Để chợ truyền thống hút khách

Chợ truyền thống không chỉ kênh lưu thông hàng hóa mà còn là nét đẹp về văn hóa. Ảnh: Quang Vinh.

Vì sao chợ truyền thống vắng khách?

Sau nhiều năm gắn bó, chị Kim Thu Hương, tiểu thương tại chợ Cầu Giấy (Hà Nội) buộc phải nghỉ và chuyển hướng kinh doanh khác. Nguyên nhân là do sự bùng nổ của thương mại điện tử (TMĐT) cùng việc các siêu thị, cửa hàng tiện ích mọc lên như nấm đã khiến cho hoạt động kinh doanh tại các chợ truyền thống rơi vào tình trạng đìu hiu.

“Trước sạp hàng của tôi phải thuê từ 1-2 nhân viên nhưng nay sức mua giảm có khi cả ngày chỉ lác đác vài người đến xem hàng. Đa phần đều là những khách ruột từ nhiều năm, họ đi mua hàng theo thói quen và có tuổi nên ngại mua trên mạng”- chị Hương chia sẻ.

Cũng theo chị Hương, doanh số bán của sạp hàng tại chợ không bằng một buổi livestream vì vậy, chị đã quyết định đầu tư xây dựng gian hàng online tập trung quảng cáo và bán hàng trên các kênh TMĐT.

Đây cũng là thực trạng chung của các tiểu thương, chủ ki ốt ở các chợ truyền thống tại Hà Nội hiện nay. Từng là một trong những khu chợ kinh doanh sôi động bậc nhất ở miền Bắc, chủ yếu phục vụ cho việc đổ mối, bán buôn, song chợ Đồng Xuân (quận Hoàn Kiếm) cũng không tránh được tình trạng buôn bán ế ẩm. Nhiều tiểu thương phải cắt giảm nhân viên, hạn chế nhập hàng, thậm chí phải đóng cửa, trả ki ốt.

Nguyên nhân của thực trạng trên là sự cạnh tranh gay gắt từ siêu thị và TMĐT. Sự bùng nổ của siêu thị, cửa hàng tiện lợi và TMĐT đã thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng. Nếu như trước đây, chợ truyền thống là nơi chính để mua thực phẩm, quần áo, nhu yếu phẩm thì nay, người dân có quá nhiều lựa chọn khác thuận tiện hơn.

Từ góc độ người tiêu dùng, chị Nguyễn Thị Hạnh (trú quận Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, hiện mặt hàng từ đồ gia dụng đến thực phẩm tươi sống đều khá phổ biến trên “chợ mạng”. Giá các mặt hàng đa phần rẻ hơn tại các chợ, cửa hàng trong khi đó lại có nhiều chương trình khuyến mãi.

“Tại chợ mạng tôi mua thịt, cá tươi sống đều được khuyến mãi một ít rau gia vị như hành, thì là... Trong khi đó, nếu mua trực tiếp ở chợ truyền thống thì phải mất từ 3.000 đến 5.000 đồng”- chị Hạnh cho biết.

Cần giải pháp đồng bộ

Đánh giá của Sở Công thương Hà Nội, sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, nguồn cung có tăng từ 20 -30% tuy nhiên sức mua vẫn còn thấp. Tình trạng buôn bán ế ẩm cũng diễn ra tại nhiều khu chợ truyền thống nổi tiếng như chợ Đồng Xuân, chợ Hôm, chợ Mơ, chợ Ngã Tư Sở... Sức mua tại các chợ truyền thống hầu như dậm chân tại chỗ. Thậm chí có chợ giảm đến hơn 50%.

Để hồi sinh được chợ truyền thống, các chuyên gia cũng cho rằng, bên cạnh sự thay đổi từ chính các tiểu thương, được Nhà nước hỗ trợ đầu tư nâng cấp hạ tầng, thì các chợ truyền thống cũng cần phải được cải thiện tiện ích để tăng tính cạnh tranh; không ngừng cải thiện an ninh trật tự, an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường...

Theo Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam, chợ truyền thống vừa là một địa điểm mang đậm nét văn hóa địa phương, vừa là nơi mua sắm, phục vụ cộng đồng dân cư và tồn tại lâu dài với sự phát triển của đô thị. Hiện nay, lượng cung ứng ở chợ đầu mối và chợ truyền thống vẫn chiếm 60% lượng hàng tiêu dùng của người dân do đó cần có chính sách đột phá mới gỡ khó cho hoạt động cải tạo, xây mới hệ thống chợ. Việc quy hoạch, bố trí chợ truyền thống phù hợp với đời sống và cảnh quan đô thị là rất cần thiết, do đó Bộ Tài chính cần xây dựng cơ chế miễn, giảm tiền thuê đất, ưu đãi lãi suất cho vay đối với dự án đầu tư xây dựng chợ. Về phía Hà Nội, nên xem xét bố trí vốn đầu tư công để cải tạo, xây dựng chợ theo danh mục và tiêu chí đã đề ra bên cạnh việc kêu gọi nhà đầu tư tham gia.

Minh chứng từ thực tế cho thấy, mặc dù chợ truyền thống có thể thu hẹp theo mức độ phát triển đô thị và TMĐT, song tại Việt Nam chợ truyền thống vẫn đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống người dân. Khảo sát của Trường Đại học Kinh tế - Luật cho hay, người dân hài lòng với giá cả khi mua sắm ở chợ truyền thống. Người dân cũng cho rằng sản phẩm tại đây tươi ngon hơn những kênh mua sắm trực tuyến. Chợ truyền thống còn là nét văn hóa đẹp không thể thay thế hoàn toàn bởi kênh mua sắm khác. Chính vì vậy, cần sớm có giải pháp hỗ trợ các chợ truyền thống phát triển sản phẩm đặc trưng, độc đáo, phù hợp để thu hút người tiêu dùng, khách du lịch bỏ tiền mua sắm.

“Nếu cải thiện điều kiện, cơ sở vật chất kinh doanh chắc chắn chợ truyền thống vẫn sẽ có chỗ đứng riêng và vẫn là kênh không thể thiếu trong thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa. Để làm được điều này tiểu thương phải thay đổi theo hướng hiệu quả hơn so với mô hình hiện nay, phải biết kết hợp bán online và offline; phải học cách kinh doanh trên TMĐT hay các nền tảng mạng xã hội Facebook, Zalo, TikTok... để bắt kịp sự thay đổi thói quen, hành vi mua sắm của người tiêu dùng”- chuyên gia Vũ Vinh Phú khuyến nghị.

Lê Bảo