Để bảo hiểm nông nghiệp thực sự trở thành 'tấm khiên' vững chắc cho người nông dân

Phần lớn diện tích cây trồng của bà con xã Minh Châu bị thiệt hại trong cơn bão Yagi năm 2024.

Ngày 26/8, tại xã Minh Châu, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với Tổ chức ActionAid Quốc tế tại Việt Nam (ActionAid) và Quỹ Hỗ trợ chương trình, dự án an sinh xã hội Việt Nam (AFV) tổ chức Tọa đàm “Bảo hiểm rủi ro thiên tai - điểm tựa cho lao động phi chính thức”.

Tại chương trình người dân đã được cung cấp nhiều thông tin hữu ích liên quan tới loại hình bảo hiểm nông nghiệp; đồng thời, qua buổi tọa đàm các chuyên gia, luật sư cũng đưa ra một số kiến nghị về chính sách, giải pháp nhằm đẩy mạnh sự tham gia của người dân đối với loại hình bảo hiểm này để ổn định sinh kế lâu dài.

Nhànước hỗ trợ mứcđóng, có thể lên tới 90%

Trường hợp của bà Hoàng Thị Khang, ở thôn Chu Chàng, xã Minh Châu không phải là duy nhất tại xã Minh Châu. Xã có cơ cấu kinh tế nông nghiệp là chủ yếu nên tỉ lệ người dân tham gia trồng trọt, chăn nuôi bò sữa chiếm số đông. Sau khi cơn bão số 3 đi qua, xã Minh Châu bị thiệt hại khoảng 100ha diện tích sản xuất nông nghiệp với phần lớn là ngô, rau màu, cây ăn quả lâu năm...

Ông Tạ Việt Anh, Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Hỗ trợ chương trình, dự án an sinh xã hội Việt Nam (AFV) phát biểu khai mạc tọa đàm

Với chính sách hỗ trợ của thành phố cũng chỉ bù đắp được một phần nhỏ thiệt hại do thiên tai, trong khi đó nếu tham gia bảo hiểm nông nghiệp, người dân có thể giảm thiểu rủi ro thiên tai, hạn chế thiệt hại. Tuy nhiên, khái niệm bảo hiểm nông nghiệp với người dân nơi đây hiện vẫn còn là điều mới mẻ.

Làm rõ thêm về loại hình bảo hiểm này, TS Tô Thị Hồng, Giảng viên Khoa Bảo hiểm, Đại học Kinh tế Quốc dân nhấn mạnh 2 quyền lợi cốt lõi và khác biệt của bảo hiểm nông nghiệp so với các loại hình bảo hiểm tài sản thông thường.

Diễn giả tại tọa đàm đã cung cấp nhiều thông tin hữu ích tới người dân xã Minh Châu về bảo hiểm nông nghiệp

Thứ nhất, đó là sự hỗ trợ đặc biệt về phí đóng từ Nhà nước. TS Tô Thị Hồng giải thích: "Đây là quyền lợi đầu tiên và quan trọng nhất. Người nông dân sẽ không phải đóng toàn bộ chi phí. Phần lớn phí bảo hiểm sẽ được nhà nước hỗ trợ”.

Cụ thể, với các hộ nghèo và cận nghèo, mức hỗ trợ có thể lên tới 90% phí. "Điều này có nghĩa là bà con chỉ phải chi trả một phần rất nhỏ để bảo vệ tài sản và công sức lao động của mình", TS Tô Thị Hồng nêu rõ.

Thứ hai, đó là giá trị bồi thường khi rủi ro xảy ra. Khi thiên tai như bão, lũ lụt, hạn hán... gây thiệt hại nằm trong phạm vi hợp đồng, các doanh nghiệp bảo hiểm sẽ tiến hành chi trả một khoản tiền tương xứng. Khoản tiền bồi thường này chính là nguồn vốn quan trọng giúp người dân không bị "trắng tay", có thể nhanh chóng tái sản xuất, mua lại giống cây trồng, vật nuôi và ổn định lại cuộc sống.

Người dân xã Minh Châu đưa ra một số câu hỏi tại tọa đàm

Vì sao tỉ lệ người tham gia còn thấp?

Mặc dù Nhà nước có sự hỗ trợ mức đóng bảo hiểm nông nghiệp, nhưng do chưa được tiếp cận thông tin nên người dân không nắm được. Vì vậy sau gần 10 năm triển khai Nghị định số 58/2018/CP ngày 18/4/2018 của Chính phủ về Bảo hiểm nông nghiệp thì đối tượng tham gia đã có nhưng tỉ lệ tham gia không nhiều (dù có tới khoảng 80% dân số cả nước tham gia sản xuất nông nghiệp).

Ngoài nguyên nhân do việc tuyên truyền chính sách hỗ trợ mức đóng bảo hiểm nông nghiệp chưa triển khai sâu rộng tới người dân, Luật sư Nguyễn Văn Hà,Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội Luật gia TP Hà Nội cho biết, nguyên nhân do việc hoàn thiện thể chế vẫn còn hạn chế - đặc biệt là các phương thức làm sao để thuận tiện, gọn, an toàn, tránh tình trạng trục lợi bảo hiểm, gian lận bảo hiểm... chứ không phải do người dân hay doanh nghiệp không muốn tham gia.

Quang cảnh buổi tọa đàm

Bên cạnh đó, hành lang pháp lý ban hành trong chế định mới về bảo hiểm nông nghiệp khá cao nhưng biên độ hỗ trợ theo từng giai đoạn, phụ thuộc vào quyết định của Chính phủ. Vì vậy, giai đoạn nào mức độ hỗ trợ ra sao lại có sự thay đổi, trong khi đó người dân khó cập nhật để tiếp cận.

Ngoài ra, cơ chế chính sách tạo điều kiện cho doanh nghiệp, người dân tham gia trong đó có yếu tố quan trọng là yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật canh tác. Nếu doanh nghiệp chuyên đầu tư vào nông nghiệp thì máy móc thiết bị thì sẽ có tiêu chuẩn kỹ thuật. Nhưng người dân có thói quen, tập tục canh tác manh mún, nhỏ lẻ nên không đầu tư máy móc theo tiêu chuẩn kỹ thuật.

Luật sư Nguyễn Văn Hà, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội Luật gia TP Hà Nội phân tích các chính sách về bảo hiểm nông nghiệp

Tham gia bảo hiểm để chủ động đứng vững

Sáng 26/8, khi những trận mưa do ảnh hưởng của cơn bão số 5 năm 2025 bắt đầu trút xuống, rau màu - cây trồng chủ đạo tạo thu nhập hàng ngày của bà con xã Minh Châu đã bị ngập úng.

Khẳng định vai trò lớn nhất của bảo hiểm nông nghiệp là thay đổi căn bản cách người nông dân ứng phó với rủi ro, TS Tô Thị Hồng nhấn mạnh, thay vì bị động chờ đợi các chương trình hỗ trợ, cứu trợ từ Nhà nước sau mỗi trận thiên tai, bà con hoàn toàn có thể chủ động đứng vững trên đôi chân của mình.

"Đây là cách thức mà chúng ta chủ động nhất với hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Việc có một khoản tài chính chắc chắn từ bảo hiểm giúp người dân ngay lập tức khắc phục hậu quả, tái đầu tư mà không bị gián đoạn sinh kế hay phụ thuộc vào các nguồn lực bên ngoài" - TS Tô Thị Hồng cho biết.

TS Tô Thị Hồng, Giảng viên Khoa Bảo hiểm, Đại học Kinh tế Quốc dân cung cấp nhiều thông tin quan trọng về bảo hiểm nông nghiệp

Để bảo hiểm thực sự trở thành "tấm khiên" vững chắc cho người nông dân, TS Tô Thị Hồng cho rằng, cần có sự phối hợp đồng bộ và tác động từ nhiều phía, từ doanh nghiệp bảo hiểm, người nông dân, các tổ chức trung gian cho đến cấp chính quyền. Song song với đó, cần một chiến lược chính sách đa tầng, phù hợp với đặc thù của từng địa phương, bởi mỗi vùng miền đều có thế mạnh và sản phẩm nông nghiệp chủ lực riêng…

Còn theo Luật sư Nguyễn Văn Hà, cần có chính sách điều tiết, điều chỉnh để người dân tham gia bảo hiểm thường xuyên dù khi có bão hay không có bão. Đồng thời, cần rà soát, phân tích để người dân lựa chọn 1 - 2 loại hình bảo hiểm phù hợp với điều kiện canh tác, địa chất, cây trồng, vật nuôi tại địa bàn chứ không nhất thiết phải mua tất cả các loại.

Bà Nguyễn Thị Thắm, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Minh Châu chia sẻ về một số giải pháp hỗ trợ người dân tiếp cận chính sách vay vốn sản xuất

Muốn thực hiện có hiệu quả điều đó, Luật sư Nguyễn Văn Hà khuyến nghị, "người dân nên thông qua các kênh khác nhau, trong đó gần nhất là chính quyền địa phương. Chính quyền cần nhờ chuyên gia rà soát, tư vấn về loại hình bảo hiểm phù hợp nhất".

Ngoài ra, sản phẩm được bảo hiểm cần sự đồng bộ của các doanh nghiệp và cần được bảo đảm đầu ra. Khi quảng bá hình ảnh sản phẩm và nói rõ là sản phẩm được mua bảo hiểm nông nghiệp sẽ tác động vào nhận thức của người tiêu dùng để họ thấy đó là sản phẩm thân thiện, có trách nhiệm của người dân. Khi sản phẩm đưa ra thị trường có sự bảo đảm, có tính cộng đồng xã hội sẽ được người tiêu dùng đón nhận.

Buổi tọa đàm đã cung cấp thêm nhiều thông tin về bảo hiểm nông nghiệp cho người dân xã Minh Châu

Đồng thời, điều quan trọng theo Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP Hà Nội là phải làm tốt công tác quy hoạch, đồng bộ từ khâu làm đất đến lựa chọn con giống, chăm bón đến khi tiêu thụ. Điều này cũng tạo thuận lợi thu hút doanh nghiệp bảo hiểm; thay đổi phương thức canh tác của người nông dân, phải nghiên cứu kỹ các loại hình cây trồng, vật nuôi.

"Đặc biệt, cần công khai hóa mức phí tham gia bảo hiểm nông nghiệp, nêu rõ số tiền tham gia, hiệu quả mang lại tạo tâm lý an tâm cho người dân" - Luật sư Nguyễn Văn Hà khuyến nghị.

Nhóm phóng viên - Ảnh: Duy Khánh