Cựu tổng thống Mỹ Jimmy Carter qua đời ở tuổi 100

Ông Carter đã được chăm sóc tại nhà từ tháng 2/2023 sau một loạt các lần nằm viện ngắn ngày.

Ông là một đảng viên đảng Dân chủ, đã phục vụ một nhiệm kỳ duy nhất từ năm 1977 đến năm 1981. Ông đã để thua Ronald Reagan trong cuộc tái tranh cử. Bất chấp những thành tựu đáng chú ý của mình với tư cách là một người gìn giữ hòa bình, nhiệm kỳ tổng thống của Carter phần lớn được nhớ đến như một nhiệm kỳ bốn năm không trọn vẹn, bị ảnh hưởng bởi những đòn giáng vào nền kinh tế của Mỹ và vị thế của Mỹ ở nước ngoài.

Tuy nhiên, di sản lâu dài nhất của ông có thể là một chính khách kỳ cựu chu du khắp thế giới và là người tiên phong về nhân quyền trong suốt 43 năm "nghỉ hưu" không biết mệt mỏi.

Tổng thống Mỹ đương nhiệm Joe Biden cho biết trong một tuyên bố rằng "Nước Mỹ và thế giới đã mất đi một nhà lãnh đạo, chính khách và nhà nhân đạo phi thường" cũng như một người đàn ông "có phẩm chất và lòng dũng cảm, hy vọng và sự lạc quan tuyệt vời".

Biden tuyên bố ngày 9/1/2025 là ngày quốc tang và kêu gọi "mọi người trên thế giới chia sẻ nỗi đau buồn của chúng tôi hãy cùng chúng tôi tham gia vào lễ tưởng niệm long trọng này".

Cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter lúc tại vị - Ảnh: Getty

Tổng thống đắc cử Donald Trump viết trên mạng xã hội Truth Social. "Những thách thức mà Jimmy phải đối mặt với tư cách là Tổng thống đã đến vào thời điểm quan trọng đối với đất nước chúng ta và ông đã làm mọi thứ trong khả năng của mình để cải thiện cuộc sống của tất cả người Mỹ. Vì điều đó, tất cả chúng ta đều nợ ông một món nợ biết ơn" - tổng thống Mỹ đắc cử nhấn mạnh.

Carter trở thành cựu tổng thống còn sống cao tuổi nhất khi ông vượt qua kỷ lục do cố tổng thống George H.W. Bush nắm giữ vào tháng 3/2019.

Người vợ của Carter, Rosalynn, đã qua đời vào tháng 11 năm 2023. Họ đã gắn bó với nhau trong suốt 77 năm chung sống, và sau khi bà qua đời, cựu tổng thống đã tuyên bố rằng "miễn là Rosalynn còn sống, tôi luôn biết rằng có người yêu thương và ủng hộ tôi".

Cựu tổng thống đã tham dự các sự kiện tưởng niệm vợ mình, bao gồm một đám tang riêng tư và lễ tưởng niệm được truyền hình trực tiếp tại Atlanta, nơi ông ngồi ở hàng ghế đầu trên chiếc xe lăn ngả lưng.

Carter nhậm chức vào năm 1977 với lời hứa chân thành sẽ lãnh đạo một chính phủ "tốt bụng, trung thực, đàng hoàng, nhân ái và tràn đầy tình yêu thương như người dân Mỹ" sau những nỗ lực không mấy khả thi ban đầu để giành được đề cử của Đảng Dân chủ.

Cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter và vợ ông lúc về hưu - Ảnh: New York Times

Về đối ngoại, ông đã tạo ra một thỏa thuận hòa bình Trung Đông hiếm hoi và bền vững giữa Israel và Ai Cập, vẫn tồn tại cho đến ngày nay, chính thức hóa việc Tổng thống Richard Nixon mở cửa với Trung Quốc và đưa nhân quyền vào trung tâm chính sách đối ngoại của Mỹ.

Khi rời nhiệm sở, ông Carter đã giành được sự ngưỡng mộ bằng cách sống theo các giá trị của mình.

Anh Duy