Làm chủ kỹ thuật ghép tạng

Làm chủ nhiều kỹ thuật tiên tiến

Nữ bệnh nhân 21 tuổi (Bắc Kạn) mắc bệnh lý u cơ trơn bạch huyết ở phổi (LAM) đã may mắn được tiến hành ghép phổi vào đúng 30 Tết (9.2.2024). Ca phẫu thuật kéo dài 12 giờ (từ 10 giờ tới 22 giờ) do TS. Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cùng gần 100 thầy thuốc và chuyên gia khác thực hiện. Ca ghép đã thành công ở mức cao nhất theo tiêu chuẩn quốc tế từ Trung tâm ghép phổi UCSF-1 trong 9 trung tâm ghép phổi lớn và có uy tín nhất tại Hoa Kỳ.

Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương Đinh Văn Lượng phân tích, đây là kỹ thuật khó nhất trong các kỹ thuật ghép tạng đòi hỏi sự phối hợp nghiêm ngặt của tất cả các bộ phận. Các bác sĩ, chuyên gia phải đánh giá tình trạng phổi của người cho, người nhận rất chặt chẽ; quy trình lấy phổi và ghép phổi phức tạp, đòi hỏi kỹ thuật cao từ khâu bảo quản, vận chuyển, kiểm soát nhiễm khuẩn, gây mê hồi sức, tim mạch, phẫu thuật lồng ngực, dược, huyết học, miễn dịch, phục hồi chức năng, dinh dưỡng... Bên cạnh đó, quá trình chăm sóc hậu phẫu cũng là yếu tố quyết định sự sống của người bệnh.

Ca phẫu thuật được thực hiện chặt chẽ, bài bản theo quy trình tiêu chuẩn 12 giờ sau mổ, người bệnh đã tỉnh, tự thở những hơi thở đầu tiên của hai lá phổi mới. Ngay trong ngày đầu tiên sau ghép phổi, người bệnh đã phục hồi tốt, các chỉ số hô hấp ổn định.

Ca ghép tim đầu tiên tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 được thực hiện thành công. Nguồn: ITN

Không chỉ tại Bệnh viện Phổi Trung ương, thời gian gần đây, nhiều ca ghép tạng đòi hỏi kỹ thuật rất cao đã liên tiếp được các bệnh viện thực hiện thành công theo tiêu chuẩn quốc tế. Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 mới đây đã huy động hơn 150 cán bộ nhân viên tham gia để thực hiện ca lấy - ghép đa tạng từ người cho chết não trong vòng 11 tiếng đồng hồ. Cụ thể, bệnh viện đã tổ chức lấy - ghép 8 mô tạng, gồm: tim, gan, thận, thận - tụy, 2 tay, 2 giác mạc, phổi.

Theo Thiếu tướng, GS.TS. Lê Hữu Song - Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, đối với cuộc đại phẫu thuật lần này, bệnh viện chủ động hoàn toàn về công tác tổ chức, điều phối và thực hiện. Bệnh viện đã huy động chuyên gia chuyên ngành, các cơ quan làm công tác tổ chức, điều phối, hậu cần, trang bị, công nghệ thông tin, công tác xã hội… để lấy - ghép. Trong số các ca ghép trên, ghép đồng thời tụy - thận được đánh giá là kỹ thuật phức tạp nhất.

Ghép gan trẻ em - một trong những kỹ thuật khó bậc nhất của ghép tạng với những đòi hỏi khắt khe về trình độ chuyên môn lẫn kỹ thuật cũng đã được các bác sĩ nước nhà thực hiện thuần thục. Tính đến tháng 1.2024, Bệnh viện Nhi Trung ương đã thực hiện 56 ca ghép gan cho trẻ. Đây là bệnh viện có số lượng ca ghép gan cho trẻ em lớn nhất cả nước. Riêng năm 2023, bệnh viện này đã thực hiện 17 ca ghép gan.

Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương Trần Minh Điển nhấn mạnh, bệnh viện đã thực hiện các ca ghép gan đòi hỏi kỹ thuật khó, bệnh lý phức tạp như bất đồng nhóm máu, nhiễm khuẩn huyết, ung thư gan, bệnh lý di truyền… Đặc biệt là ghép gan cho bệnh nhi có cân nặng thấp. Ca ghép gan cho trẻ có cân nặng thấp nhất là 5,6kg.

Thêm cơ hội sống cho người bệnh

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhận định, sự thành công của các ca ghép tạng cho thấy, Việt Nam đã tiếp cận và làm chủ được những kỹ thuật đỉnh cao trong lĩnh vực ghép tạng. Đây là thành tựu tiêu biểu của ngành y tế Việt Nam, mang lại giá trị to lớn cho sức khỏe người bệnh và Nhân dân. Đồng thời, đây là một bước đột phá trong phát triển kỹ thuật y học chuyên sâu, thể hiện trình độ, năng lực của các y, bác sĩ nước nhà trên bản đồ y khoa thế giới.

Với việc làm chủ kỹ thuật ghép tạng đã giúp người bệnh được tiếp cận với phương pháp điều trị tiên tiến, tiết kiệm thời gian, chi phí phẫu thuật cũng như chi phí đi lại, sinh hoạt so với việc thực hiện ở nước ngoài, giúp người bệnh thuận lợi hơn trong quá trình tái khám sau ghép…

Được biết, hiện nay, Việt Nam có 25 cơ sở y tế thực hiện ghép tạng. Đến ngày 31.12.2023, nước ta đã thực hiện được 8.302 ca ghép tạng. Trong đó, 7.654 ca ghép thận; 558 ca ghép gan; 75 ca ghép tim; 1 ca ghép thận - tụy; 1 ca ghép tim - phổi; 10 ca ghép phổi (ghép phổi từ người hiến sống một ca và 9 ca từ người hiến chết não); 2 ca ghép chi trên; 2 ca ghép ruột.

Theo PGS.TS. Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác được Quốc hội thông qua ngày 29.11.2006, có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2007 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện các hoạt động về hiến, lấy, ghép mô bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác.

Tuy nhiên, tỷ lệ ghép tạng từ người hiến sau chết não còn thấp so với tỷ lệ ghép tạng từ người hiến sống. Trong đó, người hiến sống là 8/1 triệu dân; chết não là 0,1/1 triệu dân; số người chẩn đoán chết não hiến tạng tại Việt Nam tính từ năm 2010 đến nay là 140 người.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan mong muốn, thời gian tới, sẽ có thêm nhiều nguồn tạng hiến, các cơ sở y tế phát triển kỹ thuật cấy ghép mô, tạng đạt tiêu chuẩn quốc tế để người bệnh chờ ghép tạng thêm cơ hội sống. Cùng với đó, Bộ Y tế cũng đang tham gia soạn thảo sửa đổi Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người phù hợp hơn với tình hình thực tế.

Đỗ Quyên