Gỡ nút thắt để các HTX ở khu vực miền núi Thanh Hóa 'tăng tốc'

Kinh tế tập thể với nòng cốt là hợp tác xã (HTX) đang từng bước khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi. Các chương trình, chính sách quốc gia giai đoạn 2021-2025 đã tạo động lực mạnh mẽ cho khu vực này.

Ước đến cuối tháng 12/2025, toàn tỉnh Thanh Hóa có 1.376 HTX, 3 Liên hiệp HTX, trong đó gồm 851 HTX nông nghiệp, 238 HTX công nghiệp – xây dựng, 220 HTX Thương mại - dịch vụ, 67 HTX tài chính, ngân hàng và bảo hiểm. Doanh thu bình quân của HTX đạt 7.100 triệu đồng tăng 9,2% so với giai đoạn 2016-2020 (6.500 triệu đồng). Thu nhập bình quân lao động thường xuyên trong HTX đạt 52 triệu đồng/năm, tăng 18,18% so với giai đoạn 2016-2020.

Các mô hình kinh tế tập thể tiếp tục khẳng định vai trò kết nối và nâng cao giá trị nông sản, phát huy được vai trò trong hỗ trợ người dân, là cầu nối quy tụ, tập hợp những người sản xuất vào HTX, đưa ra mô hình sản xuất và tạo ra sản phẩm có quy mô lớn hơn. Đồng thời, làm cầu nối đưa sản phẩm ra thị trường và cung ứng các dịch vụ đầu vào cho người dân sản xuất, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội.

Các mô hình kinh tế tập thể, HTX tại vùng đồng bào DTTS và miền núi Thanh Hóa đã trở thành điểm tựa vững chắc, cung cấp "cần câu" sinh kế cho hàng nghìn hộ dân vùng khó khăn.

Ông Nguyễn Đình Tuấn - Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa cho biết: Trong giai đoạn 2020-2025, các hoạt động của HTX có mặt còn hạn chế, kết quả chưa cao. Công tác tuyên truyền, vận động phát triển HTX, nghiên cứu tổng kết và nhân rộng các mô hình HTX, các điển hình tiên tiến, tổ chức phong trào thi đua trong khu vực kinh tế tập thể, HTX số lượng còn ít; tỷ lệ HTX tham gia thành viên còn thấp, chỉ đạt trên 40% so với tổng số HTX đang hoạt động trên địa bàn tỉnh.

Các hoạt động tư vấn, cung cấp dịch vụ và hỗ trợ cho HTX và thành viên còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu đa dạng của các HTX nhất là tư vấn, hỗ trợ các HTX về pháp lý, khoa học, công nghệ, mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư, liên doanh, liên kết, xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường và tham gia thụ hưởng các cơ chế chính sách của nhà nước; việc hỗ trợ cho các HTX vay vốn từ nguồn quỹ hỗ trợ phát triển HTX còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu, nguyện vọng của các HTX trên địa bàn tỉnh. Chưa có những giải pháp hiệu quả hỗ trợ đối với các HTX trung bình, yếu kém phấn đấu vươn lên và xử lý đối với các HTX chưa chuyển đổi, tổ chức lại theo Luật HTX năm 2023,…

Bên cạnh đó, HTX cũng chưa huy động được sức mạnh của các thành viên vào việc phát triển hệ thống Liên minh HTX vững mạnh; đội ngũ cán bộ còn hạn chế về số lượng và chất lượng tham mưu, tư vấn, hỗ trợ cũng như phương pháp và lề lối làm việc...

Tại các HTX ở vùng miền núi của tỉnh Thanh Hóa quy mô vẫn còn nhỏ, số lượng thành viên ít. Hoạt động của HTX chủ yếu mới làm được khâu dịch vụ đầu vào, chưa làm tốt khâu đầu ra và tiêu thụ sản phẩm. Hiệu quả hoạt động của nhiều HTX chưa có sức lan tỏa, chưa tạo sự gắn kết cho thành viên và người dân, việc sản xuất, kinh doanh, chủ yếu tập trung vào các dịch vụ truyền thống, tiếp thu tiến bộ kỹ thuật, công nghệ mới, giống, vật nuôi mới vào sản xuất chậm. Ngành nghề kinh doanh không đa dạng, sản phẩm tạo ra chưa có tính cạnh tranh cao, khó tiêu thụ, còn mang tính tự phát, chưa được đăng ký nhãn hiệu hàng hóa...

Ngoài ra, các HTX thuộc khu vực miền núi của tỉnh vẫn thiếu người quản lý năng động, có tư duy kinh tế thị trường và chịu khó để tìm kiếm đối tác bao tiêu sản phẩm. Bên cạnh đó, sản phẩm của HTX cũng đang ở quy mô nhỏ, đặc biệt mô hình sản xuất và sản phẩm chưa có yếu tố nổi trội, vượt lên. Ngoài ra, trình độ quản trị của nhiều HTX còn yếu, phần lớn quản trị theo kinh nghiệm; khả năng tiếp cận các chính sách còn gặp nhiều khó khăn. Cơ sở hạ tầng (bao gồm cả hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội) vẫn còn thấp kém, nhất là đường giao thông, hệ thống thủy nông thủy lợi...

Để tháo gỡ khó khăn, tạo động lực cho KTTT và HTX ở khu vực miền núi phát triển bền vững, Liên minh HTX tỉnh cần vận dụng các cơ chế, chính sách, các chương trình dự án của Trung ương, tỉnh để phát triển cơ sở hạ tầng sản xuất, nâng cao trình độ năng lực cho cán bộ quản lý HTX và người dân.

Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động phổ biến kiến thức về KTTT, HTX, về ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao nhận thức của đồng bào về công tác dân tộc; biểu dương những cá nhân, HTX tiêu biểu trong sản xuất, kinh doanh và nhân rộng những mô hình phát triển sản xuất phù hợp với năng lực, trình độ sản xuất của người dân địa phương; hỗ trợ các HTX tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi để phát triển sản xuất, kinh doanh.

Cùng với đó, Liên minh HTX đã phối hợp với nhiều đơn vị liên quan tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực quản lý, trình độ sản xuất và khả năng tiếp cận, thích ứng với thị trường cho các HTX khu vực miền núi, góp phần tạo động lực cho các HTX phát triển bền vững, hiệu quả.

Bích Thảo