Khu công nghệ cao Hòa Lạc:Giải bài toán nhân lực công nghệ cao

Trong bối cảnh Hà Nội xây dựng nghị quyết mang tính đột phá về cơ chế thu hút nguồn nhân lực công nghệ cao làm việc tại Khu công nghệ cao, câu hỏi đặt ra là: Hòa Lạc cần làm gì để trở thành nơi hội tụ trí tuệ và lan tỏa đổi mới sáng tạo?

Ứng dụng robot trong sản xuất tại Nhà máy Hanwha Aero Engines (Khu công nghệ cao Hòa Lạc). Ảnh: Thanh Hải

Chưa đủ sức hút

Được kỳ vọng trở thành “thung lũng Silicon” của Việt Nam, Khu công nghệ cao Hòa Lạc sau hơn 20 năm phát triển vẫn chưa đạt kỳ vọng về sức hút đối với đội ngũ nhân lực chất lượng cao. Theo Phó Trưởng ban Quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp Hà Nội Lê Thanh Sơn, Khu công nghệ cao Hòa Lạc đang thiếu hụt trầm trọng lao động có trình độ, nhất là các chuyên gia đầu ngành, tiến sĩ, kỹ sư giỏi và các nhóm nghiên cứu chuyên sâu.

Một trong những nguyên nhân lớn nằm ở hệ sinh thái đổi mới sáng tạo chưa hoàn chỉnh: Thiếu viện nghiên cứu chuyên ngành, các cơ sở đào tạo sau đại học, quỹ đầu tư công nghệ, không gian sáng tạo mở và các thiết chế hỗ trợ nghiên cứu, chuyển giao công nghệ. Việc liên kết giữa “ba nhà” - Nhà nước, nhà trường, doanh nghiệp - vẫn còn rời rạc.

Ngoài ra, vị trí địa lý xa trung tâm thành phố, hạ tầng giao thông chưa thuận tiện, thiếu dịch vụ hỗ trợ đời sống khiến không ít chuyên gia e ngại khi lựa chọn làm việc tại đây. Giám đốc nhân sự Công ty Phần mềm FPT Hà Nội Vũ Tiến Đạt cho biết, năm 2013, khi FPT Software chuyển trụ sở lên Khu công nghệ cao Hòa Lạc, 40% nhân sự xin nghỉ việc do điều kiện sinh hoạt chưa bảo đảm.

Từ góc nhìn của nhà khoa học, GS.TS. Bùi Thị Minh Hồng, Giám đốc Quản lý giáo dục, Đại học VinUni, Phó Chủ tịch Quỹ VinFuture nhấn mạnh: “Là một nhà khoa học trở về từ nước ngoài, điều đầu tiên tôi quan tâm không phải lương bổng, mà là đơn vị đó có tầm nhìn lớn và đang giải quyết những bài toán thực sự thách thức hay không”. Theo bà, người tài luôn cần một môi trường tôn trọng giá trị học thuật, có đội ngũ đồng hành đủ mạnh, không gian sáng tạo và cơ hội phát triển rõ ràng.

Hướng mở cho Hòa Lạc

Kinh nghiệm từ Hàn Quốc và Trung Quốc cho thấy, để phát triển khoa học, công nghệ và thu hút nhân tài, cần có chiến lược dài hạn với sự tham gia đồng bộ của Nhà nước, doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo. Trong đó, yếu tố “con người sáng tạo” luôn được đặt ở trung tâm. Họ không chỉ cần đãi ngộ về vật chất mà còn cần được làm việc trong một môi trường tôn trọng giá trị học thuật, có không gian tự chủ và thử nghiệm.

PGS.TS Phương Thiện Thương, Phó Viện trưởng Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc (VKIST) cho biết, để thu hút nhà khoa học tài năng, VKIST tuyển dụng theo thông lệ quốc tế, đãi ngộ theo vị trí việc làm và mức đóng góp, tách bạch rõ ràng giữa bộ phận nghiên cứu và hành chính để tối ưu hóa năng lực chuyên môn. Đặc biệt, viện xây dựng môi trường “mở” về học thuật, chấp nhận thử nghiệm - sai lầm - học hỏi, để nhà khoa học có thể sáng tạo một cách tự nhiên nhất.

Chính nhờ định hướng đó, VKIST đã thu hút được hơn 30 nhà khoa học xuất sắc từ nước ngoài trở về làm việc, thiết lập được 5 phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc tế, công bố hàng chục bài báo quốc tế, sở hữu bằng sáng chế, và từng bước khẳng định vai trò là “hạt nhân đổi mới sáng tạo” tại Hòa Lạc.

FPT Software hiện có gần 6.000 nhân lực công nghệ đang làm việc tại 3 campus F-Ville ở Khu công nghệ cao Hòa Lạc. Ông Vũ Tiến Đạt cho biết, FPT đã giải quyết bài toán “an cư để lạc nghiệp” bằng cách đầu tư mạnh vào hạ tầng đời sống: Xây dựng hệ thống xe buýt nội thành kết nối Hòa Lạc, hỗ trợ nhân viên vay tiền mua nhà gần nơi làm việc, tạo hệ sinh thái nội khu gồm: Sân thể thao, thư viện, nhà trẻ, phòng gym... Kết quả, tỷ lệ chuyên gia nghỉ việc ở Hòa Lạc đã thấp hơn các cơ sở khác của FPT.

Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn cho biết, để phát huy tối đa tiềm năng và lợi thế của khu công nghệ cao, hiện nay, Hà Nội đang xây dựng một Nghị quyết quan trọng của HĐND thành phố để cụ thể hóa Luật Thủ đô năm 2024, tạo hành lang pháp lý mới nhằm thu hút nhân lực công nghệ cao và thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố, đây là thời điểm vàng để Hà Nội tạo đột phá, bởi Khu công nghệ cao Hòa Lạc không chỉ là một dự án phát triển kinh tế mà phải trở thành “không gian kết tinh trí tuệ”, nơi hội tụ tinh hoa trong và ngoài nước. Nghị quyết đang xây dựng sẽ bao gồm các nhóm chính sách cụ thể như: Miễn giảm thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia, hỗ trợ nhà ở, phương tiện đi lại, cơ hội nghiên cứu, cơ chế bảo hộ và vinh danh người tài. Quan trọng hơn, các chính sách sẽ phân loại rõ từng nhóm đối tượng, từ tiến sĩ Việt kiều, chuyên gia quốc tế, kỹ sư giỏi đến người trẻ khởi nghiệp… để ưu đãi sát nhu cầu, đúng người, đúng mục tiêu.

“Thu hút nhân lực công nghệ cao không chỉ là câu chuyện của lương thưởng, mà là cả một hệ sinh thái: Chính sách linh hoạt, hạ tầng đồng bộ và môi trường làm việc sáng tạo, tôn trọng tri thức. Khi người giỏi thấy họ có thể phát triển và cống hiến, họ sẽ tự tìm đến”, đồng chí Lê Hồng Sơn nhấn mạnh.

Thu Hằng