Khai thác tiềm năng phát triển kinh tế vườn rừng

Nhiều mô hình kinh tế vườn rừng hiệu quả

Những năm qua, cùng với chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, các địa phương trong tỉnh đã tập trung khai thác tiềm năng của đất gò đồi, rừng sản xuất, hướng đến phát triển kinh tế vườn rừng đa tầng kết hợp giữa cây công nghiệp dài ngày, cây ăn quả, cây lâm nghiệp bản địa và cây dược liệu.

Theo Phó Chủ tịch UBND xã Hướng Phùng Hồ Duy Tuấn, mô hình cà phê nông lâm kết hợp hiện là “điểm sáng” trong phát triển kinh tế vườn rừng trên địa bàn xã. Hiện toàn xã có 617ha diện tích cà phê nông lâm kết hợp đã tạo sinh kế bền vững, giúp nhiều hộ dân có thu nhập ổn định. Nhiều hộ dân như ông Hồ Văn Sơn, chị Trần Mai Hương (ở bản Cợp) đã mạnh dạn trồng xen cà phê với các loại cây ăn quả, muồng, keo... chắn gió quanh vườn, vừa tạo bóng mát, giữ đất, vừa có thêm nguồn thu nhập từ thu hoạch quả. Nhờ áp dụng quy trình sản xuất hữu cơ, liên kết tiêu thụ ổn định, những mô hình này mang lại thu nhập từ 150-350 triệu đồng/năm, đồng thời duy trì độ che phủ rừng trên địa bàn xã.

Mô hình cà phê nông lâm kết hợp tại xã Hướng Phùng - Ảnh: T.H

Còn tại xã Đakrông, phát triển kinh tế vườn rừng đang được xem là hướng đi hiệu quả, phù hợp với điều kiện tự nhiên của xã. Được sự hỗ trợ của trung ương, của tỉnh, người dân đã xây dựng các mô hình vườn rừng đa dạng, như chuyển đổi diện tích trồng sắn, ngô kém hiệu quả sang trồng các loại cây dược liệu dưới tán rừng (sa nhân tím, cà gai leo, gừng gió); thực hiện mô hình kết hợp trồng cây ăn quả, nuôi bò, dê và trồng rừng gỗ lớn... Các mô hình này không chỉ tận dụng được không gian sinh thái tự nhiên để tăng thu nhập mà còn góp phần bảo vệ rừng, tạo ra sinh kế thực sự bền vững.

Phong trào cải tạo vườn tạp, trồng cây ăn quả như cam, bưởi, chuối, mít Thái, chôm chôm tại các xã Nam Trạch, Hoàn Lão, Tuyên Lâm, Cam Lộ, Gio Linh, Triệu Phong... cũng đang mang lại hiệu quả rõ rệt. Nhiều hộ dân còn đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm, áp dụng quy trình VietGAP, gắn sản xuất với truy xuất nguồn gốc nhằm nâng cao chất lượng và giá trị nông sản. Mô hình trồng cam của ông Bế Văn Mai ở xã Nam Trạch là điển hình của chuyển đổi từ cây cao su sang trồng cam. Giữa vùng đất đồi cằn cỗi, vườn cam rộng 6ha của ông vẫn xanh mướt quanh năm nhờ hệ thống tưới tiết kiệm. Trung bình mỗi vụ, vườn cam của ông Mai cho sản lượng khoảng 120 tấn, với giá bán 20.000 đồng/kg, doanh thu gần 2 tỉ đồng/năm. Ngoài ra, ông còn trồng thêm 4ha tiêu và 1ha chanh, từng bước hình thành mô hình vườn rừng đa cây trồng, vừa nâng cao thu nhập, vừa hướng tới phát triển bền vững.

Tiềm năng phát triển kinh tế vườn rừng đa giá trị

Theo thống kê mới nhất, toàn tỉnh hiện có 10.700ha cây ăn quả, trong đó chuối 5.300ha, cây ăn quả có múi như cam, bưởi 1.600ha, các loại cây ăn quả khác như bơ, mít ruột đỏ, chanh leo, ổi, thanh long... ổn định diện tích từ vài chục ha trở lên; diện tích cao su gần 30.450ha, hồ tiêu gần 3.150ha, cà phê trên 3.700ha và hàng nghìn ha keo, trẩu, cây dược liệu và cây màu được trồng xen trong các vùng rừng sản xuất. Nhiều địa phương đã gắn phát triển vườn rừng với chương trình xây dựng nông thôn mới, từng bước hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, có giá trị kinh tế cao.

Từ thực tiễn đó, tỉnh đang tiếp tục triển khai các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế vườn rừng, như chương trình cải tạo vườn tạp, chuyển đổi cây trồng vùng gò đồi, hỗ trợ giống cây trồng chất lượng cao, phát triển vùng sản xuất nông lâm kết hợp và mở rộng mã số vùng trồng cho một số cây trồng chủ lực... Tỉnh cũng khuyến khích doanh nghiệp đầu tư chế biến, tiêu thụ sản phẩm từ vườn rừng, hình thành chuỗi liên kết bền vững giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp.

Người dân xã Vĩnh Hoàng trồng xen khoai môn trong vườn hồ tiêu để tăng thêm thu nhập từ vườn rừng - Ảnh: T.H

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Trần Đình Hiệp cho biết: Hiện tại, tỉnh định hướng phát triển các vùng vườn rừng trọng điểm theo hướng nông lâm kết hợp, lấy cây bản địa và cây trồng có giá trị kinh tế cao làm chủ lực, gắn sản xuất với thị trường và bảo vệ môi trường. Mục tiêu đến năm 2030 sẽ hình thành các vùng kinh tế vườn rừng trọng điểm, mỗi vùng có một nhóm sản phẩm chủ lực, có chứng nhận vùng trồng và đủ điều kiện tham gia chuỗi giá trị xanh.

Cùng với việc rà soát quy hoạch và nhân rộng các mô hình hiệu quả, sở cũng tích cực phối hợp với các địa phương mở rộng mô hình cà phê-dược liệu-cây ăn quả dưới tán rừng, tận dụng lợi thế thổ nhưỡng và khí hậu vùng gò đồi để hình thành những vùng sản xuất tổng hợp, thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó, khuyến khích người dân ứng dụng công nghệ số trong quản lý vùng trồng, từng bước xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa phục vụ truy xuất nguồn gốc, đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu. Các chương trình hỗ trợ xây dựng thương hiệu, bao bì, nhãn mác cũng đang được đẩy mạnh, giúp sản phẩm vườn rừng Quảng Trị khẳng định chỗ đứng trên thị trường, hướng đến phát triển hàng hóa quy mô lớn, có giá trị gia tăng cao.

"Muốn kinh tế vườn rừng phát triển bền vững, phải làm bài bản từ quy hoạch, giống, kỹ thuật đến thị trường, khai thác tính đa giá trị bằng việc gắn kết với phát triển du lịch sinh thái và nông nghiệp trải nghiệm. Đây không chỉ là hướng đi kinh tế mà còn là chiến lược bảo vệ sinh thái, tạo sinh kế xanh cho người dân vùng gò đồi, miền núi Quảng Trị", ông Trần Đình Hiệp chia sẻ thêm.

T.H