'Đại gia Gatsby' và loạt sách được tiếp cận miễn phí kể từ năm 2021
Việc các tác phẩm đã hết hạn bản quyền và mở miễn phí giúp độc giả có nhiều cơ hội để thưởng thức chúng hơn.
Ở phần lớn các quốc gia trên thế giới, thời hạn bảo hộ quyền tác giả sẽ hết hạn vào ngày 1/1, tính 70 năm sau ngày mất của tác giả. Một số quốc gia có thời hạn bản quyền ngắn hơn hoặc dài hơn, lâu nhất là ở Mexico, kéo dài 100 năm kể từ khi tác giả qua đời, bắt đầu áp dụng từ tháng 7/1928.
Một ngoại lệ áp dụng ở Mỹ là mọi câu chuyện và cuốn sách được xuất bản trước năm 1926 thì đều trở thành public domain (phạm vi công cộng). Trong khi đó, thời hạn bảo hộ bản quyền tại Mỹ sẽ kéo dài 95 năm cho các cuốn sách được xuất bản lần đầu từ năm 1925 đến 1978 nếu bản quyền vẫn được đăng ký đầy đủ.
Kể từ năm 2021 sẽ có một loạt tác phẩm văn học trở thành nguồn mở và miễn phí cho mọi người. Trong đó có cả những tác phẩm được đông đảo bạn đọc yêu mến.
Đại gia Gatsby của F. Scott Fitzgerald được tiếp cận miễn phí kể từ năm 2021. Ảnh: Phạm Nguyễn Ái Anh.
Cuốn sách Đại gia Gatsby của văn hào người Mỹ F. Scott Fitzgerald được xuất bản lần đầu vào năm 1925. Tác phẩm lấy bối cảnh tại Long Island vào thời kỳ nhạc Jazz được yêu thích, qua lời kể của nhân vật Nick Carraway đã tái hiện lại một câu chuyện bí ẩn xung quanh một triệu phú trẻ tuổi Jay Gatsby và mối tình với nàng Daisy Buchanan.
Trước khi hết thời hạn bảo hộ bảo quyền, Đại gia Gatsby đã luôn chiếm trọn trái tim người đọc. Cuốn sách không chỉ là câu chuyện của một nhân vật, một chuyện tình, nó là cả một thời đại, một thế hệ với nhiều vấn đề còn tồn tại. Đại gia Gatsby của F. Scott Fitzgerald nhiều lần được vinh danh là một trong những tiểu thuyết Mỹ vĩ đại nhất.
Một trong những tiểu thuyết nổi tiếng nhất của nữ văn sĩ Virginia Woolf là Bà Dalloway cũng bắt đầu được miễn phí tiếp cận kể từ năm nay. Xuất bản năm 1925, Bà Dalloway diễn ra trong vỏn vẹn một ngày (“một ngày thứ tư của tháng 6”) với hai câu chuyện diễn ra song song: Một nữ quý tộc đang chuẩn bị cho bữa trọng tiệc và một cựu sĩ quan bị chấn thương tâm lý hậu chiến đang trên đường được thuyên chuyển đến nơi thẩm định bệnh tình.
Virginia Woolf viết Bà Dalloway trong lúc đang cố chống chọi với chứng bệnh thần kinh của chính mình. Tác phẩm cũng là nguồn cảm hứng cho một tiểu thuyết khác của Michael Cunningham là Thời khắc, kể về cuộc đời ba người phụ nữ gắn với cuốn sách Bà Dalloway.
Một vài tác phẩm khác cũng được tiếp cận miễn phí trong năm 2021 bao gồm truyện ngắn In Our Time của Ernest Hemingway, cuốn tiểu thuyết trinh thám The Secret of Chimneys của Agatha Christie, bản sách tiếng Đức cuốn tiểu thuyết Vụ án của Franz Kafka hay Those Barren Leaves của Aldous Huxley. Các tác phẩm này đều được xuất bản năm 1925, vừa đủ 95 năm tại Mỹ.
Bà Dalloway của Virginia Woolf cũng hết thời hạn bảo hộ bản quyền trong năm nay. Ảnh: Thiên Ái.
Một trường hợp đặc biệt khác cũng cần được nhắc tới chính là George Orwell. Nhà văn người Anh George Orwell qua đời vào ngày 21/1/1950 ở tuổi 46. Tính đến ngày 21/1/2021 thì tròn 70 năm, vừa hết hạn bản quyền các tác phẩm của ông theo luật của Anh.
Tuy nhiên, tác phẩm đầu tiên của Orwell được xuất bản tại Mỹ là Burmese Days lại phát hành vào năm 1934. Vậy nên bất cứ nhà xuất bản nào tại Mỹ ngoài Houghton Mifflin (đơn vị đang nắm giữ bản quyền) muốn khai thác sách của George Orwell phải chờ ít nhất đến năm 2030.
