Đánh bại quân Nhật, bảo vệ an toàn cơ quan đầu não
Giữa tháng 5-1945, quân đội Nhật huy động hơn 2.000 tên, có bọn Việt gian dẫn đường mở cuộc tiến công lớn vào vùng giải phóng. Địch chia làm ba mũi tiến sâu vào khu căn cứ ở giữa sông Lô và Đường số 3: Một mũi tiến từ Chợ Rã sang Chợ Đồn (Bắc Kạn); một mũi từ Vĩnh Yên, Thiện Kế tiến lên Thanh La (Sơn Dương, Tuyên Quang); một mũi từ Phấn Mễ và Chợ Mới tiến đánh Chợ Chu (Thái Nguyên).
Âm mưu của chúng là chia cắt vùng giải phóng, bao vây tiêu diệt Giải phóng quân và cơ quan đầu não lãnh đạo cách mạng của ta. Đi đến đâu chúng cũng khủng bố chém giết nhân dân, đốt phá làng bản, không từ một thủ đoạn dã man nào. Trước cuộc tiến công của quân Nhật, một số cán bộ của ta chủ trương không nên đánh nhưng Ủy ban Quân sự Bắc Kỳ nhận định đúng đắn và chỉ thị "quân sự, chính trị đi đôi"; lệnh cho Giải phóng quân cùng nhân dân phát động chiến tranh du kích, kiên quyết tiến công đánh bại quân Nhật trong vùng giải phóng.
Phối hợp với lực lượng du kích, tự vệ ở các địa phương, Giải phóng quân nhanh chóng triển khai chiến đấu, tập trung phá hoại đường giao thông, cắt đứt đường liên lạc, tiếp tế, thực hiện “vườn không nhà trống”, quấy rối, tập kích, phục kích, đánh địch khắp nơi. Ở Bắc Kạn, giặc co cụm trong tỉnh lỵ bị quân du kích chặn đánh gây thiệt hại nặng nề. Ở Chợ Chu, vị trí đóng quân của địch bị ta đốt cháy, đường tiếp tế bị cắt đứt, buộc chúng phải rút về Thái Nguyên.
Lán Nà Nưa nơi ở và làm việc của Bác Hồ từ cuối tháng 5 đến ngày 22-8-1945. Ảnh: Nhandan.vn
Cuối tháng 5-1945, hơn 500 quân Nhật từ Thái Nguyên tiến sâu vào Thanh La đánh phá, uy hiếp vùng núi Hồng, Tân Trào (Tuyên Quang). Tân Trào lúc này là trung tâm căn cứ cách mạng, là nơi ở và làm việc của lãnh tụ Hồ Chí Minh-Nguyễn Ái Quốc. Nhận được báo cáo quân Nhật đang tiến về Tân Trào, lãnh tụ Hồ Chí Minh phân tích: Quân địch không thể vào được khu căn cứ nếu ta quyết tâm và biết cách tổ chức chiến đấu đánh chặn chúng lại. Thực hiện chỉ thị của lãnh tụ Hồ Chí Minh, một trung đội Giải phóng quân và du kích phục kích tại Đèo Chẵn (gần Thanh La) đã tiêu diệt 60 tên, bắn bị thương nhiều tên khác. Bị đánh bất ngờ, quân Nhật vội vã rút về Thái Nguyên và Tuyên Quang.
Đầu tháng 6-1945, cuộc càn quét lớn của quân Nhật vào khu giải phóng bị Giải phóng quân cùng nhân dân địa phương đập tan, bảo vệ an toàn “Thủ đô khu kháng chiến” Tân Trào. Từ trung tâm Tân Trào, Bác Hồ và Trung ương Đảng đã lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 giành thắng lợi vĩ đại.
QUỐC HÙNG
(Theo cuốn “Cách mạng Tháng Tám và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa”, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, năm 2015).
