Điểm chuẩn, cách chỉnh và những điều trông thấy...

Thế nhưng, điều quan trọng nhất, những thay đổi kỹ thuật xét tuyển năm nay làm tình hình tuyển sinh có những thay đổi khó lường, đánh mất tiêu chí quan trọng về lựa chọn ngành nghề, nảy sinh nhiều vấn đề ảnh hưởng đến thí sinh.

Tuy nhiên, bức tranh toàn cảnh về điểm chuẩn trúng tuyển ở các trường cho thấy thật ra điểm chuẩn chỉ tăng ở một số trường tốp đầu, còn lại đa phần các trường đều có mức điểm chuẩn không tăng nhiều, thậm chí có giảm so với năm 2024 đúng như dự đoán. Kết quả này liên quan đến việc tuy số lượng nguyện vọng đăng ký xét tuyển (ĐKXT) trung bình của một thí sinh năm 2025 lên đến khoảng 9 nguyện vọng, gần gấp đôi so với năm 2024, nhưng phần lớn nguyện vọng ưu tiên của thí sinh lại tập trung ở những trường ĐH tốp đầu.

Hệ quả của việc này hiển nhiên là điểm chuẩn của các trường này nói chung và ở một số ngành của các trường nói riêng đã tăng mạnh, tăng vọt. Với hệ quả đó, đã có nhiều thí sinh điểm cao nhưng vẫn rớt, các trường ĐH tốp dưới chắc chắn sẽ phải xét tuyển nhiều chỉ tiêu trong giai đoạn xét tuyển bổ sung. Minh chứng điều này đã thấy rõ khi chưa kết thúc thời gian xác nhận nhập học trên hệ thống, hàng chục trường ĐH đã thông báo xét tuyển bổ sung hàng ngàn chỉ tiêu.

Việc bỏ xét tuyển sớm cũng phần nào làm giảm định hướng của thí sinh khi ĐKXT chọn ngành, chọn trường. Thí sinh phải tăng số nguyện vọng ĐKXT lên để bảo đảm cơ hội trúng tuyển cao. Với quy định khi ĐKXT, thí sinh chỉ cần ghi tên ngành, tên trường, kết quả ĐKXT trên hệ thống cho thấy có vẻ xu hướng chọn trường lấn át hơn việc chọn ngành ĐKXT. Kết quả xét tuyển cho thấy nhiều trường có số lượng nguyện vọng ĐKXT lớn gần 200.000 nhưng vẫn thông báo xét tuyển bổ sung ngay khi vừa công bố điểm chuẩn trúng tuyển đợt 1. Đó là do số lượng thí sinh ĐKXT vào trường tuy lớn, nhưng hầu hết thí sinh chỉ đặt nguyện vọng vào trường ở các nguyện vọng thấp nên thí sinh đã trúng tuyển vào các trường ở nguyện vọng ưu tiên hơn.

Ba nhóm ngành có sự biến động và phân hóa điểm chuẩn trúng tuyển cao nhất là nhóm ngành Công nghệ thông tin; nhóm ngành Khoa học sức khỏe, đặc biệt là các ngành Y khoa, Răng hàm mặt, Dược và nhóm ngành đào tạo giáo viên. Sự phân hóa này một lần nữa cho thấy xu hướng chọn trường hơn là chọn ngành của thí sinh trong kỳ tuyển sinh năm 2025. Nhóm ngành sư phạm có điểm chuẩn tăng vọt, một số ngành sư phạm có điểm chuẩn trúng tuyển tiệm cận 30 điểm. Lý giải cho kết quả này khá dễ hiểu ở chỗ là chỉ tiêu xét tuyển của các ngành thuộc nhóm ngành sư phạm rất ít, nhưng hấp dẫn đông thí sinh vì người học sẽ được hưởng sự hỗ trợ cao của các quy định về học phí và sinh hoạt phí theo Nghị định 116/2020 của Chính phủ.

Một yếu tố khác tác động đến kết quả tuyển sinh của các trường ĐH là quy định về quy đổi điểm theo bách phân vị. Mục tiêu của việc phải quy đổi điểm là điểm chuẩn giữa các phương thức phải tương đương về mức độ đánh giá năng lực thí sinh. Bộ GD-ĐT chỉ đưa ra quy định khung chung cho việc quy đổi, các trường ĐH phải cụ thể hóa các công thức quy đổi theo cách của từng trường, dẫn đến điểm sau quy đổi của các phương thức xét tuyển, của các tổ hợp môn xét tuyển có thể không giống nhau ở các trường. Đó là chưa kể đến việc quy đổi điểm cho các chứng chỉ ngoại ngữ ở các trường cũng khác nhau khi tổ hợp xét tuyển có môn ngoại ngữ; việc cộng điểm thưởng khi xét tuyển cho cùng một minh chứng (chứng chỉ ngoại ngữ, các thành tích học tập...) có trường có tính đến, có trường không cũng làm cho việc so sánh điểm chuẩn giữa các trường, các ngành không còn ý nghĩa quan trọng.

Một điều quan trọng nữa chưa có trong tiền lệ là các trường công bố điểm chuẩn vào chiều tối 22-8, nhưng những ngày sau đó lại công bố lại khiến thí sinh “đậu thành rớt”. Lọc ảo, xét tuyển cùng lúc, kéo dài thêm 2 ngày và tăng từ 6 lần lên 10 lần lọc ảo, xét tuyển và kết thúc, chốt điểm chuẩn ở lần lọc ảo cuối cùng. Nhưng khi các trường công bố lại điểm chuẩn thì thí sinh đã trúng tuyển lại thành rớt, giờ phải làm sao. Dù nguyên nhân hay lý do gì, việc làm này không thể chấp nhận được cả tình lẫn lý, bởi vì việc này ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của thí sinh.

Nỗ lực đổi mới của Bộ GD-ĐT là đáng ghi nhận. Song thực tế dường như có độ vênh rất lớn giữa cách điều chỉnh kỹ thuật xét tuyển, quy định mới so với cách phối hợp thực hiện, hạ tầng công nghệ, kỹ thuật trong xét tuyển... Do đó, Bộ GD-ĐT cần nhìn thẳng vào tình hình thực tế để trước mắt giải quyết quyền lợi cho thí sinh từ rớt thành đậu, đậu thành rớt. Tiếp đến cần đánh giá toàn diện công tác tuyển sinh năm nay để kịp thời điều chỉnh theo đúng tinh thần đổi mới thi cử, đảm bảo công bằng, khách quan và minh bạch.

TS NGUYỄN ĐỨC NGHĨA, Nguyên Phó Giám đốc ĐHQG TPHCM