Đặc xá đảm bảo công khai, minh bạch, đúng đối tượng

Để bạn đọc hiểu rõ hơn về chính sách nhân đạo đặc biệt của đợt đặc xá này và công tác thực hiện Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn Thiếu tướng Nguyễn Thanh Trường, Cục trưởng Cục Cảnh sát Quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng (QLTG, CSGDBB, TGD) Bộ Công an.

Phóng viên: Xin đồng chí cho biết công tác triển khai đặc xá năm 2025 (đợt 2) đã được Cục Cảnh sát QLTG, CSGDBB, TGD triển khai như thế nào? Công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng trong việc đề xuất, kiểm tra, lập danh sách đặc xá được thực hiện như thế nào để không bỏ sót, bỏ lọt những trường hợp đủ điều kiện đặc xá?

Thiếu tướng Nguyễn Thanh Trường: Sau khi có Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá dịp 2/9 và hướng dẫn của Hội đồng tư vấn đặc xá, Cục Cảnh sát QLTG, CSGDBB, TGD đã tham mưu lãnh đạo Bộ Công an ký, ban hành Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo về đặc xá đợt 2 năm 2025 của Bộ Công an, Kế hoạch và quyết định để triển khai thực hiện. Để tổ chức triển khai, xét đề nghị đặc xá cho phạm nhân, Cục trưởng Cục Cảnh sát QLTG, CSGDBB, TGD đã ban hành 54 quyết định thành lập hội đồng xét, đề nghị đặc xá đợt 2 năm 2025 của 54 trại giam.

Thiếu tướng Nguyễn Thanh Trường.

Để việc thực hiện công tác xét, đề nghị đặc xá cho phạm nhân bảo đảm chất lượng, hiệu quả, đúng quy định của pháp luật, Cục Cảnh sát QLTG, CSGDBB, TGD đã tham mưu cho lãnh đạo Bộ Công an, Ủy viên Thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá, trưởng ban chỉ đạo ban hành công điện chỉ đạo các tổ thẩm định liên ngành của Hội đồng tư vấn đặc xá đợt 2 năm 2025, cơ quan thi hành án hình sự công an các tỉnh, thành phố, các trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an tổ chức rà soát chặt chẽ danh sách, hồ sơ đề nghị đặc xá, kiên quyết không để lọt người không đủ điều kiện vào danh sách người đủ điều kiện đề nghị đặc xá và sót người đủ điều kiện nhưng không được đề nghị đặc xá; lập danh sách phạm nhân đủ điều kiện được đề nghị đặc xá là đối tượng trong các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Phóng viên: Đồng chí cho biết cụ thể hơn về điểm mới của Quyết định đặc xá năm 2025 (đợt 2), liên quan đến việc mở rộng hơn về đối tượng và điều kiện đề nghị đặc xá?

Thiếu tướng Nguyễn Thanh Trường: Quyết định về đặc xá đợt 2/9/2025 của Chủ tịch nước về cơ bản vẫn chặt chẽ như Quyết định đặc xá đợt 30/4 và những lần đặc xá trước đây. Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho người phạm tội thực sự hối cải, cải tạo tốt có cơ hội trở về với gia đình, người thân, tái hòa nhập cộng đồng thành người có ích cho xã hội nên điều kiện được đặc xá được mở rộng hơn. Các nội dung mở rộng hơn gồm đối tượng; thời gian chấp hành án phạt tù và quy định rõ hơn về không làm ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự.

Cụ thể, so với đợt đặc xá dịp 30/4 thì đợt đặc xá này mở rộng hơn về đối tượng đặc xá. Tôi lấy ví dụ như các phạm nhân có hành vi cố ý gây thương tích nhiều lần đối với một người hoặc một lần đối với nhiều người (theo Bộ luật Hình sự năm 1999), hoặc cố ý gây thương tích từ 2 lần trở lên hoặc đối với 2 người trở lên; chống người thi hành công vụ từ 2 lần trở lên; cướp tài sản nhiều lần, cướp giật tài sản nhiều lần, trộm cắp tài sản nhiều lần (từ 2 lần trở lên). Những đối tượng này thuộc diện không được xem xét đề nghị đặc xá dịp 30/4 (khoản 8, Điều 4, Quyết định số 266 của Chủ tịch nước về đặc xá dịp 30/4/2025), thì nay được xem xét đề nghị đặc xá.

Bên cạnh đó, các đối tượng sau không thuộc diện không được xem xét đề nghị đặc xá dịp 30/4 thì nay được xem xét đề nghị đặc xá:

- Phạm từ 2 tội do cố ý trở lên hoặc đang chấp hành hình phạt tổng hợp do bị kết án phạt tù 2 lần trở lên về cùng một tội do cố ý; có một tiền án mà lại bị kết án phạt tù về tội do cố ý; từng bị kết án phạt tù, kể cả trường hợp đã được xóa án tích hoặc đã từng bị đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, kể cả cơ sở giáo dục trước đây hoặc đã từng bị đưa vào trường giáo dưỡng mà bị kết án phạt tù về một trong các tội: ma túy; giết người; cố ý gây thương tích; cướp tài sản; cướp giật tài sản; cưỡng đoạt tài sản; lừa đảo chiếm đoạt tài sản; trộm cắp tài sản; bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản; chống người thi hành công vụ; mua bán phụ nữ (theo Bộ luật Hình sự năm 1985) hoặc mua bán người; gây rối trật tự công cộng; tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có; cho vay lãi nặng (theo Bộ luật Hình sự năm 1999) hoặc cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự; tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh hoặc ở lại Việt Nam trái phép.

Về xếp loại chấp hành án phạt tù thì điểm mới của đợt đặc xá lần này như sau:

- Người bị kết án phạt tù từ chung thân đã được giảm xuống có thời hạn có 18 quý liên tục liền kề thời điểm xét, đề nghị đặc xá được xếp loại từ khá trở lên;

- Người bị kết án phạt tù từ 15 năm đến 30 năm phải có 16 quý liên tục, liền kề thời điểm xét, đề nghị đặc xá được xếp loại từ khá trở lên;

- Người bị kết án phạt tù từ 10 đến 15 năm phải có 14 quý liên tục liền kề thời điểm xét, đề nghị đặc xá được xếp loại từ khá trở lên;

- Người bị kết án phạt tù từ 8 đến 10 năm phải có 8 quý liên tục liền kề thời điểm xét, đề nghị đặc xá được xếp loại từ khá trở lên;

- Người bị kết án phạt tù từ 5 đến 8 năm phải có 4 quý liên tục liền kề thời điểm xét, đề nghị đặc xá được xếp loại từ khá trở lên;

- Người bị kết án phạt tù từ 3 đến 5 năm phải có 2 quý liên tục liền kề thời điểm xét, đề nghị đặc xá được xếp loại từ khá trở lên;

- Người bị kết án phạt tù từ 3 năm trở phải có ít nhất 1 quý liền kề thời điểm xét, đề nghị đặc xá được xếp loại từ khá trở lên;

Về tiêu chí không làm ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự cũng đã quy định cụ thể hơn so với đợt đặc xá dịp 30/4. Theo đó, đã quy định rõ những đối tượng sau đây sẽ không được đề nghị đặc xá: nhân thân, hoàn cảnh gia đình của phạm nhân, nguy cơ gây ảnh hưởng xấu đến công tác bảo đảm an ninh, trật tự và đấu tranh phòng, chống tội phạm ở địa phương; gây khiếu kiện đông người, biểu tình gây rối để các thế lực thù địch lợi dụng lôi kéo, kích động chống phá chính quyền, xuyên tạc đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; gây hoang mang, lo sợ hoặc phẫn nộ trong nhân dân; gây khó khăn trong việc thực hiện đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Các phạm nhân được đặc xá gặp người thân.

Phóng viên: Thưa đồng chí, quá trình triển khai quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2025 (đợt 2) đã và đang được tiến hành như thế nào? Đến thời điểm này, kết quả đạt được là gì?

Thiếu tướng Nguyễn Thanh Trường: Quán triệt đầy đủ, sâu sắc chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng, Nhà nước các chỉ đạo của Trung ương và lãnh đạo Bộ Công an về công tác đặc xá năm 2025 (đợt 2)

Chúng tôi đã tham mưu cho lãnh đạo Bộ Công an, Ủy viên Thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá, Trưởng ban chỉ đạo, ban hành công điện chỉ đạo các tổ thẩm định liên ngành của Hội đồng tư vấn đặc xá, cơ quan thi hành án hình sự công an các tỉnh, thành phố, các trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an tổ chức rà soát chặt chẽ danh sách, hồ sơ đề nghị đặc xá, kiên quyết không để lọt người không đủ điều kiện vào danh sách người đủ điều kiện đề nghị đặc xá và sót người đủ điều kiện nhưng không được đề nghị đặc xá.

Các cơ sở giam giữ tổ chức cho phạm nhân đủ điều kiện viết đơn đề nghị đặc xá và bản cam kết, liên hệ với thân nhân để thu thập giấy tờ, tài liệu cần thiết cho hồ sơ đề nghị đặc xá, thực hiện hình phạt bổ sung, án phí...; cán bộ quản giáo tại các trại giam, trại tạm giam tổ chức họp tổ, đội phạm nhân để bình xét, bỏ phiếu giới thiệu phạm nhân đủ điều kiện; hội đồng xét đề nghị đặc xá của các trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự công an cấp tỉnh nghiên cứu, xét duyệt, lập danh sách người đủ điều kiện được đề nghị đặc xá.

Qua rà soát, Cơ quan thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá đã lập danh sách hơn 10 nghìn người có đủ tiêu chuẩn, điều kiện đặc xá trình cấp có thẩm quyền xem xét, cho ý kiến. Các hồ sơ trên đã được các Tổ thẩm định liên ngành kiểm tra, thẩm định hồ sơ được chuyển đến các thành viên Hội đồng tư vấn đặc xá để thẩm tra theo quy định. Ban Chỉ đạo đặc xá Bộ Công an cũng đã họp nhiều phiên do Thứ trưởng Lê Văn Tuyến, Trưởng Ban Chỉ đạo chủ trì để xem xét, cho ý kiến từng trường hợp, đảm bảo công khai, minh bạch, đúng đối tượng, đúng quy định.

Ngày 25/8, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch Hội đồng đã chủ trì họp với các thành viên và đại diện các bộ, ban, ngành chức năng để xem xét, cho ý kiến đối với Báo cáo kết quả thực hiện công tác đặc xá đợt 2 do Cơ quan thường trực đặc xá trình và cho ý kiến đối với việc xem xét, đề nghị đặc xá cho các phạm nhân. Sau cuộc họp này, Hội đồng tư vấn đặc xá sẽ tổng hợp, trình Chủ tịch nước danh sách phạm nhân đủ điều kiện được đặc xá để xem xét, quyết định.

Có thể khẳng định, việc xét, đề nghị đặc xá cho những người đủ điều kiện được tiến hành theo quy trình hết sức chặt chẽ, công khai, dân chủ, khách quan, công bằng, minh bạch, đúng đối tượng, điều kiện theo quy định. Hồ sơ đề nghị đặc xá được kiểm tra, thẩm định qua nhiều cấp với sự tham gia của nhiều cơ quan ban, ngành chức năng và đặc biệt là sự giám sát của các tổ chức xã hội và nhân dân.

Phóng viên: Thưa đồng chí, trong những năm qua, tỷ lệ người được đặc xá tái phạm tội là rất thấp. Và, để tiếp tục giúp người đặc xá tự tin, làm lại cuộc đời, vươn lên trong cuộc sống. Cục Cảnh sát QLTG, CSGDBB, TGD tiếp tục có những chỉ đạo cụ thể như thế nào đối với các trại giam, thực hiện hiệu quả công tác hướng nghiệp dạy nghề, đào tạo, dạy nghề và tái hòa nhập cộng đồng trước khi các phạm nhân được đặc xá?

Thiếu tướng Nguyễn Thanh Trường: Thực hiện chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước và truyền thống nhân đạo của dân tộc, từ 2009 đến nay, Chủ tịch nước đã 11 lần ký quyết định đặc xá cho hơn 100.000 phạm nhân có quá trình cải tạo, lao động, học tập tốt trở về với gia đình, cộng đồng làm công dân có ích cho xã hội. Hầu hết người được đặc xá trở về đã nhanh chóng tái hòa nhập cộng đồng, có cuộc sống ổn định và làm ăn lương thiện, nhiều người trong số họ đã trở thành doanh nhân thành đạt hoặc tích cực tham gia các hoạt động xã hội ở địa phương, tỷ lệ người được đặc xá tái phạm tội là rất thấp.

Cụ thể, đặc xá năm 2024, tính đến nay, có 5 người được đặc xá tái phạm tội, chiếm tỉ lệ 0,13% trong tổng số 3.765 người được đặc xá. Lần gần đây nhất là dịp 30/4/2025, hơn 8.000 người được đặc xá đã trở về địa phương, tái hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống, trong đó chỉ có 4 người tái phạm tội, chiếm tỷ lệ 0,05%.

Để giúp đỡ những người được đặc xá hòa nhập cộng đồng, thực hiện chỉ đạo của Bộ Công an, chúng tôi đã chỉ đạo các trại giam tổ chức các lớp chuẩn bị hòa nhập cộng đồng cho những phạm nhân đủ điều kiện được đề nghị đặc xá, trang bị những kiến thức cơ bản giúp họ tái hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống. Phối hợp với công an các đơn vị, địa phương chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương có kế hoạch tiếp nhận, quản lý, giáo dục, giúp đỡ người được đặc xá trở về cộng đồng xóa bỏ mặc cảm, làm ăn lương thiện, ổn định cuộc sống, hạn chế tái phạm tội và vi phạm pháp luật.

Có thể khẳng định, những kết quả trong các đợt đặc xá trước đây đã được nhân dân đồng tình ủng hộ và dư luận quốc tế đánh giá cao, điều đó tiếp tục khẳng định chủ trương, chính sách nhất quán của Đảng, Nhà nước và pháp luật trong việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người một cách công bằng, bình đẳng.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

Phương Thủy (thực hiện)