Khung pháp lý trong Trung tâm tài chính quốc tế: Cần chọn mô hình phù hợp với bối cảnh

Theo TS. Nguyễn Văn Cương, Trung tâm tài chính quốc tế là một khu vực (thường tập trung ở một thành phố hoặc đặc khu) nơi hội tụ các dịch vụ tài chính toàn cầu, như ngân hàng, bảo hiểm, thị trường vốn, quản lý quỹ, tài chính phái sinh, tài sản số, fintech, trọng tài thương mại quốc tế…

Trung tâm tài chính quốc tế đóng vai trò như “điểm trung chuyển” của dòng vốn, công nghệ tài chính và nhân lực chất lượng cao, có sức lan tỏa vượt phạm vi quốc gia.

“Một Trung tâm tài chính quốc tế chỉ thành công khi có khung pháp lý minh bạch, ổn định, có khả năng dự báo và thân thiện với nhà đầu tư quốc tế. Khung pháp lý này phải đáp ứng được những yêu cầu cơ bản như bảo đảm niềm tin pháp lý (legal certainty) cho doanh nghiệp và nhà đầu tư toàn cầu; tạo môi trường cạnh tranh công bằng và cơ chế giải quyết tranh chấp độc lập, đáng tin cậy; linh hoạt, thích ứng nhanh với đổi mới công nghệ (fintech, tài sản số, trí tuệ nhân tạo); kết nối quốc tế thông qua tương thích chuẩn mực toàn cầu (FATF, IOSCO, Basel, IAIS…)”, TS. Nguyễn Văn Cương nhấn mạnh về khung pháp lý của Trung tâm tài chính quốc tế.

Vẫn theo TS. Nguyễn Văn Cương, để thiết kế khung pháp lý có chất lượng cho Trung tâm tài chính quốc tế, việc thiết kế này phải tuân theo những nguyên tắc nhất định.

“Khung pháp lý cho Trung tâm tài chính quốc tế có thể được thiết kế theo hướng có sự tách biệt hợp lý với hệ thống pháp luật quốc gia. Trong khung pháp lý của Trung tâm tài chính quốc tế thường đi kèm với việc thiết kế Tòa án hoặc cơ quan tài phán có tính liêm chính cao nhất có thể. Ngoài ra, để giảm thiểu các quy trình, thủ tục hành chính phức tạp, giảm thiểu chi phí tuân thủ, Trung tâm tài chính quốc tế thường có một Cơ quan quản lý thống nhất. Khung pháp lý cho Trung tâm tài chính quốc tế cũng thường phải bao gồm khuôn khổ pháp lý hiện đại về tài chính. Khung pháp lý cho Trung tâm tài chính quốc tế thường cũng phải bao gồm các chính sách về thuế và xuất nhập cảnh thuận lợi cho các nhân tài tài chính, nhân tài công nghệ, nhân tài pháp lý và các chuyên gia khác”, TS. Nguyễn Văn Cương cho hay.

Phân tích một số kinh nghiệm quốc tế tiêu biểu từ Trung tâm tài chính quốc tế Dubai (Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất) và Trung tâm tài chính quốc tế Astana, Kazakhstan, TS. Nguyễn Văn Cương khẳng định, khung pháp lý là linh hồn Trung tâm tài chính quốc tế.

“Một Trung tâm tài chính quốc tế thành công không chỉ cần tòa nhà chọc trời và ưu đãi thuế, mà quan trọng hơn là một môi trường pháp lý minh bạch, ổn định, dễ dự đoán, gắn kết với thông lệ quốc tế, và đủ linh hoạt để thích ứng với sự thay đổi của công nghệ tài chính toàn cầu”, ông Nguyễn Văn Cương nói.

Cổng vào Trung tâm Tài Chính Quốc Tế Dubai. - Ảnh: www.universe.org (Hình hinh họa)

Gợi ý cho việc xây dựng khung pháp lý cho Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, TS. Nguyễn Văn Cương cho rằng, cần chọn mô hình khung pháp lý phù hợp với bối cảnh.

Theo đó, mô hình “đặc khu pháp lý common law” có thể là mô hình cần tính tới nhưng phù hợp với quốc gia pháp luật thành văn để tạo môi trường thân thiện quốc tế. Đi kèm với đó là việc thiết lập cơ quan quản lý một cửa, minh bạch, chuyên nghiệp, có thẩm quyền đầy đủ cùng cơ chế giải quyết tranh chấp tin cậy, sử dụng ngôn ngữ quốc tế phổ biến (tiếng Anh), trọng tài quốc tế. Cần tập trung xây dựng thương hiệu niềm tin pháp lý - vì Trung tâm tài chính quốc tế cạnh tranh chủ yếu bằng uy tín pháp luật và năng lực thể chế, không chỉ bằng ưu đãi thuế.

Cùng với đó, cần quan tâm xử lý một số vấn đề pháp lý tất yếu sẽ phát sinh, bao gồm xung đột pháp luật quốc nội - trung tâm tài chính quốc tế. Đồng thời, cần tránh bị coi là “thiên đường thuế”, gắn ưu đãi thuế với đích đến cụ thể); thu hút nhân lực quốc tế thông qua các chính sách thị thực linh hoạt, hành chính một cửa, tòa án/thủ tục hành chính điện tử...

Cạnh đó, cần bảo đảm tính toàn diện của khung pháp lý cho Trung tâm tài chính quốc tế với các trụ cột như luật nền tảng về Trung tâm tài chính quốc tế. Theo đó, xác lập phạm vi địa lý, thẩm quyền lập quy, áp dụng trực tiếp common law nếu chọn mô hình đó; ngôn ngữ tố tụng; hiệu lực phán quyết.

TS. Nguyễn Văn Cương cũng nêu việc thiết lập Tòa án Trung tâm tài chính quốc tế và cơ quan quản lý “một cửa”; các luật về lĩnh vực tài chính phù hợp, fintech và tài sản số; thu hút nhân tài bằng visa nhà đầu tư/chuyên gia cùng các cơ chế khác như cấp phép lao động, chính sách dữ liệu và văn hóa tuân thủ; thuế, có tiêu chí hiện diện thực; bảo vệ nhà đầu tư theo chuẩn quốc tế; chính sách quản lý ngoại hối và việc chuyển ngoại tệ.

Hà Dung - Hương Giang