây dựng tổ dịch vụ mạ khay, cấy máy; hỗ trợ các đơn vị tiếp cận vốn vay ưu đãi để đầu tư máy móc, thiết bị; khuyến khích ứng dụng công nghệ số, phần mềm điều khiển thông minh để tăng độ chính xác, tiết kiệm nguyên liệu, nâng cao hiệu quả vận hành máy móc…

Các doanh nghiệp giới thiệu giống lúa chất lượng cao tại hội nghị. Ảnh: Hương Giang

Còn theo Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Hà Nội Nguyễn Thị Kim Quế, để đẩy mạnh chương trình cơ giới hóa, Trung tâm tiếp tục nhân rộng mô hình mạ khay cấy máy tại các vùng sản xuất lúa tập trung. Giai đoạn 2026-2030, Trung tâm sẽ xây dựng 2.500-4.000ha mô hình ứng dụng mạ khay, cấy máy trong sản xuất lúa tập trung; đẩy mạnh kết nối, liên kết với các doanh nghiệp dịch vụ cơ giới, hình thành chuỗi giá trị đồng bộ từ gieo cấy, thu hoạch đến tiêu thụ; tăng cường công tác đào tạo, tập huấn kỹ thuật cho cán bộ, nông dân; tuyên truyền các mô hình hiệu quả nhằm lan tỏa, khuyến khích nhân rộng cơ giới hóa trong sản xuất lúa...

Quỳnh Dung