Để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh

Đẩy nhanh lộ trình tu bổ di tích sau thiên tai

Những năm qua, tỉnh Quảng Ninh luôn xác định việc nâng cao năng lực quản lý nhà nước về văn hóa là nhiệm vụ then chốt để phát huy nguồn lực nội sinh cho phát triển bền vững. Tuy nhiên, thực tế hiện nay nhiều di tích trên địa bàn đang bị xuống cấp do tác động của thời tiết; đặc biệt, là sau cơn bão Yagi vào năm 2024 nhưng chưa được tu bổ kịp thời.

Trả lời nội dung này, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Việt Dũng cho biết: đơn vị đã chủ động tham mưu UBND tỉnh rà soát, đánh giá hiện trạng trên toàn tỉnh để phân loại mức độ xuống cấp. Từ đó, xác định thứ tự ưu tiên đầu tư; nhất là, các công trình có nguy cơ hư hỏng nghiêm trọng.

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Trịnh Thị Minh Thanh kết luận nội dung chất vấn và trả lời chất vấn. Ảnh: T. Nguyên

Về giải pháp cụ thể, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã hướng dẫn chuyên môn cho các địa phương trong lập hồ sơ bảo quản, tu bổ di tích đúng quy định nhằm giữ gìn yếu tố gốc cấu thành giá trị. Riêng trong 2 năm 2024 và 2025, đơn vị đã hướng dẫn hoàn thiện và đưa vào triển khai 14 dự án cũng như các hồ sơ tu sửa cấp thiết. Giai đoạn từ năm 2021 đến 2025, tổng cộng có 30 dự án và báo cáo kinh tế kỹ thuật tu bổ di tích được triển khai trên địa bàn toàn tỉnh từ nguồn ngân sách nhà nước và xã hội hóa.

Đối với Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc vừa được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới vào tháng 7/2025, ngành văn hóa đã đề xuất các giải pháp bảo tồn nghiêm ngặt theo chuẩn quốc tế. Mọi hoạt động đầu tư và du lịch tại đây sẽ được kiểm soát chặt dựa trên nguyên tắc giữ gìn tính xác thực, đồng thời bảo vệ hệ sinh thái rừng và cảnh quan linh thiêng. Tỉnh cũng hướng tới việc xây dựng cơ chế quản lý thống nhất giữa ba địa phương (Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Ninh) để bảo đảm tính đồng bộ về quy hoạch và quản lý du lịch bền vững.

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Trịnh Thị Minh Thanh yêu cầu UBND tỉnh cần khẩn trương hoàn thành việc rà soát tổng thể và thực hiện phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương trong quản lý di tích. Chủ tọa kỳ họp nhấn mạnh, việc khắc phục tình trạng chồng chéo hoặc bỏ trống quản lý sau khi sắp xếp đơn vị hành chính; đồng thời, ưu tiên nguồn lực cho các di tích xuống cấp nghiêm trọng có giá trị đặc biệt đối với lịch sử và du lịch. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần nhanh chóng hoàn thiện quy chế quản lý di sản theo mô hình chính quyền hai cấp để ban hành trong tháng 12/2025.

Giải bài toán thiết chế văn hóa cơ sở, tập trung chuyển đổi số

Liên quan đến những tồn tại trong việc dành quỹ đất xây dựng công trình văn hóa và khu vui chơi cộng đồng, đại biểu đã thẳng thắn chỉ ra rằng hiệu quả triển khai thực tế tại một số địa phương chưa cao, nhất là vùng miền núi và hải đảo. Qua rà soát hiện nay, toàn tỉnh có 33 trên tổng số 54 địa phương có Trung tâm Văn hóa - Thể thao cấp xã và 1.054/1.452 thôn, khu phố có nhà văn hóa. Để khắc phục, Sở đã đề xuất chuyển đổi 89 trụ sở dôi dư sang làm thiết chế văn hóa; đồng thời bố trí kinh phí để nâng cấp 31 trung tâm văn hóa cấp xã chưa đạt chuẩn.

Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Việt Dũng trả lời chất vấn. Ảnh: T. Nguyên

Bên cạnh đầu tư hạ tầng vật chất, công tác chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý văn hóa cũng được đặc biệt quan tâm để nâng cao trải nghiệm cho du khách và thúc đẩy kinh tế di sản. Sở hiện đang khẩn trương xây dựng 5 cơ sở dữ liệu chuyên ngành bao gồm quản lý báo chí, xuất bản, sản phẩm du lịch, thống kê khách du lịch và các hoạt động văn hóa, thể thao. Dự kiến đến ngày 25/12/2025, giai đoạn 1 của hệ thống này sẽ hoàn thành, cung cấp đủ thông tin phục vụ công tác chỉ đạo điều hành của tỉnh.

Lộ trình hiện đại hóa ngành văn hóa còn bao gồm việc triển khai hệ thống Camera AI và nhận diện khuôn mặt (Face ID) tại vịnh Hạ Long, Yên Tử và Bảo tàng Quảng Ninh trong giai đoạn 2025 - 2026. Ngoài ra, tỉnh cũng đang phát triển ứng dụng du lịch thông minh bản thử nghiệm, tích hợp bản đồ số và thuyết minh tự động khi du khách đến gần các khu di tích.

Đối với lĩnh vực quản lý nhà nước về hoạt động quảng cáo, HĐND tỉnh yêu cầu cần giải pháp xử lý dứt điểm tình trạng treo biển hiệu sai quy định gây mất mỹ quan đô thị. Chủ tọa kỳ họp đề nghị, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẩn trương tham mưu ban hành Quy hoạch quảng cáo ngoài trời giai đoạn 2025 - 2030 để thay thế quy hoạch cũ. Ngành chức năng cần tăng cường kiểm tra thường xuyên, áp dụng cơ chế giám sát bằng hình ảnh và kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm về kích thước, nội dung để tạo không gian đô thị văn minh.

Tuấn Nguyên