Khi giao thông trở thành nơi trút giận

Làm thế nào để hạ nhiệt những cái đầu “nóng”, để giao thông không còn là nơi trút giận?

Đọc thông tin về vụ việc tài xế rút chìa khóa xe khách trên đường Vành đai 3, anh Đặng Đình Tiến, ở Vĩnh Tuy, Hà Nội cảm thấy khá đáng tiếc vì mâu thuẫn tưởng như đơn giản lại để lại hậu quả nặng nề. Anh Tiến tâm sự, đi đường Hà Nội có nhiều áp lực, và người lái xe cần chuẩn bị tâm thế để giữ được bình tĩnh.

Bạo lực giao thông vẫn tồn tại, ẩn trong cách hành xử thiếu kiểm soát, thô bạo và bất chấp (Ảnh chụp từ camera phương tiện)

"Lái xe có nhiều tình huống, nhiều cái bức xúc. Ví dụ, mình đang đi trước thì có những xe máy hay ô tô lạng lách. Đâm ra là tâm lý của mình sẽ dễ nổi nóng. Nhưng theo mình, mình phải giảm bớt cái “tôi” trong con người. Khi đi đường, buổi sáng mình hay hít thở, vận động để cho tâm thế thoải mái nhất". anh Tiến nói.

Theo các chuyên gia, áp lực với người tham gia giao thông tại Việt Nam khá lớn khi cơ sở hạ tầng còn hạn chế, thường xuyên ùn tắc, ý thức của nhiều người tham gia giao thông còn kém, dễ xảy ra tai nạn mà thiếu kỹ năng xử lý. Do đó, nhiều người dân mong muốn những giải pháp giảm áp lực khi đi đường và ngăn chặn hành vi bạo lực:

"Mình thấy dạo này là tăng nhiều, một phần là nắng nóng, một phần là tắc đường, còn lại là cảm xúc riêng của từng người".

"Giới tính nam thường nóng nảy hơn so với phụ nữ. Lý do thứ hai là nhận thức về pháp luật. Có khi người ta ở nhà cãi nhau với vợ hoặc vừa bị sếp mắng, đối xử bất công, thì ra ngoài đường người ta cảm thấy phẫn nộ, trút lên những người mới gặp chẳng hạn".

"Nhiều người chạy dịch vụ cứ phải nơm nớp lo về xử phạt thì cũng hơi căng. Vấn đề đèn báo, nếu dễ nhìn thì mình cảm giác thoải mái hơn nhiều. Thế nên làm sao để tinh thần anh em thoải mái lái xe".

"Em thấy giao thông bây giờ phức tạp, mà di chuyển gây khó chịu cho nhau thì vẫn xuống đường chửi nhau, đánh nhau là bình thường. Theo em nên xử phạt, truy cứu hình sự là sợ hết".

Theo PGS. TS. Phạm Ngọc Trung, nguyên Trưởng Khoa Văn hóa và Phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, bạo lực trong giao thông rất đa dạng, phức tạp, không chỉ là xô xát, đấm đá bằng tay chân, mà đã xuất hiện những hình thức mới: khủng bố tinh thần, tra tấn người khác như hiện tượng rút chìa khóa xe…

Người thực hiện cho rằng hành vi của mình vẫn gây khó khăn cho đối phương mà không bị cấm. Và chính sự thiếu hiểu biết đã dẫn đến hành vi vi phạm pháp luật.

Bạo lực giao thông vẫn tồn tại, ẩn trong cách hành xử thiếu kiểm soát, thô bạo và bất chấp (Ảnh minh họa: Gemini AI).

"Muốn giảm bớt hiện tượng này, tôi nghĩ đó là việc đòi hỏi lâu dài, phải tiến hành toàn diện. Trước hết, để mọi người tham gia giao thông đều hiểu đúng luật và có cách ứng xử hợp lý, hợp luật pháp, hợp đạo đức.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng rất nhanh chóng giải quyết, đó là điểm rất tích cực, răn đe người sai phạm làm gương cho người khác. Hiện nay cơ quan quản lý nhà nước về giao thông đã có rất nhiều cố gắng, đầu tư nhiều tiền của và trình độ của cán bộ chiến sĩ, hiện đại hóa công nghệ để quản lý để kết quả cao nhất, mang tính khách quan, nhanh chóng và chính xác", TS. Phạm Ngọc Trung nói.

Đồng tình quan điểm này, TS. Khương Kim Tạo, nguyên Phó chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia cho rằng, hành vi thô bạo như rút chìa khóa xe, ở một mức độ nào đó, không nguy hiểm như việc đánh đấm, sử dụng hung khí, nhưng có thể để lại hậu quả nghiêm trọng mà người thực hiện không lường trước được.

Vì vậy, theo ông Tạo, cần tập trung vào những tình huống điển hình làm ví dụ cho việc tuyên truyền, giáo dục văn hóa giao thông, nhất là trong đào tạo, sát hạch lái xe: "Việc tuyên truyền, giáo dục về văn hóa giao thông vẫn cần tiếp tục được triển khai rộng rãi, nhưng phải đều khắp trên các khía cạnh khác nhau. Chúng ta cần tiếp tục rà soát lại đâu là những vấn đề nổi cộm trong văn hóa giao thông, chúng ta tập trung vào tuyên truyền. Công tác tổ chức giao thông, chúng ta đã có rất nhiều cố gắng để tạo dựng được hệ thống giao thông tương đối chuẩn mực.

Tuy nhiên, ở đâu đó vẫn có những vấn đề bất cập, cần thường xuyên điều chỉnh. Khi người tham gia giao thông hoạt động trong điều kiện giao thông chuẩn mực, bức xúc trong người sẽ ít đi. Tất nhiên, chúng ta cũng phải giáo dục họ kìm nén, giảm những bức xúc không đáng có để chấp hành tốt các quy định".

Góp ý thêm vào việc xây dựng văn hóa giao thông để giảm bớt những hành vi bạo lực, tiến sĩ tâm lý học Bùi Hồng Quân cho rằng, yếu tố quan trọng nhất là bản thân mỗi người tham gia giao thông.

"Giáo dục luôn luôn đóng một vai trò chủ đạo trong việc hình thành nhân cách của mỗi con người, và cụ thể hơn là hành vi, ứng xử của mỗi cá nhân trong xã hội. Giáo dục từ trong gia đình đến giáo dục ở nhà trường, cũng như các hoạt động giáo dục của xã hội, chúng ta cần làm cho mỗi người ngày càng trở nên tốt hơn bằng cách có những lời nói, hành vi và cử chỉ phù hợp văn hóa ở bất kỳ môi trường nào, lĩnh vực nào.

Bên cạnh đó, yếu tố truyền thông cũng đóng góp một vai trò rất quan trọng trong việc nhân rộng những trường hợp tốt để truyền cảm hứng cho mọi người. Những trường hợp cần phải xử lý nghiêm minh, truyền thông cũng là một phương tiện lan tỏa mạnh mẽ để mỗi người phải lưu ý và tự tiết chế hành động của mình sao cho phù hợp", ông Quân nói.

Văn hóa giao thông dựa trên kiềm chế và tôn trọng cần được xây dựng, đặc biệt tích là hợp trong quá trình đào tạo lái xe (Ảnh minh họa: Gemini AI)

Giữa dòng xe ken đặc, hơi nóng hầm hập bốc lên từ mặt đường, chỉ một hành động thiếu kiềm chế cũng có thể thổi bùng một “cơn bão”.

Để những cái đầu “nóng” không dồn xuống tay lái, chân ga, để đường phố không thành nơi cảm xúc điều khiển con người, những chế tài nghiêm khắc cần đi kèm việc xây dựng văn hóa giao thông thành “nền móng” cho mỗi người lái xe.

Góc nhìn của VOV Giao thông qua bài bình luận: “Phanh” lý trí, hãm bạo lực sau tay lái

Mỗi người trong chúng ta bước ra đường hôm nay dường như mang theo biết bao áp lực: công việc chồng chất, nỗi lo cơm áo gạo tiền, chuyện gia đình, bạn bè, đồng nghiệp,… Có những áp lực không tìm được cách giải tỏa, nén chặt như một “lò áp suất” cảm xúc dưới thời tiết oi bức và đường sá chật chội.

Và trong dòng xe cuồn cuộn “chảy”, nơi va chạm dễ xảy ra, nơi ý thức một bộ phận người tham gia giao thông còn kém với rất nhiều hành vi đi ẩu, thì sự tỉnh táo có thể bị cuốn phăng bởi cảm xúc lấn át.

Trong bối cảnh các hành vi côn đồ phải đối diện chế tài xử lý mạnh, thì bạo lực lại len lỏi qua những quyết định thiếu kiểm soát như rồ ga, phanh gấp dằn mặt, bẻ lái ép xe hay rút chìa khóa chặn đường,… Nhẹ hơn, những ánh mắt “tóe lửa”, những lời cãi vã cũng khiến người bị nhắm tới cảm thấy bị xúc phạm.

Lâu dần, thứ bạo lực ngôn từ và hành vi này bào mòn văn hóa giao thông, gieo vào lòng người sự bực dọc và cảnh giác, gieo những mầm mống xung đột như đốm lửa nhỏ âm ỉ chỉ chờ dịp bùng cháy.

Muốn hạ nhiệt những cái đầu nóng, trước hết cần “nước lạnh” từ chế tài. Người rút chìa khóa xe khách vừa qua sẽ nhận án phạt thích đáng, như một lời khẳng định: dù không có cú đấm, nhưng cái giá phải trả cho một phút nóng nảy là rất đắt, có thể là tiền bạc, danh dự và cả sự tự do.

Thực tế đã chứng minh sức mạnh của chế tài. Khi những trường hợp bạo lực giao thông được báo chí, mạng xã hội phản ánh, một “lằn ranh” vô hình đã được tạo nên, buộc tài xế phải chùn bước khi muốn sử dụng vũ lực trên đường phố. Vì vậy, công tác xử lý cần được lực lượng chức năng thực hiện thường xuyên và liên tục để hình ảnh những vụ việc này khắc sâu trong trí nhớ người tham gia giao thông.

Quan trọng hơn chế tài là xây dựng văn hóa giao thông dựa trên kiềm chế và tôn trọng. Văn hóa ấy cần được bồi đắp từ nhiều phía: giáo dục sớm giúp mỗi người biết kiểm soát cảm xúc ngay từ khi còn trên ghế nhà trường; truyền thông liên tục về những hệ lụy của một giây bốc đồng để người tham gia giao thông thấy trước hậu quả; và tấm gương từ những tài xế văn minh, để sự nhường nhịn trở thành phản xạ tự nhiên.

Tổ chức giao thông hợp lý cũng góp phần quan trọng trong việc giảm áp lực cho người lái xe (Ảnh minh họa: Gemini AI).

Cùng với đó, các chiến dịch “nụ cười sau tay lái” hay “lái xe văn minh” không nên dừng ở khẩu hiệu, mà cần đi kèm hoạt động cụ thể như: tập huấn xử lý tình huống căng thẳng, diễn tập va chạm để rèn phản ứng an toàn, khuyến khích cộng đồng chia sẻ câu chuyện tích cực.

Những nội dung này nên được tích hợp ngay trong quá trình đào tạo lái xe, để người học không chỉ nắm vững kỹ năng điều khiển phương tiện, mà còn hình thành thói quen ứng xử văn minh từ những ngày đầu cầm lái. Khi tinh thần kiềm chế và tôn trọng trở thành một phần của bài học nhập môn, đường phố sẽ ít đi những hành vi nóng nảy và nhiều hơn những phút giây nhường nhịn.

Giải pháp tâm lý cũng cần được nhắc đến, để áp lực không biến thành bạo lực. Cần khuyến khích người tham gia giao thông tập thói quen kiểm soát cảm xúc như: hít thở sâu, trò chuyện, nghe một bản nhạc, tương tác với một chương trình radio,… để “xả áp” trước khi hòa mình vào dòng xe.

Các chiến dịch truyền thông cũng có thể kết hợp hướng dẫn kỹ năng này để tâm thế ra đường nhẹ nhàng hơn, giảm nguy cơ bùng phát va chạm không đáng có.

Song song việc xây dựng văn hóa ứng xử, chủ phương tiện cũng nên trang bị cho mình “lá chắn” công nghệ. Lắp đặt camera hành trình hay camera trong khoang lái không chỉ giúp bảo vệ bản thân trước những tình huống va chạm hay tranh chấp, mà còn là bằng chứng xác thực cho cơ quan thực thi pháp luật.

Bên cạnh biện pháp từ bản thân người lái xe, tổ chức giao thông hợp lý cũng góp phần quan trọng trong việc giảm áp lực và ngăn chặn bạo lực. Khi hạ tầng đồng bộ, làn đường rõ ràng, tín hiệu đèn hợp lý, không còn những biển báo theo kiểu “đánh đó”, tài xế sẽ bớt căng thẳng, tâm lý bớt chật chội thì nguy cơ bùng phát hành vi nóng nảy cũng sẽ giảm đi đáng kể.

Giao thông không chỉ là di chuyển, mà là sự đồng hành. Mỗi cú bẻ lái gấp, mỗi hành động bộc phát là một mảnh ghép an toàn của cộng đồng bị đánh đổi.

Ngày hôm đó, ở đường Vành đai 3, Hà Nội, nếu người đàn ông kia nói chuyện trên tinh thần xây dựng thay vì rút chìa khóa xe, thì bản thân tài xế và hàng chục người khác đã không phải chịu cảnh “tù giam” theo những cách khác nhau: người vướng vòng lao lý, người phơi mình dưới nắng gắt không lối thoát.

Chỉ một lựa chọn khác, câu chuyện đã khác. Và để có được những lựa chọn khác, mỗi người cần tự trau dồi kỹ năng cho mình, và đừng quên: chiến thắng lớn nhất không phải là “ăn thua” với ai đó, mà là chiến thắng cơn nóng giận của chính mình.

Minh Hiếu/VOV-Giao thông