Gìn giữ văn hóa khi sáp nhập đơn vị hành chính

Văn hóa làlinh hồn của mỗi dân tộc, mỗi vùng đất không thể đo đếm bằng những con số tuyệtđối. Những phong tục tập quán, lễ hội truyền thống, trò chơi dân gian của mỗi dântộc đã có từ ngàn năm, được duy trì, gìn giữ, tạo nên nét đẹp văn hóa đặc sắc vàđa dạng. Vậy khi sáp nhập đơn vị hành chính, địa giới rộng hơn liệu những giátrị văn hóa, lễ hội, phong tục tập quán có được gìn giữ, duy trì? Và trong xã hôịcông nghệ hiện đại ngày nay, việc rời xa những giá trị văn hóa truyền thống đangngày càng phổ biến đã tạo áp lực cho việc gìn giữ văn hóa.

Điện Biên có nhiều lễ hội của các dân tộc được phục dựng, duy trì. Trong ảnh: Lễ hội mừng cơm mới dân tộc Thái ở xã Noong Luống, huyện Điện Biên. Ảnh: CTV

Cả nước từ63 tỉnh, thành sáp nhập còn 34 tỉnh, thành; từ 10.035 xã giảm 60 - 70% sẽ cònkhoảng 4.000 xã để xây dựng chính quyền hai cấp theo hướng gần dân, sát dân, phụcvụ nhân dân tốt hơn. Tỉnh Điện Biên đã lập phương án, lấy ý kiến nhân dân về việcrà soát, sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã. Đã có trên 83% cử tri toàn tỉnh nhấttrí phương án sắp xếp từ 129 xã, phường, thị trấn sáp nhập thành 45 xã, phường(3 phường, 42 xã). Mục tiêu sáp nhập để tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu năng, hiêụlực, hiệu quả công việc được nhân dân đồng tình, ủng hộ. Cùng những thách thứcphải giải quyết như sắp xếp công việc đối với đội ngũ cán bộ dôi dư thì việc gìngiữ, phát huy giá trị văn hóa của mỗi dân tộc, vùng đất sẽ là thách thức khôngnhỏ của Điện Biên với cộng đồng 19 dân tộc anh em.

Múa xòe dân tộc Thái ở Điện Biên đã được ghi danh là di sản văn hóa phivật thể đại diện của nhân loại. Ảnh: PV

Tại hội nghịvăn hóa toàn quốc tháng 11/2021, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định vịtrí, vai trò quan trọng của văn hóa “văn hóa nói lên bản sắc của một dân tộc,văn hóa còn dân tộc còn, văn hóa mất thì dân tộc mất”. Và văn hóa là hồn cốt củadân tộc. Mỗi dân tộc có nét văn hóa, lễ hội, phong tục tập quán đặc sắc tạo nênnền văn hóa Điện Biên đa dạng sắc màu, đóng góp chung vào văn hóa đất nước. Bảotồn văn hóa truyền thống, thời gian qua, một số lễ hội trên địa bàn tỉnh đã đượcphục dựng như hạn khuống, xên bản của dân tộc Thái, tết té nước dân tộc Lào, lễhội gầu tào dân tộc Mông, tết mùa mưa dân tộc Hà Nhì, lễ tra hạt dân tộc Khơ Mú…Sự đa dạng, nét đặc sắc của văn hóa truyền thống các dân tộc được gìn giữ, pháthuy qua nhiều hoạt động phục dựng, tổ chức và duy trì trong đời sống hàng ngàycủa người dân. Ngoài 37 lễ hội truyền thống của các dân tộc, Điện Biên còn có hệthống di tích lịch sử, văn hóa, kiến trúc nghệthuật, danh lam thắng cảnh được công nhận, xếp hạng; di sản văn hóa phivật thể ở khắp các địa phương. Toàn tỉnh đã có 20 di sản văn hóa phi vật thể đưavào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Trong đónghệ thuật xòe Thái và then Tày, Nùng, Thái được ghi danh là di sản văn hóa phivật thể đại diện của nhân loại. Lễ hội và các di sản văn hóa phi vật thể tạo nêngiá trị văn hóa truyền thống độc đáo, hấp dẫn của 19 dân tộc; là tiềm năng khaithác, phát triển du lịch. Năm Du lịch quốc gia - Điện Biên 2024 thu hút hơn 1,85triệu lượt du khách tham quan, trải nghiệm, tìm hiểu về di tích lịch sử, danhlam thắng cảnh, di sản văn hóa… trên địa bàn tỉnh. Do đó, việc quan tâm gìn giữ,bảo tồn văn hóa không chỉ giữ linh hồn dân tộc mà còn giữ giá trị tinh thần củamỗi dân tộc, không để giá trị văn hóa phôi phai.

Mở rộng địagiới hành chính cấp xã sẽ không làm mất đi bản sắc văn hóa dân tộc nếu chúng tathật sự quan tâm và có giải pháp phù hợp. Bởi với không gian rộng hơn, văn hóa đượcquan tâm quy hoạch, huy động nguồn lực đầu tư cho công tác bảo tồn, gìn giữ, phụcdựng. Những lễ hội, phong tục, tập quán văn hóa truyền thống có không gian trìnhdiễn rộng hơn, thu hút cộng đồng khán giả tham dự thưởng thức tạo sức lan tỏa. Vănhóa chỉ mất đi khi chúng ta không có ý thức bảo tồn, gìn giữ. Cần có chính sáchphát triển văn hóa, tạo điều kiện để văn hóa truyền thống thích nghi, phát triểntrong điều kiện, không gian mới rộng hơn.

Bức tranh panorama tái hiện chiến dịch Điện Biên Phủ tại Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ thu hút du khách tham quan khi tới Điện Biên.

Sáp nhập đơnvị hành chính là việc phải làm vì sự phát triển bền vững song đây cũng là cơ hôịđể các địa phương quan tâm bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyềnthống. Khi có sự quan tâm tới công tác bảo tồn, gìn giữ văn hóa trong quá trìnhsáp nhập đơn vị hành chính sẽ mở ra cánh cửa lan tỏa văn hóa rộng hơn, khai thác,phát huy giá trị văn hóa trong đời sống. Quan tâm nghiên cứu, phục dựng, bảo tồnvà phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc tạo nên môitrường sinh hoạt văn hóa lành mạnh. Văn hóa cũng là tiềm năng để khai thác, pháttriển du lịch, góp phần đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn của Điện Biên.

Gia Huy