Dồn điền đổi thửa: Xu hướng tất yếu của nền nông nghiệp hiện đại - Bài 2: Tìm lời giải cho bài toán dồn điền đổi thửa

Lựa chọn cách làm phù hợp

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) Nguyễn Hồng Phương cho biết, công tác DĐĐT, tích tụ đất đai được các địa phương trong tỉnh quan tâm triển khai, thực hiện. Thông qua các hoạt động tuyên truyền, vận động, người dân nhận thức rõ lợi ích của việc DĐĐT, tích tụ ruộng đất, chỉnh trang đồng ruộng nên có sự đồng thuận cao. Các địa phương khi triển khai đều có lộ trình, chương trình, kế hoạch, thành lập các tổ, các tiểu ban phụ trách nên công tác triển khai thực hiện sát đúng với tình hình thực tế địa phương.

Đến nay, các xã phía Nam tỉnh mặc dù chưa triển khai đồng loạt nhưng cũng đã có hơn 800ha ruộng đất được tích tụ, tập trung dưới nhiều hình thức như: DĐĐT, cho thuê, mướn đất, góp đất sản xuất..., tập trung tại các địa phương: Vĩnh Thủy, Vĩnh Linh, Cam Lộ, Hiếu Giang, Triệu Bình, Triệu Cơ, Nam Hải Lăng, Vĩnh Định… Trong khi đó, hầu hết các xã vùng đồng bằng, vùng trọng điểm trồng lúa tại các xã phía Bắc tỉnh đều đã tiến hành DĐĐT qua 2 đợt (đợt 1 từ năm 2003-2004; đợt 2 từ năm 2016-2020). Nhiều địa phương đã hình thành nên các vùng sản xuất lúa theo hướng hàng hóa tập trung, ứng dụng cơ giới hóa, công nghệ cao vào sản xuất, liên kết với các doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ lúa cho người dân, mang lại hiệu quả cao trên đơn vị diện tích so với trước khi DĐĐT.

Đưa cơ giới hóa vào sản xuất-một trong những mục tiêu quan trọng của dồn điền đổi thửa - Ảnh: L.C

Chủ tịch HĐQT Hợp tác xã (HTX) Thống Nhất, xã Trường Ninh Nguyễn Duy Viên cho biết, sau DĐĐT, HTX đã thực hiện mô hình CĐL trên diện tích 250ha. Khi quy hoạch thành vùng tập trung, các hộ dân đều gieo cùng một loại giống nên hạn chế được sâu bệnh. Người dân luôn tuân thủ sự quản lý, điều hành và lịch chăm sóc của HTX, như: Sử dụng phân bón, phòng trừ sâu bệnh, điều tiết nước tưới vào ruộng. Tất cả đều đồng loạt nên rất thuận tiện, năng suất, chất lượng đều tăng cao.

Tại xã Ninh Châu đã thực hiện DĐĐT với diện tích trên 989ha ở các thôn: Quảng Xá, Thế Lộc, Hữu Tân, Tả Phan, Hiển Lộc, Hiển Vinh, Trung Quán, Dinh Mười… Phó Chủ tịch UBND xã Ninh Châu Trần Văn Lai cho biết, nhiều năm qua, chính quyền địa phương đã chủ động từng bước thay đổi tập quán canh tác bằng việc DĐĐT, tích tụ ruộng đất, đưa cơ giới hóa vào sản xuất. Mô hình này từng bước làm thay đổi thói quen sản xuất truyền thống nhỏ lẻ của người dân. Bên cạnh những hiệu quả kinh tế, cánh đồng lớn (CĐL) được đánh giá là mô hình nông nghiệp mang lại hiệu quả xã hội và môi trường cao; từng bước hiện thực hóa sự liên kết 4 nhà “Nhà nước, nhà nông, nhà khoa học và doanh nghiệp”. Từ hiệu quả của DĐĐT, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh đã hình thành những vùng sản xuất tập trung theo chuỗi giá trị mang lại hiệu quả kinh tế và thu nhập cho nông dân. Điển hình như tại xã Nam Ba Đồn sau khi thực hiện DĐĐT, địa phương đã hình thành được chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm giữa doanh nghiệp và người dân với diện tích cam kết 979ha. Sản xuất theo chuỗi liên kết giá trị, quy trình hữu cơ trên địa bàn đã mang lại nhiều lợi ích kinh tế, xã hội cho người dân trong việc sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Nhờ đó, địa phương này đã xây dựng thành công thương hiệu gạo hữu cơ Quảng Tiên và được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao.

Định hướng cho chặng đường tiếp theo

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) Trần Quốc Tuấn, để thực hiện hiệu quả công tác DĐĐT, thời gian tới, các cấp, ngành, địa phương cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành từ tỉnh đến cơ sở; xem việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ tích tụ, tập trung đất đai, đẩy mạnh cơ giới hóa là nhiệm vụ trọng tâm; đẩy mạnh công tác tuyên truyền về quan điểm, chủ trương của tỉnh về tích tụ, tập trung đất đai, các cơ chế chính sách mà Nhà nước hỗ trợ đến người dân, các mô hình liên kết sản xuất có hiệu quả giữa doanh nghiệp với nông dân.

Ngành NN-MT sẽ tập trung rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy hoạch ngành để định hướng và tạo điều kiện thuận lợi hơn khi thực hiện tích tụ, tập trung đất đai, như: Quy hoạch sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, quy hoạch thủy lợi, quy hoạch ngành nghề nông thôn và các quy hoạch chuyên ngành khác. Trên cơ sở đó, tập trung phát triển cây trồng, vật nuôi chủ lực gắn với các vùng sản xuất tập trung, thâm canh cao nhằm tạo ra khối lượng sản phẩm hàng hóa lớn, chất lượng cao, đáp ứng thị trường nội địa và xuất khẩu.

Tích tụ ruộng đất hình thành những vùng sản xuất tập trung, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm - Ảnh: L.C

Các ngành, địa phương cần triển khai có hiệu quả Nghị định số 57/2018/NĐ-CP, ngày 17/4/2018 của Chính phủ về chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; ưu tiên hỗ trợ xây dựng thương hiệu, quảng bá một số sản phẩm chủ lực, có lợi thế cạnh tranh của tỉnh để thu hút các doanh nghiệp vào liên kết sản xuất, chế biến và xuất khẩu.

Các địa phương cần kiện toàn và nâng cao năng lực quản trị hoạt động cho các HTX, tổ hợp tác (THT) dịch vụ nông nghiệp theo hướng chủ động, nhạy bén với thị trường hàng hóa. Phát huy vai trò đầu tàu của HTX, THT trong hợp tác, liên kết với các doanh nghiệp, tập đoàn lớn phát triển sản xuất nông sản theo hướng cánh đồng lớn có liên kết theo chuỗi giá trị sản phẩm; đẩy mạnh công tác đào tạo nghề lao động nông thôn, chú trọng đổi mới phương pháp đào tạo, đa dạng hóa chương trình đào tạo theo các cấp trình độ nhằm nâng cao chất lượng lao động nông nghiệp nông thôn theo hướng chuyên môn hóa, hiện đại hóa phù hợp với chủ trương tích tụ đất đai, đẩy mạnh cơ giới hóa.

Doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân khi thực hiện tích tụ, tập trung đất đai theo các chương trình, dự án được UBND tỉnh kêu gọi đầu tư cần thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến thuê đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, góp đất, liên kết thì được cắt giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính còn 1/2 so với thời gian quy định. Đối với các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp tiến hành tích tụ, tập trung đất đai được ưu tiên hỗ trợ giải quyết thủ tục hành chính liên quan với thời gian bằng 2/3 thời gian quy định.

Sở NN-MT tiếp tục chủ động phối hợp với các địa phương nghiên cứu tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh để ban hành các chủ trương và định hướng để hỗ trợ thúc đẩy việc thực hiện DĐĐT, tích tụ ruộng đất trên địa bàn toàn tỉnh trong giai đoạn 2026-2030.

Lan Chi-T.Minh