Kiến nghị hỗ trợ doanh nghiệp Việt bảo hộ công nghệ ở nước ngoài

Toàn cảnh Hội trường thảo luận Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, ngày 21/10.

Tại phiên thảo luận ngày 21/11, chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, các đại biểu đều đồng tình Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi) khi ban hành sẽ tạo ra hành lang pháp lý vững chắc, thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động chuyển giao công nghệ, phục vụ công cuộc phát triển kinh tế và xã hội của đất nước.

KIẾN NGHỊ BỔ SUNG NỘI CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ TỪ VIỆT NAM RA NƯỚC NGOÀI

Đóng góp ý kiến dự thảo luật, đại biểu Dương Khắc Mai, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng, cho rằng về khái niệm “công nghệ mới” tại khoản 4 Điều 2, dự thảo chủ yếu mô tả mang tính định tính, thiếu căn cứ đánh giá cụ thể.

Đại biểu đề nghị bổ sung tiêu chí nhận diện như: mức độ khác biệt về nguyên lý, quy trình hoặc chỉ tiêu kinh tế – kỹ thuật so với công nghệ hiện đang được sử dụng phổ biến; mức độ phổ biến trên phạm vi thế giới và trong nước.

“Đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết tiêu chí, phương pháp phân loại công nghệ mới theo từng lĩnh vực. Điều này giúp cơ quan nhà nước và doanh nghiệp có căn cứ thống nhất khi xác định đối tượng được ưu tiên, hỗ trợ”, Đại biểu kiến nghị.

Chỉ ra thiếu sót trong dự thảo Luật, đại biểu Phạm Trọng Nhân, Đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết, dự thảo Luật chưa có cơ chế bắt buộc chuyển giao công nghệ trong FDI - vấn đề đã được thảo luận nhiều trong thời gian qua.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân, Đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh.

Báo cáo thẩm tra đã chỉ rõ chính sách lan tỏa công nghệ trong chuyển giao công nghệ, nhưng chính sách này chỉ dừng ở mức chú trọng và không tạo chuyển biến thực chất.

Qua rà soát dự thảo Luật đại biểu kiến nghị: Một là, ưu đãi FDI chỉ áp dụng khi có cam kết và lộ trình chuyển giao công nghệ rõ ràng, đặc biệt với công nghệ chiến lược. Hai là, dự án FDI muốn hưởng ưu đãi tối đa phải có đối tác Việt Nam trong nghiên cứu phát triển hoặc trong làm chủ công nghệ lõi. Ba là, công nghệ chuyển giao phải đáp ứng chuẩn tiên tiến, không phải là thiết bị lạc hậu.

Cũng theo đại biểu, dự thảo Luật đang bỏ trống liên quan đến chính sách xuất khẩu công nghệ của doanh nghiệp Việt Nam. “Chúng ta cần nghiên cứu để đẩy mạnh nội dung này, hỗ trợ bảo hộ sở hữu trí tuệ ở nước ngoài, cung cấp các chính sách tín dụng bảo lãnh cho thương mại công nghệ, và đặc biệt là cơ chế hỗ trợ đàm phán các hợp đồng quốc tế".

Đại biểu kiến nghị bổ sung các nội dung hoặc một mục mới liên quan đến chuyển giao công nghệ từ Việt Nam ra nước ngoài để làm rõ điều kiện chuyển giao công nghệ quốc tế; cơ chế bảo hộ tài sản trí tuệ; ưu đãi thuế và tín dụng cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu công nghệ; và đặc biệt là chương trình quốc gia hỗ trợ thương mại hóa công nghệ của Việt Nam.

Góp ý cụ thể các điều khoản dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh, nhận thấy việc bổ sung các khái niệm công nghệ mới và công nghệ xanh tại Khoản 2 Điều 1 là cần thiết.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh, phát biểu.

Tuy nhiên định nghĩa về công nghệ mới là “chưa ứng dụng phổ biến tại Việt Nam” có nguy cơ tạo ra kẽ hở pháp lý cho việc nhập khẩu công nghệ đã lỗi thời trên thế giới.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cũng nhận thấy tại điểm c Khoản 2 và Khoản 3 Điều 14 giao thẩm quyền chủ trì có ý kiến về công nghệ cho cơ quan chuyên môn quản lý ngành, lĩnh vực cấp tỉnh, thay vì cơ quan chuyên môn về khoa học và công nghệ là chưa hợp lý.

Điều này dẫn đến rủi ro về chất lượng thẩm định chuyên môn công nghệ đối với công nghệ hạn chế chuyển giao và công nghệ có nguy cơ tác động xấu đến môi trường.

Theo đại biểu cần điều chỉnh theo hướng Sở Khoa học và Công nghệ cấp tỉnh là cơ quan chủ trì hoặc đồng chủ trì việc có ý kiến về công nghệ, bảo đảm tính khoa học và chặt chẽ trong việc kiểm soát công nghệ đầu tư tại địa phương.

ĐỊA PHƯƠNG SẼ THẨM ĐỊNH CÔNG NGHỆ THEO TIÊU CHÍ THỐNG NHẤT

Giải trình các vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, mục tiêu chính sửa đổi Luật Chuyển giao công nghệ lần này là hình thành thị trường công nghệ một cách thực chất.

“Chúng ta chuyển từ kiểm soát chuyển giao sang thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Luật giảm thủ tục hành chính, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, tạo cơ chế thông thoáng. Luật phát triển các tổ chức trung gian để doanh nghiệp nhanh chóng nhận công nghệ mới, làm chủ và đổi mới công nghệ, chuyển từ tư duy công nghệ là máy móc, thiết bị sang công nghệ là tri thức, dữ liệu, thuật toán, phần mềm, trí tuệ nhân tạo (AI). Coi tất cả đều là đối tượng chuyển giao như nhau”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết ngoài quyền về sở hữu và sử dụng, luật mở rộng thêm các công nghệ phái sinh, công nghệ đồng phát triển, chuyển giao công nghệ tạm thời và chuyển giao theo kết quả.

Đồng thời Luật sẽ còn cho phép "sandbox" về chuyển giao công nghệ; Bổ sung các đối tượng công nghệ mới như thiết kế, thuật toán, mô hình, dữ liệu, AI; Có cách tiếp cận mới đối với các đối tượng công nghệ vô hình. Bên cạnh đó, việc phân cấp thẩm định công nghệ cho địa phương phải đi kèm với thiết kế một tiêu chí thống nhất quốc gia.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định: “Nhà nước luôn giữ quyền hậu kiểm công nghệ với chế tài mạnh. Điều này nhằm tránh việc nâng khống giá công nghệ, đưa công nghệ lạc hậu, gây hại môi trường vào Việt Nam".

Hạ Chi