Đổi mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong Quân đội

Mỗi cán bộ, chiến sĩ là một tuyên truyền viên pháp luật

Theo Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, trước yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, cùng với yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại để cùng đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đã và đang đặt ra yêu cầu cao hơn đối với công tác PBGDPL, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở.

Thực tế, những năm qua, cấp ủy, chỉ huy các cấp trong toàn quân đã coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, tổ chức nhiều hoạt động phong phú, như tủ sách pháp luật, câu lạc bộ pháp luật, tổ hòa giải cơ sở, tổ tư vấn tâm lý - pháp lý quân nhân… Nhờ đó, ý thức chấp hành pháp luật, kỷ luật trong quân đội được nâng lên rõ rệt, vi phạm nghiêm trọng giảm mạnh.

Cùng với đó, việc tổ chức tập huấn, thi tìm hiểu pháp luật, sân khấu hóa tình huống, phát thanh nội bộ, phổ biến qua trang điện tử hoặc mạng nội bộ quân đội đã chứng minh hiệu quả rõ rệt, giúp thông tin pháp luật đi vào đời sống một cách tự nhiên, gần gũi. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu mới, PBGDPL cần gắn liền với chuyển đổi số - từ khâu biên soạn tài liệu, tổ chức lớp học đến kiểm tra, đánh giá.

Thiếu tướng Nguyễn Việt Dũng, Cục trưởng Cục Pháp chế Bộ Quốc phòng trình bày chuyên đề "Nội dung cơ bản của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 Luật về quân sự, quốc phòng". Ảnh: Đỗ Quyên

Theo các chuyên gia, PBGDPL không chỉ là truyền đạt quy định pháp luật, mà còn là xây dựng văn hóa pháp lý trong Quân đội - nơi mỗi cán bộ, chiến sĩ trở thành tuyên truyền viên pháp luật, gương mẫu đi đầu trong chấp hành và vận động nhân dân thực hiện pháp luật.

Thiếu tướng Nguyễn Việt Dũng, Cục trưởng Cục Pháp chế Bộ Quốc phòng nhấn mạnh, các báo cáo viên pháp luật thực hiện nhiệm vụ PBGDPL cần phát huy tinh thần trách nhiệm, tiếp tục nghiên cứu, cụ thể hóa nội dung, bổ sung ví dụ minh họa từ thực tiễn và chỉnh lý nội dung cho rõ ràng. Việc lựa chọn giáo án, bài giảng cần chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo để tổ chức PBGDPL theo từng đối tượng, bảo đảm phù hợp và đạt hiệu quả cao.

Mặt khác, các cơ quan, đơn vị cần biên soạn giáo án phù hợp với đối tượng học tập của mình và triển khai phổ biến với nhiều hình thức đa dạng, như sân khấu hóa, thi tìm hiểu pháp luật, phát hành tờ rơi, tờ gấp, phát sóng trên hệ thống truyền thanh nội bộ, trên Trang/Cổng thông tin điện tử hoặc các phương tiện thông tin đại chúng. Những nội dung, quy định pháp luật mới được ban hành cần được nghiên cứu, đưa vào chương trình phổ biến pháp luật thường xuyên, đặc biệt trong ngày Pháp luật hàng tháng tại đơn vị mình.

Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện để cán bộ, chiến sĩ tham gia các cuộc thi tìm hiểu pháp luật do cấp trên tổ chức, theo dõi các chương trình PBGDPL; như Cuộc thi trực tuyến "Tìm hiểu kiến thức pháp luật trên Báo Quân đội nhân dân" năm 2025; Chương trình "Thư viện Quốc phòng" được phát sóng trên Kênh Truyền hình Quốc phòng Việt Nam; Chương trình "Nhịp cầu pháp luật"... Ngoài ra, tăng cường viết bài tuyên truyền về các mô hình hay, cách làm hiệu quả trong công tác PBGDPL và thực hiện Đề án 1371 tại cơ quan, đơn vị trong toàn quân.

Chuyển đổi số - hướng đi tất yếu trong tuyên truyền pháp luật

Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, đổi mới nội dung và phương pháp là yêu cầu xuyên suốt. Theo Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) Phan Hồng Nguyên, chuyển đổi số là yêu cầu cấp thiết để đa dạng hóa hình thức PBGDPL, nâng cao hiệu quả, tiết kiệm chi phí và đáp ứng nhu cầu tiếp cận pháp luật của người dân.

Các đại biểu tham dự Hội nghị Tập huấn Báo cáo viên pháp luật trong quân đội năm 2025 khu vực miền Trung. Ảnh: Đỗ Quyên

Trên thực tế, Bộ Quốc phòng đã triển khai nhiều hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin; như xây dựng hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính, tổ chức tập huấn trực tuyến, số hóa tài liệu pháp luật, phát thanh nội bộ, cung cấp thông tin pháp luật qua nền tảng số.

Những sáng kiến này đặc biệt hiệu quả ở các đơn vị vùng sâu, vùng xa, biên giới, nơi việc tiếp cận tài liệu pháp luật in ấn gặp nhiều hạn chế. Việc kết nối dữ liệu giữa các cơ quan pháp chế, đơn vị huấn luyện tạo điều kiện hình thành hệ sinh thái pháp luật số trong quân đội, giúp tra cứu nhanh, chính xác, phục vụ huấn luyện và sinh hoạt bộ đội.

TS. Vũ Hoài Phương, giảng viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho rằng, báo cáo viên pháp luật trong quân đội có thể sử dụng các công cụ như ChatGPT, Notion AI, NotebookLM, "trợ lý pháp luật ảo", hỗ trợ xây dựng giáo án, mô phỏng tình huống pháp lý, thậm chí chuyển văn bản thành audio hoặc sơ đồ tư duy giúp người học dễ tiếp cận hơn.

Tuy nhiên, AI không thay thế báo cáo viên, mà là công cụ hỗ trợ đắc lực giúp tự động rà soát văn bản, gợi ý nội dung, chuẩn bị tài liệu, phân tích dữ liệu và đánh giá hiệu quả tuyên truyền. Các công cụ AI còn cho phép tự động hóa thống kê, báo cáo, giảm tải cho cán bộ pháp chế, đồng thời giúp lãnh đạo đơn vị đánh giá được mức độ hiểu biết, tương tác và phản hồi của người học.

Theo các chuyên gia, công tác PBGDPL trong Quân đội chuyển từ tuyên truyền chung sang cá thể hóa nội dung theo từng đối tượng. Các đơn vị cần tiếp tục quan tâm đầu tư về mọi mặt để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL; kết hợp hài hòa giữa phương thức truyền thống và công nghệ hiện đại, bảo đảm tính kế thừa, liên tục và hiệu quả.

Đỗ Quyên