EVN đề xuất đưa lỗ lũy kế gần 45.000 tỷ vào giá điện

Trong dự thảo tờ trình Chính phủ mới đây, Bộ Công Thương cho biết Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã kiến nghị cho phép tính khoản lỗ lũy kế gần 44.792 tỷ đồng vào giá bán lẻ điện bình quân. Đây được xem là giải pháp cấp thiết để bảo toàn vốn Nhà nước và khắc phục tình trạng chi phí chưa được phản ánh đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện trước đây.

Theo báo cáo của EVN, giai đoạn 2022–2023, chi phí mua điện tăng cao do ảnh hưởng tình hình địa chính trị đã khiến tập đoàn chịu lỗ tổng cộng khoảng 50.029 tỷ đồng. Đến cuối năm 2024, con số này thu hẹp còn gần 44.800 tỷ đồng, song vẫn là gánh nặng lớn với tài chính của doanh nghiệp. Nếu không được đưa vào giá điện, nguy cơ vốn Nhà nước đầu tư vào EVN bị suy giảm và khó có khả năng bảo toàn là điều khó tránh khỏi.

Bộ Công Thương đánh giá trong thời gian qua, EVN đã thực hiện cơ chế xây dựng và điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân đúng quy định, giúp công khai và minh bạch hơn. Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy nhiều chi phí hợp lý, hợp lệ vẫn chưa được đưa đầy đủ vào cơ cấu giá, gây khó khăn cho việc cân đối tài chính. Chính vì vậy, việc sửa đổi Nghị định 72/2025 về cơ chế điều chỉnh giá điện được xem là cần thiết để bảo đảm doanh nghiệp điện lực được thu hồi đủ chi phí hợp lý, minh bạch và có căn cứ pháp lý.

Bên cạnh khoản lỗ lũy kế, EVN cũng kiến nghị bổ sung các chi phí trực tiếp phục vụ sản xuất và cung ứng điện theo báo cáo tài chính kiểm toán hàng năm từ năm 2022, cùng với chênh lệch tỷ giá đánh giá lại và tỷ giá chưa thanh toán cho các nhà máy điện. Nếu được thông qua, những khoản chi phí này sẽ được phân bổ dần vào giá bán lẻ điện bình quân trong các kỳ điều chỉnh tiếp theo. Bộ Công Thương cho biết, khi cần thiết sẽ lấy ý kiến Bộ Tài chính để bảo đảm việc phân bổ chi phí được minh bạch, đúng quy định.

Số liệu tài chính năm 2024 cho thấy EVN đã có bước chuyển biến rõ rệt. Doanh thu hợp nhất đạt 580.537 tỷ đồng, tăng gần 16% so với 2023. Trong đó, doanh thu bán điện chiếm tới hơn 572.936 tỷ đồng, tương đương hơn 98% tổng doanh thu. Sau khi trừ chi phí, tập đoàn ghi nhận lãi sau thuế hơn 8.237 tỷ đồng, trong khi năm 2023 từng lỗ 26.772 tỷ đồng. Riêng lợi nhuận sau thuế cổ đông công ty mẹ đạt hơn 7.222 tỷ đồng. Tuy nhiên, lỗ lũy kế toàn hệ thống vẫn còn hơn 38.688 tỷ đồng, cho thấy tình hình tài chính chưa hoàn toàn vững chắc.

Trong năm 2024, EVN từng hai lần điều chỉnh giá điện. Ngày 11/10, giá bán lẻ điện bình quân được điều chỉnh tăng 4,8%, từ mức 2.103,11 đồng/kWh lên 2.204,07 đồng/kWh, chưa gồm thuế VAT. Đây được coi là nỗ lực nhằm bù đắp phần nào chi phí tăng, song vẫn chưa giải quyết triệt để tình trạng lỗ lũy kế.

Theo giới chuyên gia năng lượng, việc đưa lỗ lũy kế vào giá điện cần tính toán kỹ lưỡng để hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, Nhà nước và người tiêu dùng. Giá điện là yếu tố nhạy cảm, tác động trực tiếp đến chi phí sản xuất, sinh hoạt của hàng triệu hộ gia đình và doanh nghiệp. Do đó, bất kỳ quyết định tăng giá nào cũng cần có lộ trình rõ ràng, kèm theo cơ chế kiểm soát chặt chẽ, tránh gây áp lực lớn lên nền kinh tế.

Trong bối cảnh nhu cầu điện năng tiếp tục tăng nhanh, đặc biệt khi nhiều ngành công nghiệp đang mở rộng quy mô sản xuất và kinh tế xanh được thúc đẩy, việc bảo đảm một cơ chế giá điện hợp lý, minh bạch và đủ khả năng bù đắp chi phí là yêu cầu tất yếu. EVN cho rằng nếu được tháo gỡ, doanh nghiệp sẽ có điều kiện duy trì nguồn vốn, đầu tư nâng cấp hạ tầng điện lực, đồng thời đảm bảo khả năng cung ứng ổn định cho toàn nền kinh tế.

Minh Thành