Lộ diện những loài vật bí ẩn trong rừng sâu Việt Nam
Đợt bẫy ảnh lớn nhất từ trước đến nay do các tổ chức bảo tồn thực hiện tại 21 khu rừng ở Việt Nam đã ghi nhận hình ảnh một số loài động vật quý hiếm, bí ẩn, rất khó bắt gặp ngoài tự nhiên.
Dự án Quản lý rừng bền vững và Bảo tồn đa dạng sinh học do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tài trợ chính vừa công bố kết quả điều tra bằng bẫy ảnh lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam.
Để ghi nhận hình ảnh các loài vật trong rừng sâu, dự án thiết lập 1.176 điểm bẫy ảnh tại 21 khu rừng đặc dụng và rừng phòng hộ trên địa bàn 8 tỉnh, thành.
Một cá thể bò tót quý hiếm được bẫy ảnh ghi nhận tại Vườn quốc gia (VQG) Cát Tiên. Đây là một trong những loài thú móng guốc được xếp vào nhóm sắp nguy cấp ở Việt Nam với vùng phân bố hẹp. VQG Cát Tiên là nơi ghi nhận quần thể bò tót lớn nhất Việt Nam.
Đợt bẫy ảnh được thực hiện trong khoảng thời gian 2019-2023. Hàng triệu hình ảnh đã được chụp với 120.000 ghi nhận động vật. Trong ảnh là một cá thể cầy giông được phát hiện ở VQG Cúc Phương.
Loài cầy vằn được ghi nhận tại VQG Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. Đây là một trong những loài cầy quý hiếm nhất thế giới, sống rải rác ở miền Bắc đến miền Trung nước ta. Ngoài ra, loài này còn được ghi nhận ở khu vực phía Tây của Lào và phía Nam Trung Quốc.
Bẫy ảnh ghi nhận được một quần thể chà vá chân nâu (Pygathrix nemaeus) tại VQG Phong Nha - Kẻ Bàng. Đây là một loài linh trưởng đặc hữu quý hiếm, đang trong tình trạng cực kỳ nguy cấp tại Việt Nam. Bán đảo Sơn Trà của Đà Nẵng là nơi ghi nhận quần thể chà vá chân nâu lớn nhất hiện nay.
Một cá thể gà tiền mặt vàng được ghi nhận tại VQG Phong Nha - Kẻ Bàng. Đây loài chim quý hiếm của Việt Nam, có giá trị khoa học, thẩm mỹ, thương mại cao. Những năm qua, số lượng loài này bị giảm nhanh do môi trường sống bị thu hẹp cùng nạn săn bắt.
Một cá thể gấu chó được ghi nhận tại rừng phòng hộ Tây Giang. Từng là loài có phạm vi phân bố rộng ở Việt Nam, đến nay số lượng cá thể gấu chó ngoài tự nhiên rất hiếm, phạm vi phân bố cũng thu hẹp nhiều.
Một cá thể gấu ngựa ngoài tự nhiên cũng được ghi nhận tại Khu Dự trữ thiên nhiên Động Châu-Khe Nước Trong. Gấu ngựa có kích thước lớn hơn hẳn so với gấu chó. Chúng có lông màu đen dài và có dải lông trước ngực màu trắng hình chữ V. Gấu ngựa là loài động vật được đưa vào sách đỏ của Hiệp hội Bảo tồn thế giới, là một trong số các động vật đang bị đe dọa tuyệt chủng cần phải bảo tồn.
Một cá thể mang lớn được ghi nhận tại VQG Vũ Quang. Năm 1994, lần đầu tiên, một cá thể mang lớn được ghi nhận tại Việt Nam, đồng thời là một loài mới của thế giới. Đây là loài rất quý hiếm, có giá trị bảo tồn nguồn gen, được xếp vào nhóm cực kỳ nguy cấp.
Quần thể mang Trường Sơn được ghi nhận tại VQG Sông Thanh. Đây cũng là loài quý hiếm, có khu vực phân bố không rộng, sinh cảnh sống hạn chế trong các cánh rừng già, chúng dễ dàng bị săn bắn, bẫy bắt thường xuyên.
Bẫy ảnh ghi nhận được cá thể Sơn Dương tại VQG Phong Nha - Kẻ Bàng. Đây là loài sắp nguy cấp, quý hiếm với số lượng ngoài tự nhiên không nhiều và bị suy giảm theo thời gian.
Một cá thể lửng lợn được ghi nhận. Đây là sắp nguy cấp theo sách đỏ thế giới.
Bẫy ảnh ghi nhận được một cá thể trĩ sao. Đây là phân loài đặc hữu, cực kỳ nguy cấp của Việt Nam. Loài này thường sống và kiếm ăn ở các khu rừng nguyên, thứ sinh ẩm thường xanh trên các đỉnh và sườn đồi có độ dốc khác nhau ở độ cao từ 100 - 1000m.
Một cá thể nai được ghi nhận trong rừng sâu. Là một loài từng có phạm vi sinh sống rộng ở Việt Nam, đến nay việc ghi nhận các cá thể nai ngoài tự nhiên ngày càng ít đi. Loài hiện được phân ở nhóm sắp nguy cấp, do săn bắn quá mức cũng như môi trường sống bị thu hẹp.
Loài thỏ vằn Trường Sơn quý hiếm cũng được ghi nhận trong lần bẫy ảnh này. Đây là loài thỏ đặc hữu ở khu vực biên giới Việt -Lào, được ghi nhận lần đầu vào năm 2000 tại khu vực miền Trung (Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Bình) của Việt Nam. Loài thỏ này được coi như một loài thú cổ và là một trong hai loài thỏ có sọc quý hiếm trên thế giới.
Theo Ban quản lý dự án, kết quả của đợt bẫy ảnh cho thấy, mặc dù động vật hoang dã đã suy giảm nghiêm trọng ở 21 khu rừng đặc dụng và rừng phòng hộ, nhưng mức độ phong phú loài và số lượng loài đặc hữu tương đối cao, với 9 loài đặc hữu và 21 loài đặc hữu của dãy Trường Sơn. Các loài quý hiếm như Mang lớn và Gấu chó cũng được phát hiện, góp phần cung cấp một vài ghi nhận về các loài này ở Việt Nam trong 20 năm qua.
Giai đoạn hai của dự án đang được tiến hành tại 21 khu rừng đặc dụng và rừng phòng hộ, nhằm đánh giá xu hướng đa dạng sinh học các khu vực thực hiện dự án. Dự kiến đợt bẫy ảnh thứ 2 kết thúc vào năm 2025.
