Giải mã ký hiệu tay trên Bàn thờ Q thách thức bí ẩn Maya

Cận cảnh Bàn thờ Q 1.300 năm tuổi với các vua Maya được khắc cùng những tư thế tay độc đáo.

Nhà nhân chủng học ngôn ngữ Rich Sandoval tại Metropolitan State University of Denver, cho rằng ông đã phát hiện một hệ chữ thứ 2 trên Bàn thờ Q, khác với hệ chữ khắc đã biết, và điều đó bất thường: ngôn ngữ ký hiệu tay.

“Vì sự rõ ràng, tôi dùng từ ‘ký hiệu tay’ để mô tả dạng biểu đạt dựa trên bàn tay này,” ông Rich Sandoval nói.

Nếu đúng, ông đã giải mã một ngôn ngữ mới xuất hiện cùng với hệ chữ Maya đã biết: những ký hiệu tay.

Theo đó, các thợ khắc Maya sẽ làm việc với 2 hệ ký hiệu đan xen, chữ tượng hình và hệ ký hiệu tay ẩn trong nghệ thuật nhân vật, có thể lấp đầy những khoảng trống mà bản khắc chưa ghi lại. Vì hệ chữ Maya vẫn còn nhiều điều chưa sáng tỏ, phát hiện này mở ra hướng nghiên cứu mới.

Một góc khác của Bàn thờ Q cho thấy chi tiết các ký hiệu tay được cho là mã hóa lịch Long Count.

Nói bằng tay

“Gần như bất cứ nơi nào bạn thấy chữ tượng hình, bạn cũng thấy một nhân vật, thường ít nhất một, đôi khi nhiều, tạo các dạng tay rất độc đáo,” ông Sandoval nói với Live Science. “Tôi đã giải mã những dạng tay này như những ký hiệu tay với các ý nghĩa rất cụ thể.”

Trước đây, các nhà nghiên cứu cho rằng người Maya chỉ có một hệ chữ gồm hơn 1.000 chữ tượng hình, nhiều chữ trong số đó vẫn chưa được giải mã, theo Yahoo News.

Ông Sandoval so sánh vai trò của các ký hiệu tay và văn bản với trường hợp của “Viên đá Rosetta” — ông cho rằng các tư thế tay và phần chữ khắc không dịch trực tiếp cho nhau mà mang tính bổ sung.

Dọc theo các bức tường của Bàn thờ Q có 16 vị vua. Theo nghiên cứu, nhiều vị vua thể hiện những cử chỉ tay riêng biệt, có chủ ý: lòng bàn tay xoay, ngón tay khép lại, hướng tay khác nhau — xuất hiện theo một quy luật hệ thống.

Theo Archaeology News, ông đã phân tích 16 dạng ký hiệu tay và nhận diện 11 dạng số. Ông lưu ý 2 cử chỉ trông giống một chữ tượng hình biểu thị số không (nhưng cũng có thể là 1, 2 và 10).

“Mô hình phân bố của chúng so với các ký hiệu tay khác tương tự với các vị trí của chữ số không trong các ngày kết thúc chu kỳ Long Count,” nghiên cứu ghi nhận.

Các nhà nghiên cứu phân tích tư thế tay của 16 vị vua trên Bàn thờ Q để tìm ra hệ thống ký hiệu số.

Hệ tính thời gian cổ

Khi xâu chuỗi lại với nhau, những ký hiệu tay này có vẻ tạo thành các ngày theo lịch Long Count — hệ tính thời gian tuyệt đối của người Maya tính từ một sự sáng tạo thần thoại vào năm 3114 TCN.

Ông Sandoval lập luận rằng mỗi mặt của Bàn thờ Q mã hóa một ngày theo lịch Long Count của người Maya như vậy. Quan trọng là, những ngày này tương ứng với các sự kiện triều đại quan trọng mà phần chữ tượng hình trên bàn thờ bỏ sót — lấp những mảnh ghép mà các nhà học giả đang thiếu.

Theo Archaeology News, ông chia 16 ký hiệu tay thành 4 nhóm, một nhóm cho mỗi mặt của bàn thờ, và cho rằng chúng ám chỉ bốn ngày Long Count thuộc b’ak’tun thứ 9, một đơn vị thời gian trong Long Count, tương đương khoảng 394 năm.

Vì Bàn thờ Q rõ ràng không ghi các ký hiệu Long Count trong phần chữ tượng hình, ông Sandoval cho rằng các ký hiệu tay chính là phần còn thiếu.

Dù vậy, các nhà sử học đã kêu gọi cần có thêm nghiên cứu trước khi đưa ra khẳng định cuối cùng. Đề xuất rằng một hệ chữ dựa trên ngôn ngữ ký hiệu có thể mở ra cơ hội mới để giải mã nghệ thuật Maya và cho thấy nền văn minh cổ này có thể tinh vi hơn và hiệu quả hơn những gì học giả từng biết.

Bàn thờ Q từ lâu được coi là tượng đài liên quan quyền lực triều đại, kết nối các vị vua với tổ tiên và chu kỳ vũ trụ.

Nếu giải mã này chính xác, người Maya không chỉ ghi chép lịch sử bằng chữ khắc, họ còn nhúng một “ngôn ngữ ký hiệu” số vào chính tư thế của các vị vua. Điều đó nhắc nhở các học giả hiện đại rằng chữ viết Maya vẫn còn những bí ẩn, chờ khám phá ngay trước mắt.

Theo IE

Hải Yến