Hồi ức một Anh hùng

Năm 2015, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam Nguyễn Ngọc Quang thừa ủy quyền của Chủ tịch nước trao danh hiệu AHLLVTND cho ông Trần Chí Thành.

Sớm giác ngộ cách mạng

Như lời hẹn qua điện thoại, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện cùng AHLLVTND Trần Chí Thành tại nhà riêng của ông ở số 43 đường Phan Bội Châu, TP Đà Nẵng. Hiểu được ý định chúng tôi muốn ghi nhận đôi lời tâm sự của ông về câu chuyện lịch sử cách đây 50 năm mà ông vừa là nhân chứng và là người chỉ huy trưởng trong cuộc tấn công nổi dậy giải phóng thị xã Tam Kỳ trong mùa xuân lịch sử 1975, ông vui lắm. Ký ức ùa về, ông kể trong niềm xúc động xen lẫn niềm tự hào của một người chiến sĩ cách mạng trọn đời chiến đấu, cống hiến, hy sinh trên chính mảnh đất ông được sinh ra và lớn lên - mảnh đất Tam Đàn, Tam Kỳ yêu dấu với những năm tháng không quên.

Ông Thành là con thứ bảy nên thường gọi là Bảy Thành, tham gia làm giao liên cho cách mạng khi mới 15 tuổi. Cả tám anh em ông đều giác ngộ cách mạng từ sớm. Người anh trai thứ hai của ông hy sinh trong trận chiến đấu với quân Pháp ở Măng Đen (Kon Tum) giấy báo tử về trước hiệp định Giơnevơ chỉ có 20 ngày. Theo ông Thành, truyền thống gia đình (gia đình ông là cơ sở cách mạng- P.V) và quê hương là cái gốc đã nuôi dưỡng, hun đúc cho ông tinh thần yêu nước, lòng căm thù giặc và sự lựa chọn con đường đi theo cách mạng để phấn đấu hy sinh.

Những năm tháng quê hương chìm trong khói lửa chiến tranh, chứng kiến tội ác quân thù, ông Thành càng nung nấu quyết tâm đi theo con đường cách mạng các anh chị, chú bác quê nhà đã chọn. Song theo ông Thành phải đến khi ông được đồng chí Nguyễn Xuân Cúc - Huyện ủy viên Tam Kỳ trực tiếp gặp gỡ, bồi dưỡng nghiệp vụ, giao công việc xây dựng cơ sở cách mạng cốt cán trong lực lượng tề ngụy ở địa phương ông mới phát huy được khả năng của mình. Và từ đây những chiến công đặc biệt xuất sắc của ông góp phần quan trọng làm nên những chiến công vang dội của các lực lượng cách mạng trên mảnh đất Tam Kỳ.

Những Huân, Huy chương cao quý mà Đảng, Nhà nước đã trao tặng cho ông Trần Chí Thành.

Những chiến công ngay trong lòng địch

Có thể nói việc tiếp cận đối tượng rồi giác ngộ cách mạng, xây dựng cơ sở của ta trong lòng địch là kỳ tích trong hoạt động cách mạng của ông Thành. Sau này nhiều vị tiền bối cách mạng đều có chung nhận xét đó là khả năng kỳ tài của ông. Chỉ thời gian ngắn, trong điều kiện phong trào cách mạng ở Tam Kỳ nói riêng, Quảng Nam nói chung bị đánh phá ác liệt nhưng ông Thành đã xây dựng được ở Kỳ Thịnh đến mười cơ sở, Kỳ Lý mười lăm cơ sở, Kỳ Hương hai mươi cơ sở. Có những cơ sở rất đặc biệt bởi đó là những tên tay sai sừng sỏ cụ thể như một cơ sở là tên Cảnh sát trưởng ngụy quyền ở một xã. Chính nhờ những đối tượng này, những cơ sở này mà phong trào cách mạng của ta được giữ vững. Sự tổn thất cho phong trào cách mạng cũng giảm đi đáng kể khi có những thông tin từ phía địch được kịp thời truyền báo về cho ta.

Một bí quyết theo ông Thành, để xây dựng được cơ sở trong lòng địch, mình mềm mỏng nhưng cương quyết, phải đánh phủ đầu để bọn chúng khiếp sợ cái uy cái dũng của cách mạng. Một trong những chiến công mà ông còn nhớ đó là vụ cống Lở. Bấy giờ trục đường từ Chiên Đàn lên Cẩm Khê phải qua cống Lở. Nhắm địa điểm hiểm yếu, sau khảo sát ông lên kế hoạch rồi xin ký kiến Huyện ủy viên Nguyễn Xuân Cúc và được sự đồng ý. Sau đó ông cùng một chiến sĩ nữa trinh sát gài mìn lúc đêm khuya đợi sáng hôm sau chiếc xe chở bốn tên công vụ của địch đi qua thì dính ngay mìn. Cả bốn tên đều chết tại chỗ.

Trong cuộc đời cách mạng ông chỉ bị địch bắt một lần duy nhất vào tháng 10-1961 và 3 năm sau ông mới được thoát ra trong dịp chính quyền họ Ngô diệt vong. Ra tù ông Thành liên lạc với tổ chức và được Bí thư Thị ủy Tam Kỳ - Đỗ Thế Chấp giao nhiệm vụ hoạt động hợp pháp, tiếp tục xây dựng cơ sở. Thời gian này bọn ác ôn lại tăng cường đánh phá ta. Tổn thất đau đớn nhất với ông Thành là khi tên trưởng đoàn công vụ tỉnh Quảng Tín bắt được đồng chí Đinh Huynh –cán bộ Huyện ủy Tam Kỳ cài lại sau 1954 tra tấn rồi thủ tiêu mất xác. Nhận thấy mối nguy hiểm từ tên này bởi nó biết khá nhiều cơ sở của ta nên ông Thành xin ý kiến cấp trên tiêu diệt tên này. Bằng phương án cải trang thành quân giải phóng, ông đã đột nhập vào nhà tên này nổ súng tiêu diệt giữa ban ngày rồi thoát ra vòng ngoài. Tình huống có thể bại lộ, tổ chức rút ông ra vùng giải phóng…

Tháng 10-1965, sau khi ta giải phóng xã Kỳ Mỹ, ông Thành được điều về làm Đội trưởng đội công tác vũ trang Tỉnh đường Quảng Tín. Tại đây ông lại tiếp tục xây dựng hơn 100 cơ sở thường xuyên bám trụ trong lòng địch. Đặc biệt ông còn xây dựng cơ sở gồm 7 đảng viên trong đó có cả xã trưởng, trung đội dân vệ, bí thư chi bộ, cảnh sát trưởng của một xã… Đó còn là chiến công của ông và đồng đội đã tiêu diệt cả tên đầu sỏ Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quốc dân đảng tỉnh Quảng Tín- những tên Quốc dân đảng này đã chôn sống hàng trăm cán bộ nhân dân vùng Sơn - Cẩm-Hà ở Tiên Phước trước đây. Trận đánh này diễn ra vào ngày 26-12-1965, khi cơ sở báo bọn Quốc dân đảng đang họp tại trụ sở Quốc dân đảng tỉnh Quảng Tín, số nhà 186 Phan Châu Trinh, Tam Kỳ. Sau khi xin ý kiến tổ chức, ông Thành cùng mấy đồng chí nữa cải trang thành lính ngụy đột nhập vào để cài 1kg thuốc nổ đánh sập căn nhà đúc bê tông 1 tầng mà bọn chúng đang họp. Kế hoạch diễn ra suôn sẻ, năm tên Thường vụ Quốc dân đảng đền tội, một tên bị thương nặng…

Tác giả và AHLLVTND Trần Chí Thành tháng 3-2025.

Thời khắc đã đi vào lịch sử

Giở lại cuốn sách “Vị chỉ huy huyền thoại” (NXB Quân đội nhân dân 2009) của tác giả Đặng Đình Loan viết về tướng Nguyễn Chơn trên chiến trường khu 5 do chính Thượng tướng Nguyễn Chơn ký tặng ông Thành tại trang 523, ông Thành giải thích, tuy đây là tiểu thuyết sử thi nhưng rất chính xác với tinh thần ta tấn công nổi dậy giải phóng Tam Kỳ cách đây 50 năm. Lúc đó Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam là Hoàng Minh Thắng, Phó Bí thư Tỉnh ủy là đồng chí Đỗ Thế Chấp đều thống nhất chỉ thị cho Bí thư Thị ủy Tam Kỳ Trần Chí Thành có phương án tấn công kết hợp nổi dậy với quân chủ lực, phải biết dựa vào du kích, bộ đội địa phương… cần quán triệt không để nhân dân thương vong. Và một phương án tác chiến nữa (ông Thành nói thêm) đó là phương án do ông đưa ra được cấp trên thống nhất là cùng với các mũi tấn công vào tỉnh đường thì ta còn có một mũi nữa tiến sâu, lót sẵn sau lưng tỉnh đường. Ông Thành chính người chọn các đồng chí dày dạn kinh nghiệm, thông thạo địa hình dẫn đường đưa quân vào. Tuy rất mạo hiểm nhưng tạo bất ngờ về đòn đánh trong lòng địch ở giờ phút quan trọng nhất mà ông Thành gọi là “nở hoa trong lòng địch” đã góp phần quan trọng làm quân địch tan rã một cách nhanh chóng.

Đúng 10 giờ 30 phút ngày 24-3-1975 ta chiếm tỉnh đường Quảng Tín và treo cờ chiến thắng, đánh dấu mốc điểm 21 năm trường kỳ bền bỉ chiến đấu của quân và dân thị xã Tam Kỳ. Quần chúng phấn khởi đón đoàn quân giải phóng với tình thương nhớ và tự hào. Anh em trong nhà lao được giải phóng tay bắt mặt mừng, không khóc mà hai dòng nước mắt cứ chảy ra. Nói đến đây giọng ông Thành như nghẹn lại. Tôi biết ông đang rất xúc động. Mà không xúc động sao được với một chiến sĩ cách mạng vào sinh ra tử, mấy chục năm lăn lộn với mảnh đất Tam Kỳ, phải chui bụi ngủ hầm, hoạt động bí mật suốt những năm dài đen tối của cách mạng, chứng kiến biết bao cảnh máu chảy đầu rơi của đồng chí, đồng bào thân yêu… giờ đây lại có mặt trong thời khắc quê hương khải hoàn chiến thắng. Không vui không xúc động sao được khi Tam Kỳ trở thành đô thị đầu tiên của vùng đồng bằng ven biển Trung bộ được giải phóng, góp phần vào công cuộc giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước cách đây vừa tròn nửa thế kỷ.

Võ Văn Trường