Không cần thiết ban hành Nghị quyết của UBTVQH giải thích quy định về tiêu chuẩn 'tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh' trong Luật Thi đua, khen thưởng

Toàn cảnh Phiên họp

Theo Tờ trình của Chính phủ, sau khi Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022 được Quốc hội thông qua, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Nội vụ, các bộ, ban, ngành, địa phương tổ chức phổ biến, tuyên truyền, tập huấn Luật Thi đua, khen thưởng để thống nhất triển khai thực hiện. Luật đang dần đi vào cuộc sống và chuyển biến tích cực trong đời sống xã hội. Bên cạnh nhiều quy định mới, cụ thể, Luật còn có quy định chưa rõ, dẫn đến cách hiểu khác nhau, gây khó khăn trong việc thực hiện, cụ thể là việc áp dụng quy định tiêu chuẩn“tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” khi khen thưởng đối với tập thể.

Tiêu chuẩn “tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” được quy định tại 21 điểm, 6 khoản và 18 Điều của Luật Thi đua, khen thưởng áp dụng khen thưởng đối với tập thể ở các hình thức, cấp độ khen thưởng khác nhau (Huân chương Sao vàng; Huân chương Hồ Chí Minh; Huân chương Độc lập hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Quân công hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Chiến công hạng Nhất, Nhì, Ba; danh hiệu vinh dự nhà nước: Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng Lao động; danh hiệu thi đua: Cờ thi đua của Chính phủ, Cờ thi đua của Bộ, ban, ngành, tỉnh).

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy trình bày Tờ trình

Quá trình áp dụng, có 02 cách hiểu, cách hiểu thứ nhất: Tiêu chuẩn“tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” hoặc “tổ chức đảng, đoàn thể được xếp loại hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ” sẽ áp dụng tương ứng với số năm tính thành tích đề nghị khen thưởng của tập thể; Cách hiểu thứ hai: Do Luật Thi đua, khen thưởng không quy định cụ thể số năm “tổ chức đảng, đoàn thể đạt trong sạch, vững mạnh”, nên khi đề nghị khen thưởng đối với tập thể có tiêu chuẩn này, trong báo cáo thành tích chỉ cần xác nhận tổ chức đảng, đoàn thể “trong sạch, vững mạnh” của cấp có thẩm quyền trên cơ sở kết quả quá trình lập thành tích của tập thể hoặc dùng kết quả “tổ chức đảng, đoàn thể được xếp loại hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ” của năm cuối trong các năm tính thành tích của tập thể để đề nghị khen thưởng theo tiêu chuẩn quy định.

Trên cơ sở đề nghị của Bộ Nội vụ tại Tờ trình số 8647/TTr-BNV ngày 31/12/2024, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 24/NQ-CP ngày 04/02/2025 thống nhất đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết giải thích quy định về tiêu chuẩn“tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” tại Luật Thi đua, khen thưởng.

Trình bày ý kiến thẩm tra tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nêu rõ, Tờ trình của Chính phủ chưa làm rõ được sự cần thiết ban hành Nghị quyết, chưa thực sự bảo đảm tính thuyết phục cả về cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn. Cụ thể, các quy định hiện hành làm cơ sở để tổ chức thực hiện công tác thi đua, khen thưởng cơ bản đầy đủ, rõ ràng và thống nhất. Quy định về đánh giá chất lượng tổ chức cơ sở đảng theo quy định của Đảng từ năm 2006 đến năm 2023 đã có sự thay đổi phù hợp với thực tiễn. Trong đó, từ năm 2018, tiêu chí đánh giá được thay bằng hệ thống phân loại theo mức độ hoàn thành nhiệm vụ. Như vậy, trước thời điểm Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022 có hiệu lực, tiêu chí “tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” vẫn được áp dụng để xét tặng nhiều danh hiệu mà không phát sinh vướng mắc.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày Báo cáo thẩm tra

Bên cạnh đó, tiêu chí “tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” được kế thừa từ Luật Thi đua, khen thưởng năm 2003. Đây là tiêu chí mang tính định tính để bảo đảm chặt chẽ, toàn diện cho việc khen thưởng tập thể không chỉ dựa trên thành tích mà phải bảo đảm cả tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, các cách hiểu gây vướng mắc thực tế như Tờ trình của Chính phủ đã nêu đều thiếu căn cứ vì không có quy định nào của Luật liên quan đến tiêu chí “tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” yêu cầu đối chiếu số năm đạt chuẩn với thời gian tính thành tích.

Về nội dung dự thảo Nghị quyết, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội cũng cho rằng, việc giải thích như dự thảo Nghị quyết sẽ không giải quyết được mục tiêu, yêu cầu mà Tờ trình của Chính phủ đề ra. Việc trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải thích nội dung nêu trên của Luật là không phù hợp. Để giải quyết vấn đề này, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề xuất một số phương án để xử lý.

Các đại biểu tại Phiên họp

Qua thảo luận tại Phiên họp, cơ bản các ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao ý kiến thẩm tra của Ủy ban Văn hóa và Xã hội với những quan điểm rất rõ ràng. Đồng thời bày tỏ tán thành với các nội dung nhận định và đề xuất tại Báo cáo thẩm tra của Ủy Ban Văn hóa và Xã hội. Theo đó cho rằng, việc Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết giải thích quy định về tiêu chuẩn“tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh” tại Luật Thi đua, khen thưởng là chưa phù hợp, chưa đúng với thẩm quyền, chức năng của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Phát biểu tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, các quy định về thi đua, khen thưởng trong Luật Thi đua, Khen thưởng năm 2022 đã cơ bản đầy đủ, rõ ràng, thống nhất theo Hiến pháp và các quan điểm của Đảng. “Các vướng mắc hiện nay không xuất phát từ Luật Thi đua, khen thưởng. Tiêu chí đánh giá tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh thuộc thẩm quyền của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư. Việc đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết giải thích tiêu chí này chưa đảm bảo về cơ sở pháp lý và chính trị, đặc biệt không đúng với thẩm quyền, chức năng của Ủy ban Thường vụ Quốc hội”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu

Để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, theo Chủ tịch Quốc hội, Chính phủ có thể giải thích hướng dẫn nội dung này theo thẩm quyền; hoặc phối hợp với các cơ quan Đảng để hướng dẫn, giải thích cụ thể việc thực hiện. Trong trường hợp cần sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về thi đua, khen thưởng theo đúng thẩm quyền, chức năng, Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẵn sàng thực hiện.

Phát biểu kết thúc nội dung Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022 đã thể chế hóa đầy đủ quan điểm của Đảng, Hiến pháp về công tác thi đua, khen thưởng. Các quy định hiện hành làm cơ sở để tổ chức thực hiện công tác thi đua, khen thưởng là cơ bản đầy đủ, rõ ràng và thống nhất, có tính kế thừa qua các lần sửa đổi, bổ sung. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 98 ngày 31/12/2023 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Thi đua, khen thưởng. Do đó, việc trình đề nghị Ủy ban Thường vụ ban hành nghị quyết giải thích quy định của Luật Thi đua, khen thưởng là không phù hợp với tinh thần của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Điều 158 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, sửa đổi năm 2020 và kể cả Điều 60 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, có hiệu lực từ ngày 01/4/2025. "Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất không cần thiết phải ra Nghị quyết để giải thích quy định của Luật Thi đua, khen thưởng", Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ khẩn trương nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung Nghị định 98 với những nội dung có liên quan để tháo gỡ hoặc Chính phủ có thể ra văn bản hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật để hướng dẫn một số quy định của Nghị định 98 theo thẩm quyền quy định tại Điều 61 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, có hiệu lực từ 01/4/2025.

Một số hình ảnh tại Phiên họp:

Toàn cảnh Phiên họp

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh

Các đại biểu tại Phiên họp

Thu Phương – Phạm Thắng