Cùng 'Alexander von Humboldt - Khao khát khám phá những vùng đất lạ'

Friedrich Wilhelm Heinrich Alexander Freiherr von Humboldt (14/9/1769 - 6/5/1859), thường được biết đến với tên Alexander von Humboldt là một nhà khoa học và nhà thám hiểm nổi tiếng của Vương quốc Phổ. Ông là em trai của Wilhelm von Humboldt, bộ trưởng nội các Vương quốc Phổ và là nhà triết học, ngôn ngữ học.

Cuốn sách “Alexander von Humboldt - Khao khát khám phá những vùng đất lạ” của tác giả Volker Mehnert. Ảnh: Thư viện Hà Nội.

Với ham muốn chu du khắp đó đây, lòng khát khao hiểu biết không gì dập tắt nổi, và cả một nguồn năng lượng tưởng như đủ để sống đến hai cuộc đời, Alexander von Humboldt từng là nhà du hành vĩ đại nhất và nhà khoa học lừng danh nhất trong thời đại của ông.

Từ năm 1799 đến năm 1804, von Humboldt đã thực hiện chuyến thám hiểm Mỹ Latinh, ông là người đầu tiên tìm hiểu và mô tả vùng đất "mới" này theo quan điểm khoa học thực sự. Ông cũng là một trong những người đầu tiên đề ra giả thuyết cho rằng hai bờ Đại Tây Dương (ở phía Mỹ Latinh và phía Châu Phi) đã từng gắn liền với nhau. Về cuối đời, von Humboldt đã cho xuất bản bộ sách 5 tập Kosmos trong nỗ lực thống nhất các nhánh kiến thức khác nhau của thế giới.

“Người thực sự khám phá ra châu Mỹ” này đã leo lên những ngọn núi lửa cao nhất, ngược xuôi trên những con sông chưa từng ai biết tới, nghiên cứu tỉ mỉ hệ động thực vật của của những vùng đất xa xôi huyền bí, truyền cảm hứng cho những nhân vật cùng thời như Goethe và Darwin, trao đổi qua lại với tổng thống Thomas Jefferson của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và người anh hùng đấu tranh vì tự do Simón Bolívar.

Chân dung do Joseph Karl Stieler vẽ năm 1843. Ảnh: Wiki.

Cuốn sách “Alexander von Humboldt - Khao khát khám phá những vùng đất lạ” của tác giả Volker Mehnert; Đào Minh Khánh dịch; Nxb Hà Nội; Công ty Sách Thái Hà ấn hành năm 2023 với những hình minh họa tuyệt diệu này cho ta được làm bạn đồng hành của Humboldt, cùng ông lên đường và trầm trồ, kinh ngạc về một mạng lưới của sự sống đang dần hiển lộ trước mắt của nhà khoa học lừng danh ấy. Cuốn sách kể về hành trình và những gì nhà nghiên cứu Alexander von Humboldt có thể đã trải qua cũng như cảm nhận thấy….

“Cái nóng thiêu đốt ban ngày khiến họ phải di chuyển chủ yếu vào ban đêm. Đôi khi, họ thực sự bắt gặp một ao nước hay một con sông nhỏ và chỉ muốn nhảy ùm xuống tắm cho mát. Nhưng những người bản địa đi cùng đã cảnh báo họ: Có cá sấu! Trong những con sông khác, họ phát hiện ra một con vật hết sức kỳ lạ: con lươn điện. Bất kỳ ai chạm vào nó sẽ bị một cú giật điện rất mạnh. Điều này có vẻ thật khó tin, tuy vậy, Alexander không để lỡ cơ hội xem xét kỹ càng sinh vật kỳ lạ này. Quả đúng như vậy: Con lươn phóng ra luồng điện mạnh đến mức có thể gây nguy hiểm cho cả những con ngựa. “Đó chính là những cỗ máy phóng điện sống!”, Alexander kinh ngạc”. Trong “Alexander von Humboldt - Khao khát khám phá những vùng đất lạ”, độc giả sẽ cảm thấy cuốn hút bởi rất nhiều khám phá, trải nghiệm lý thú như vậy.

Tuy nhiên, một trong những điểm đáng chú ý trong tác phẩm là cách mà Humboldt không chỉ ghi lại những quan sát của mình về thiên nhiên, mà còn liên kết các yếu tố địa lý, khí hậu, sinh học và văn hóa, nhằm chỉ ra mối quan hệ mật thiết giữa chúng. Các cuộc hành trình của ông không chỉ là những chuyến thám hiểm khoa học mà còn là hành trình tìm kiếm sự hiểu biết về cách thức vận hành của thế giới.

Ông cũng không chỉ nghiên cứu về thiên nhiên mà còn xem xét mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người, đặc biệt là trong bối cảnh của các nền văn minh bản địa. Những nghiên cứu của Humboldt đã truyền cảm hứng cho các nhà khoa học sau này, bao gồm Charles Darwin và những người đi sau trong lĩnh vực sinh học và địa lý học.

"Alexander von Humboldt - Khao khát khám phá những vùng đất lạ" không chỉ là một tác phẩm tiểu sử thông thường, mà còn là một cuộc hành trình khám phá lại cuộc đời và sự nghiệp của một trong những nhà khoa học vĩ đại nhất. Với phong cách viết sinh động, dễ tiếp cận và đầy cảm hứng, tác giả đã thành công trong việc đưa Humboldt trở lại ánh sáng, giúp độc giả hiểu rõ hơn về những đóng góp vĩ đại của ông đối với nền khoa học.

Suốt cuộc hành trình, Humboldt đối mặt với nhiều thử thách, từ những điều kiện khắc nghiệt của thiên nhiên cho đến sự thiếu thốn về tài chính và sự hoài nghi từ các nhà khoa học đương thời. Nhưng ông không bao giờ từ bỏ niềm đam mê khám phá và khát khao mở rộng hiểu biết về thế giới xung quanh.

Cuốn sách không chỉ dành cho những người yêu thích khoa học mà còn cho những ai đam mê khám phá, những cuộc phiêu lưu và những câu chuyện về những con người đã thay đổi thế giới.

Hoàng Mai