Gần 1 triệu thanh niên Anh 'mất kết nối' với học tập và việc làm

Số lượng thanh thiếu niên "Neet" ở Anh đã tăng 195.000 trong hai năm qua, và sắp đạt 1 triệu người lần đầu tiên kể từ năm 2012.

Thay vì tiếp tục học tập hoặc tìm việc làm, ngày càng nhiều người trẻ ở Anh lựa chọn cuộc sống “Neet” - viết tắt của cụm từ “not in education, employment or training”, nghĩa là không học, không làm việc và không tham gia đào tạo nghề.

Theo Cơ quan Thống kê Quốc gia Anh (ONS), cuối năm 2024, số người trong độ tuổi từ 16 - 24 rơi vào nhóm này đã đạt mức cao nhất trong vòng 10 năm, với 987.000 người, tương đương cứ tám thanh niên thì có một người không đi học hay làm việc.

Viện Học tập và Việc làm (Learning and Work Institute) cho biết, hơn nửa triệu người trẻ trong số đó chưa từng có việc làm nào. Một khảo sát khác của PwC chỉ ra rằng, 4/10 người thuộc thế hệ Z sẵn sàng nghỉ việc và sống bằng trợ cấp thất nghiệp thay vì tiếp tục công việc hiện tại. Trước thực trạng này, Thủ tướng Anh Keir Starmer gọi đây là một “vấn đề đạo đức”, nhưng các chuyên gia cho rằng gốc rễ của vấn đề phức tạp hơn nhiều.

Tác động kép từ đại dịch và khủng hoảng tâm lý

Đại dịch Covid-19 đã gây ra những gián đoạn sâu sắc trong hành trình học tập, làm việc và phát triển tâm lý của thanh thiếu niên. Việc học online kéo dài, các lệnh phong tỏa và thiếu tương tác xã hội khiến nhiều người trẻ đánh mất sự tự tin, giảm động lực học tập cũng như khả năng thích nghi với môi trường lao động.

Tỷ lệ thanh niên 15 -29 tuổi không làm việc ở một số nước. Nguồn: Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD).

Một nghiên cứu của Đại học University College London và Quỹ Sutton Trust (2023) cho thấy, một phần ba thanh thiếu niên Anh từ 17 đến 18 tuổi cho biết ảnh hưởng của đại dịch vẫn tiếp tục tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và kết quả học tập của họ. Những người ở độ tuổi 10 - 20 trong thời kỳ phong tỏa là nhóm chịu thiệt hại lớn nhất khi bị gián đoạn việc học, mất cơ hội việc làm đầu đời và cả cảm giác độc lập cá nhân.

Khi thế hệ trẻ mất phương hướng

Jordan Cocker, 18 tuổi, là một ví dụ điển hình. Em không thích trường lớp, và khi lên cao đẳng, mọi thứ trở nên tồi tệ hơn. “Năm bị phong tỏa đã khiến em mất tự tin trong giao tiếp. Sau đó, khi đến trường, gặp quá nhiều gương mặt lạ, em thấy choáng ngợp”, Cocker kể lại.

Em Jordan Cocker cho rằng thị trường lao động hiện tại quá khắc nghiệt. Ảnh: Telegraph

Sau khi bỏ học vào năm 2024, em bắt đầu đi xin việc, nhưng không dễ dàng. “Nhiều nơi không muốn thuê ai không có kinh nghiệm hoặc bằng cấp”. Cocker cho rằng thị trường lao động hiện tại quá khắc nghiệt: “Hầu hết công việc đều cần quen biết hoặc kinh nghiệm, trong khi người mới như bọn em chẳng có gì”.

“So với thời của bố mẹ mình, em thấy người trẻ hiện tại gặp nhiều khó khăn xin việc hơn nhiều”.

Floyd Smith, 18 tuổi, sau khi tốt nghiệp trung học cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Em gửi hàng chục đơn xin việc nhưng hầu hết không được phản hồi. Smith chọn theo học nghề tại một nhà trẻ, hy vọng được đào tạo thực tế. “Họ bảo sẽ dạy em, nhưng thực ra chỉ xem em như lao động giá rẻ”, em kể lại. Sau sáu tuần, Smith bị cho nghỉ việc, tinh thần suy sụp và chỉ quanh quẩn trong phòng suốt nhiều tháng.

Em Floyd Smith đã gửi hàng chục đơn xin việc nhưng hầu hết không được phản hồi. Ảnh: Telegraph

“Chính phủ bảo muốn người trẻ làm việc, nhưng lại không tạo ra cơ hội. Họ muốn bọn em làm, nhưng chẳng có việc cho bọn em”, Smith bày tỏ.

Cũng là một người trẻ từng chật vật tìm việc, em Joseph Garczynski cho rằng nguyên nhân khiến nhiều người bỏ cuộc và chọn cuộc sống Neet vì có thể là do thiếu tự tin, thiếu trình độ học vấn hoặc thiếu hiểu biết. Đôi khi, đó là sự kết hợp của cả ba yếu tố.

“Em nghĩ điều quan trọng nhất là người trẻ cần được dạy phải làm gì và làm như thế nào. Rõ ràng là việc xin việc khá khó khăn khi chúng em không biết bắt đầu từ đâu”.

“Ở trường, các thầy cô dạy về các nhân vật lịch sử năm 1945, nhưng lại không dạy cách nộp đơn xin việc hay đăng ký học nghề”, Garczynski chia sẻ.

Em Joseph Garczynski cho rằng điều quan trọng nhất là người trẻ cần được dạy phải làm gì và làm như thế nào. Ảnh: Telegraph

Thực tế, thị trường việc làm cho người trẻ tại Anh đang thu hẹp nhanh chóng. Theo báo cáo của công ty tuyển dụng Adzuna, số lượng công việc ở cấp độ đầu vào (bao gồm thực tập và vị trí cho sinh viên mới ra trường) đã giảm 6,8% trong tháng 7/2024. Mỗi vị trí trung bình nhận tới 140 hồ sơ, tăng mạnh so với 86 hồ sơ năm 2023 - theo số liệu từ Viện Nhà tuyển dụng Sinh viên Anh.

Cần trao lại cơ hội cho thế hệ trẻ

Những câu chuyện của Jordan Cocker, Floyd Smith hay Joseph Garczynski phản ánh bức tranh rộng lớn hơn về một thế hệ trẻ đang chật vật tìm chỗ đứng trong xã hội Anh.

Một thế hệ trẻ ở Anh đang mất phương hướng, chịu tác động đồng thời từ khủng hoảng tâm lý, cơ hội việc làm thu hẹp và hệ thống giáo dục chưa bắt kịp thực tế đời sống. Ảnh: The Conversations

Sau đại dịch, nhiều người trẻ mang theo những tổn thương tinh thần, đối mặt với chi phí sinh hoạt tăng cao, thị trường việc làm thu hẹp và môi trường học đường ít tính thực tiễn. Họ bước vào đời trong tâm thế hoang mang, thiếu định hướng và không được chuẩn bị đầy đủ cho những thách thức của thế giới lao động hiện đại.

Nếu không có những chính sách mang tính hệ thống nhằm giúp người trẻ rèn kỹ năng, khôi phục niềm tin và tạo thêm cơ hội việc làm thực chất, nước Anh có thể sẽ chứng kiến một “thế hệ mất kết nối” - những người chưa kịp bắt đầu đã phải chấp nhận dừng lại.

Hồng Nhung