Leo thang căng thẳng Israel-Iran có thể gây ra khủng hoảng năng lượng toàn cầu thảm khốc
Các quan chức Israel cảnh báo Iran có thể tích cực trả đũa việc Tel Aviv tấn công Đại sứ quán Iran ở Damascus hôm thứ Hai ngày 1/4. Khi căng thẳng địa chính trị tiếp tục leo thang, giá dầu tăng vọt vào thứ Năm 4/4, đạt mức cao nhất kể từ tháng 10 năm ngoái.
Đại sứ quán Iran ở Damascus bị tấn công hôm thứ Hai ngày 1/4. Ảnh Reuters
Tiến sĩ Mamdouh G. Salameh, nhà kinh tế dầu mỏ quốc tế và chuyên gia năng lượng toàn cầu, nói rằng sự leo thang mạnh mẽ trong xung đột giữa Israel và Iran hiện nay có thể khiến thế giới rơi vào một “cuộc khủng hoảng năng lượng thảm khốc”.
Ông Salameh cho biết thêm, giá dầu có thể tăng cao tới 120 USD/thùng. Chuyên gia này lưu ý: Tình hình cực kỳ bất ổn và có thể thay đổi “tùy thuộc vào phản ứng của Iran đối với cuộc tấn công vào Đại sứ quán nước này ở Damascus”.
Vào ngày 4/4, giá dầu Brent giao tháng 6 đã tăng 1,5%, đạt 90,65 USD/thùng. Tương tự, giá dầu kỳ hạn tháng 5 West Texas Middle (WTI) của Mỹ cũng tăng 1,4%, đạt mức 86,59 USD/thùng. Đây là mức giá cao nhất kể từ tháng 10 năm ngoái.
Giá dầu thô Brent tăng hiện nay trước hết là do “các yếu tố cơ bản của thị trường bền vững, nhu cầu dầu toàn cầu lớn, nguồn cung thị trường thắt chặt, nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc phá kỷ lục năm ngoái và tăng cao hơn 9% trong quý đầu tiên của năm 2024 so với cùng quý năm 2023”, chuyên gia lưu ý.
Tiến sĩ Salameh tiếp tục nói rằng mặc dù các nguyên tắc cơ bản đã đúng kể từ tháng 1/2022, nhưng chính việc “cố tình thao túng” của Mỹ liên quan đến Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), các nhà kinh doanh và đầu tư dầu mỏ đã khiến giá cả ở mức thấp “vì lợi ích của nền kinh tế Mỹ”.
Nhưng trong bối cảnh căng thẳng hiện đang leo thang, “tâm lý thị trường tăng giá đang chiếm ưu thế hơn việc thao túng thị trường”.
Giá dầu thô WTI của Mỹ, đã tăng dần từ cuối tháng 12 năm ngoái và tăng khoảng 17% kể từ đợt tăng vọt do nguồn cung bị siết chặt vì xung đột Palestine-Israel và việc cắt giảm sản lượng của các nước khai thác dầu trong nhóm OPEC+.
Giá dầu sẽ tăng tới 120USD/thùng nếu chiến tranh Iran-Israel diễn ra. Ảnh AFP
Chuyên gia nhớ lại, ban đầu, căng thẳng địa chính trị trong cuộc xung đột Palestine-Israel không tác động nhiều đến giá dầu.
Ông Salameh nhấn mạnh: “Lý do là Iran đã tuyên bố ngay từ đầu rằng không có kế hoạch tham gia và mở rộng cuộc chiến này”.
Tuy nhiên, sau vụ tấn công tên lửa gần đây của Israel vào Lãnh sự quán Iran ở Damascus, Tehran có thể trả đũa khi mở rộng chiến tranh, nhà kinh tế học tuyên bố. Chuyên gia năng lượng này cảnh báo nếu Iran trả đũa có thể dẫn đến hiệu ứng domino, khiến cả Israel và Mỹ đều lấy đó làm cớ để tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran.
“Trong trường hợp này, Iran chắc chắn sẽ cố gắng phong tỏa eo biển Hormuz cực kỳ quan trọng bằng cách khai thác nó, do đó làm gián đoạn chuyến hàng ước tính khoảng 20 triệu thùng mỗi ngày (mbd) và một khối lượng lớn xuất khẩu LNG của Qatar, đồng thời đẩy thế giới vào một cuộc khủng hoảng năng lượng thảm khốc. Tiến sĩ Salameh cho biết, điều này có thể khiến giá dầu tăng vọt, với giá dầu thô Brent đạt 110-120 USD một thùng.
Bộ Quốc phòng Syria cho biết cuộc không kích của Không quân Israel vào Tổng lãnh sự quán Iran ở Damascus vào ngày 1/4 khiến ít nhất 11 người thiệt mạng. Số người chết bao gồm 7 sĩ quan của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, trong đó có Tướng Mohammad Reza Zahedi, chỉ huy Lực lượng Quds của IRGC ở Syria và Lebanon, và cấp phó của ông là Mohammad Hadi Hajizadeh.
Nhà phân tích tin rằng nếu kịch bản như vậy xảy ra, giá dầu tăng vọt sẽ tác động trực tiếp đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng đến hầu như tất cả các quốc gia trên thế giới.
“EU sẽ bị ảnh hưởng đáng kể, đặc biệt là nền kinh tế của châu lục này được dự báo sẽ tăng trưởng kém 0,6% trong năm nay. Tuy nhiên, các nhà xuất khẩu dầu lớn như Nga, Venezuela, Na Uy và Brazil có hàng xuất khẩu không qua eo biển Hormuz sẽ được hưởng lợi lớn từ việc tăng giá. Tiến sĩ Salameh kết luận: Nền kinh tế toàn cầu có thể phản ứng bằng cách cắt giảm nhu cầu toàn cầu nhưng vô ích vì sự gián đoạn của các chuyến hàng qua eo biển Hormuz sẽ tạo ra tình trạng thiếu hụt lớn trên thị trường”.
“Một cuộc xung đột khu vực lớn hơn có thể xảy ra giữa Iran và Israel, có thể có ảnh hưởng tới tăng trưởng toàn cầu vì nó sẽ tác động đến các mặt hàng dầu mỏ và hàng hóa”, bà Suranjali Tandon, Trợ lý Giáo sư tại Viện Chính sách và Tài chính Công Quốc gia có trụ sở tại Delhi, nói.
Chuyên gia nói rằng do Iran là một nước đóng vai trò quan trọng trên thị trường dầu mỏ, nên bất kỳ xung đột nào ở đây cũng đồng nghĩa với việc giá dầu sẽ tăng. Bà nói thêm biến động này có thể dẫn đến sự gia tăng nhu cầu về vàng. Bà Tandon cho biết: “Chúng ta cũng sẽ thấy giá vàng tăng mạnh”.
