Hơn 80% rạn san hô toàn cầu bị tẩy trắng sau thảm họa nghiêm trọng nhất từng ghi nhận
Các nhà khoa học cảnh báo thế giới đang chứng kiến sự kiện tẩy trắng san hô lớn nhất trong lịch sử, khi hơn 80% các rạn san hô trên hành tinh đã bị ảnh hưởng do nhiệt độ đại dương tăng cao.
Theo dữ liệu mới nhất từ tổ chức Coral Reef Watch của chính phủ Mỹ, kể từ tháng 1/2023, các rạn san hô tại ít nhất 82 quốc gia và vùng lãnh thổ đã phải đối mặt với mức nhiệt cao đến mức gây ra hiện tượng tẩy trắng, hiện tượng khiến san hô mất màu do đánh mất loài tảo cộng sinh, nguồn cung cấp dinh dưỡng chủ yếu giúp chúng tồn tại.
Hậu quả của sự kiện san hô bị tẩy trắng nghiêm trọng vào năm 2024 tại rạn san hô Great Barrier. (Nguồn: Grumpy Turtle Films)
San hô vốn được xem là "rừng mưa nhiệt đới dưới đại dương", là nơi cư ngụ của khoảng 1/3 các loài sinh vật biển và mang lại sinh kế cho khoảng 1 tỷ người trên khắp thế giới.
Tuy nhiên, những đợt nắng nóng kéo dài và diện rộng đã gây tổn thương nghiêm trọng đến các rạn san hô ở Thái Bình Dương, Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương, nhiều nơi trong số đó đã chết hàng loạt.
Tiến sĩ Derek Manzello, Giám đốc chương trình Coral Reef Watch, cho biết: "Việc nhiều khu vực rạn san hô bị ảnh hưởng, bao gồm cả những nơi từng được xem là vùng trú ẩn an toàn như quần đảo Raja Ampat và vịnh Eilat, cho thấy đại dương đã nóng lên đến mức gần như không nơi nào thoát khỏi hiện tượng tẩy trắng".
Dữ liệu cho thấy 84% rạn san hô trên toàn cầu đã chịu nhiệt độ đủ để xảy ra hiện tượng tẩy trắng trong đợt này, một con số cao hơn nhiều so với 68% trong đợt tẩy trắng toàn cầu lần thứ ba (2014–2017), 37% vào năm 2010 và chỉ 21% trong đợt đầu tiên vào năm 1998.
San hô bị tẩy trắng sau thảm họa tẩy trắng năm 2023. (Nguồn: Lorenzo Alvarez-Filip)
Rạn san hô Great Barrier, hệ thống rạn lớn nhất thế giới tại Australia, đã ghi nhận đợt tẩy trắng diện rộng thứ 6 chỉ trong vòng 9 năm. Một Di sản thế giới khác của Australia, rạn Ningaloo, cũng trải qua mức nhiệt cao nhất từng được ghi nhận trong những tháng gần đây.
Tình trạng tương tự cũng được báo cáo tại Madagascar, vùng ven biển Đông Phi và công viên đất ngập nước iSimangaliso ở Nam Phi – một Di sản thế giới khác.
Tiến sĩ Britta Schaffelke, nhà khoa học thuộc Viện Khoa học biển Australia và điều phối viên Mạng lưới giám sát rạn san hô toàn cầu (GCRMN), nhận định: "Các rạn san hô chưa từng trải qua điều gì như thế này. Sự kiện hiện tại đang đẩy hệ sinh thái san hô toàn cầu vào một ngưỡng chưa từng được khám phá".
Bà cũng lưu ý rằng việc theo dõi đầy đủ mức độ ảnh hưởng của hiện tượng này gần như vượt quá khả năng của con người. Báo cáo tổng hợp của GCRMN, dự kiến công bố vào năm 2026, có thể sẽ không phản ánh đầy đủ tác động mà hệ sinh thái san hô đang phải gánh chịu.
Tại Bắc và Trung Mỹ, bao gồm Florida, Caribe và Mexico, tình trạng tẩy trắng nghiêm trọng đã được phát hiện ngay từ mùa hè năm 2023. Dù san hô có khả năng phục hồi nếu nhiệt độ hạ xuống trong thời gian ngắn, nhưng khảo sát cho thấy nhiều khu vực đã chứng kiến san hô chết hàng loạt.
Tại Florida, trung bình cứ 5 rạn thì có 1 rạn bị mất. Ở bờ Thái Bình Dương của Mexico, có nơi mất tới 93% san hô. Quần đảo Chagos ở trung tâm Ấn Độ Dương ghi nhận gần 1/4 số san hô chết vì nhiệt độ cao trong năm 2024.
Phía bắc rạn Great Barrier thậm chí được ví như "nghĩa địa san hô", sau đợt tẩy trắng đầu năm 2024 khiến 40% san hô ở khu vực phía nam bị chết. Coral Reef Watch đã phải bổ sung thêm 3 cấp cảnh báo mới nhằm phản ánh mức độ căng thẳng nhiệt chưa từng thấy mà các rạn san hô đang phải đối mặt.
