Hải quân Mỹ đang bị bỏ rơi?

Tiêm kích hạm F/A-18 Super Hornet của Hải quân Mỹ.

Loại bỏ F/A-18 Super Hornet

Trang USNI News cho biết, theo dự thảo ngân sách quốc phòng cho năm tài chính 2025, Lầu Năm Góc sẽ nhận được 850 tỷ USD.

Trong đó, đội tàu yêu cầu 257,6 tỷ đồng. Phần lớn số tiền này sẽ được sử dụng để xây dựng lại cơ sở vật chất và công tác kỹ thuật: nhiều tàu và nhà máy đóng tàu cần được sửa chữa nghiêm trọng.

Thành phần được ưu tiên là nguồn tài trợ cho thành phần hải quân trong bộ ba hạt nhân, bao gồm cả việc chế tạo tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân chiến lược dẫn đầu lớp Columbia đầy hứa hẹn.

Tổng chi phí của chương trình đóng tàu cho năm tài chính 2025 là 32,4 tỷ USD - nguồn tiền rất ấn tượng với nhiều quốc gia nhưng thấp hơn 400 triệu USD so với năm 2024 các chương trình đóng tàu Mỹ nhận được.

Hải quân Mỹ sẽ được tái trang bị một trong hai tàu ngầm hạt nhân đa năng lớp Virginia đã bị đâm hỏng. Đồng thời, hạm đội sẽ nhận được hai tàu khu trục lớp Arleigh Burke, một tàu khu trục Constellation, một tàu đổ bộ đa năng San Antonio và một tàu đổ bộ hạng trung, việc xây dựng mới bắt đầu.

Tuy nhiên, một vấn đề đã nảy sinh với trạm thủy âm kéo cho tàu Constellation - không có nhà thầu nào ở Mỹ làm chủ dự án nên họ phải đặt hàng từ Pháp.

Nguồn tài trợ cho chương trình máy bay chiến đấu F/AXX hoạt động trên tàu sân bay thế hệ thứ sáu đầy hứa hẹn đã bị cắt giảm ba lần. Năm 2024 Mỹ sẽ chi một tỷ rưỡi đô la cho chương trình, nhưng năm sau con số này chỉ còn 500 triệu.

Lầu Năm Góc có kế hoạch cho máy bay F/A-18 Super Hornet nghỉ hưu và F-35C với tư cách là máy bay chiến thuật chính của hạm đội trong suốt những năm 2030. Nhưng khi nào nó sẽ hoạt động thì chưa rõ.

Dự án phương tiện mặt nước không người lái cỡ lớn (LUSV - Large Unmanned Surface Vehicle) cũng không được trang bị như dự kiến. Ban đầu, Lầu Năm Góc thông báo sẽ nhận được chiếc đầu tiên vào năm 2025, hai chiếc nữa vào năm 2026 và ba chiếc nữa vào năm 2027 và 2028.

Bây giờ mọi thứ đã bị hoãn lại trong hai năm. Trong khi đó, LUSV là một phần quan trọng trong khái niệm của Mỹ về đội tàu tương lai. Chúng được giao vai trò của một kho vũ khí nổi, tấn công các mục tiêu được chỉ định ở bờ biển hoặc tấn công tàu khác.

Tình hình với các tàu sân bay cũng chưa rõ ràng. Đơn đặt hàng cho dự án Gerald R. Ford tiếp theo, hiện được đặt tên là CVN-82, đã được chuyển từ năm tài chính 2028 sang năm 2030.

Theo đó, thời gian phục vụ của các tàu sân bay lớp Nimitz, vốn được cho là sẽ ngừng hoạt động vào năm 2023, sẽ được kéo dài hơn. Dwight D. Eisenhower đã ở lại ít nhất cho đến năm 2026.

Ngày càng có ít tàu tuần dương

Sau khi bổ sung sáu tàu hạm đội, Hải quân muốn cắt giảm tới 19 tàu vào năm 2025. Chín trong số đó sẽ được chuyển ra khỏi biên chế trước thời hạn và mười chiếc khác sẽ được chuyển đi theo kế hoạch.

Đúng như dự đoán, danh sách có hai tàu tuần dương tên lửa lớp Ticonderoga - Shiloh và Lake Erie. Những cựu chiến binh này đều trên 30 tuổi, độ tuổi nghỉ hưu của Hải quân. Việc duy trì một con tàu như vậy, như Phó Giám đốc Tác chiến Hải quân, Phó Đô đốc Jim Kilby đã báo cáo trước đây, tiêu tốn ngân sách 400 triệu USD mỗi năm.

13 tàu còn lại cũng sẽ sớm được chuyển về lực lượng dự bị. Tại Washington, họ đã thảo luận về khả năng kéo dài thời gian phục vụ của các tàu tuần dương lên 52 năm.

Họ sẽ sửa chữa các vết nứt trên thân tàu, đồng thời cập nhật các thiết bị điện tử trên tàu và sửa chữa hệ thống điện trên những chiếc khác.

Tuy nhiên, Brian Clark, nhà phân tích tại Trung tâm Đánh giá Chiến lược và Ngân sách Hải quân Mỹ, cho rằng điều này là chưa đủ để những chiếc tàu cũ này có thể thực hiện một cuộc chiến với đối thủ ngang hàng trên trên biển.

Chuyên gia giải thích: "Các tàu tuần dương được chế tạo không có nhiều dự trữ cho việc hiện đại hóa hệ thống vũ khí. Một chiếc Ticonderoga 50 tuổi với vũ khí có tuổi đời nửa thế kỷ không có khả năng thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu hiệu quả như các tàu trẻ hơn.

Cần phải đầu tư tiền vào việc hiện đại hóa các hệ thống chiến đấu. Nếu không, chúng sẽ chỉ là mục tiêu to xác trên biển cho đối phương. Để phù hợp với chiến tranh hiện đại, nâng cấp hệ thống chiến đấu, vũ khí và việc sử dụng các hệ thống không người lái cần được ưu tiên".

Sự thay thế cho các tàu tuần dương đã được biết đến khi vào tháng 10 năm 2023, tàu khu trục lớp Arleigh Burke thuộc dòng Flight III mới, Jack Lucas, đã đi vào hoạt động.

Xét về khả năng chiến đấu, các tàu loại này khá tương đương với các tàu tuần dương những năm 1980 và 1990. Dù chúng kém hơn về sức mạnh của một loạt tên lửa, nhưng việc bảo trì chúng rẻ hơn nhiều.

Ngoài ra, sẽ có đủ không gian để bố trí các sở chỉ huy lực lượng không quân và phòng không mà ngày nay được bố trí trên các tàu tuần dương.

Một loạt vấn đề

Ngoài các tàu tuần dương, bốn tàu vận tải đổ bộ tốc độ cao loại EPF sẽ ngừng hoạt động vào năm 2025: Spearhead, Choctow County, Millinocket và Fall River.

Những con tàu nhỏ có lượng giãn nước một nghìn rưỡi tấn này được sử dụng để vận chuyển hàng hóa, vũ khí của hải quân, mỗi chiếc chở tới 600 tấn thiết bị quân sự. Kết quả là chỉ có 10 chiếc trong số này còn lại trong Hải quân Mỹ.

Trong năm 2025, một trong bảy tàu đổ bộ trực thăng thuộc lớp Whidbey - Germantown có lượng giãn nước hơn 16 nghìn tấn và có tuổi đời gần 40 năm sẽ bị loại bỏ.

Đáng chú ý là một con tàu cũ như vậy lẽ ra sẽ hoạt động thêm vài năm nữa, nhưng Lầu Năm Góc đã quyết định loại bỏ nó do chi phí quá lớn để duy trì hoạt động.

Những con tàu như vậy được thiết kế để đổ bộ và vận chuyển quân và hàng hóa trên quãng đường dài. Chúng có thể vận chuyển các phương tiện bọc thép, bao gồm cả xe tăng. Chúng có thể hỗ trợ các cuộc tấn công đổ bộ bằng hỏa lực từ trực thăng trên boong.

Đội ngũ tàu tác chiến ven biển (LCS, Littoral Combat Ship - tàu tác chiến ven biển) cũng ngày càng thưa thớt. Hải quân sẽ cho nghỉ hưu hai tàu cùng một lúc - Jackson và Montgomery.

Đây là những tàu tương đối mới, lần lượt được giao cho hạm đội vào năm 2015 và 2016. Hai chiếc đầu tiên được đưa vào sử dụng năm 2010 và 2014, hiện không còn hoạt động nữa.

Nguyên nhân là do hệ thống đẩy rất có vấn đề. Năm 2023, bốn LCS của một dự án Freedom tương tự và có thời gian hoạt động rất ngắn cũng đã bị loại bỏ. Những lý do đều giống nhau - vấn đề kỹ thuật.

Nhìn chung, có thể nhận định, sự suy giảm của Hải quân Mỹ về đội tàu năm 2025 sẽ diễn ra nhanh và nhiều hơn so với những năm trước đó.

Cùng với đó, nhân sự cũng đang bị cắt giảm. Đến năm 2025, dự kiến sẽ trả lương cho 332.300 người - quân nhân và dân sự so với với 347 nghìn người năm 2024.

Hải quân Mỹ cũng phải đối mặt với tình trạng nhiều tàu và tàu ngầm đang mục nát, tổ hợp công nghiệp-quân sự không thể đáp ứng kịp nhu cầu của thực tế... Những vấn đề này không thể giải quyết trong thời gian ngắn.

Kiên Bùi