Chung tay vì một Hà Nội xanh - sạch - đẹp: Điểm nhấn từ diễn đàn công nhân lao động vì môi trường

Chiều ngày 19/9/2025, tại Hà Nội, Báo Lao Động phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Diễn đàn trực tuyến “Công nhân Lao động vì Môi trường 2025” với chủ đề “Quản lý rác thải sinh hoạt sau sáp nhập, gắn với thực thi Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ”.

Diễn đàn đã quy tụ các chuyên gia, công nhân, sinh viên và tình nguyện viên, cùng thảo luận và đề xuất những giải pháp thiết thực nhằm cải thiện môi trường sống, làm việc, hướng tới một Thủ đô xanh - sạch - đẹp.

Diễn đàn “Công nhân Lao động vì Môi trường 2025” với chủ đề “Quản lý rác thải sinh hoạt sau sáp nhập, gắn với thực thi Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ”.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Đức Thành, Phó Tổng Biên tập Báo Lao Động, nhấn mạnh tầm quan trọng của Chỉ thị 20/CT-TTg, ban hành ngày 12/7/2025. Văn bản này thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ của Chính phủ trong việc giải quyết các vấn đề ô nhiễm môi trường, coi bảo vệ môi trường là một trong ba trụ cột không thể tách rời của phát triển bền vững, bên cạnh kinh tế và xã hội.

Ông Thành khẳng định, chỉ cần mỗi cá nhân, tổ chức thực hiện một hành động nhỏ nhưng thiết thực, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo nên bước chuyển mình mạnh mẽ trong bảo vệ môi trường.

Với quan điểm “Cấp bách hành động để chống ô nhiễm môi trường, trả lại bầu trời xanh”, ông Phạm Hồng Quân - Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Tình trạng ô nhiễm không khí tại miền Bắc có tính quy luật rõ rệt, thường tập trung và trở nên nghiêm trọng hơn vào mùa đông và mùa xuân, từ tháng 10 năm trước đến tháng 4 năm sau. Đây là giai đoạn các yếu tố khí tượng bất lợi như nghịch nhiệt, lặng gió xuất hiện thường xuyên, tạo lớp ngăn cản khiến các chất ô nhiễm khó khuếch tán, bị tích tụ ở tầng không khí sát mặt đất và gây ra những đợt ô nhiễm kéo dài.

Các nguồn phát thải chính gây ô nhiễm không khí có thể kể đến trước hết là giao thông vận tải. Với số lượng phương tiện cơ giới cá nhân khổng lồ, nhiều xe cũ không đạt chuẩn khí thải, ngoài khí thải từ ống xả, bụi đường do phương tiện cuốn lên và các tiền chất tạo bụi thứ cấp cũng góp phần làm gia tăng ô nhiễm không khí đô thị.

Nguồn thứ hai là sản xuất công nghiệp. Các nhà máy nhiệt điện, xi măng, luyện thép cùng nhiều cơ sở sản xuất khác, đặc biệt tại các tỉnh lân cận Hà Nội, được xác định là tác nhân góp phần đáng kể vào mức độ bụi mịn PM2.5 trong không khí.

Thứ ba là hoạt động xây dựng và đốt mở. Bụi từ công trường xây dựng, phá dỡ, vận chuyển vật liệu không che chắn đúng quy định vẫn còn phổ biến. Đáng chú ý, tình trạng đốt rơm rạ sau thu hoạch hay đốt rác sinh hoạt tự phát ở ven đô và nông thôn cũng là nguồn phát thải quan trọng, cần có biện pháp quyết liệt để kiểm soát.

“Đặc biệt, vào những tháng cuối năm, khi xây dựng, sản xuất và giao thương tăng tốc, các nguồn phát thải đồng loạt gia tăng. Kết hợp với điều kiện thời tiết bất lợi, tình trạng này đã tạo nên những đợt ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe và đời sống người dân” - ông Quân nói.

Ông Phạm Hồng Quân - Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Vấn đề ô nhiễm môi trường đang tác động nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh kế của người lao động cũng được TS. Nguyễn Anh Thơ, Viện trưởng Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh Lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) nhấn mạnh.

Viện trưởng Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh Lao động cũng lấy dẫn chứng vụ ô nhiễm bụi tại Công ty TNHH Châu Tiến (Nghệ An) gây thiệt hại nặng nề, với hàng trăm công nhân bị ảnh hưởng và 7 người tử vong.

Công ty TNHH Châu Tiến vi phạm nghiêm trọng về an toàn vệ sinh lao động và bảo vệ môi trường.

Để đối phó ô nhiễm bụi, Công đoàn Việt Nam đã triển khai hơn 11.000 hoạt động trong năm 2025, thu hút 1,13 triệu đoàn viên tham gia. Các hoạt động bao gồm trồng 1,3 triệu cây xanh, vệ sinh hơn 7.700 km đường phố, kênh mương và thu gom hơn 5.200 tấn rác thải. Những nỗ lực này không chỉ tạo ra môi trường làm việc xanh sạch đẹp mà còn lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường đến cộng đồng.

Bà Trần Thị Thu Hiền, Phòng Quản lý chất thải (Cục Môi trường) Ảnh: Hải Nguyễn.

Theo bà Trần Thị Thu Hiền, Phòng Quản lý Chất thải (Cục Môi trường) cho biết: Việt Nam hiện đối mặt với 69.406,53 tấn rác thải sinh hoạt mỗi ngày, trong đó đô thị chiếm hơn 53%. Mặc dù tỷ lệ thu gom đạt 90,7%, hạ tầng xử lý vẫn chưa đồng bộ, đặc biệt sau sáp nhập hành chính.

Để giải quyết, bà Hiền đề xuất 7 giải pháp trọng tâm, trong đó nhấn mạnh phân loại rác tại nguồn như một nhiệm vụ cốt lõi để giảm tải khâu xử lý, thúc đẩy tái chế và hướng tới kinh tế tuần hoàn. Công nhân lao động được xem là lực lượng tiên phong, vừa thực hiện phân loại rác, vừa đóng vai trò “tuyên truyền viên môi trường” tại nơi làm việc và khu dân cư.
Đồng hành với nỗ lực này, ông Trần Quang Ánh, Trưởng phòng Kế hoạch Kỹ thuật Urenco chi nhánh Hoàn Kiếm cũng chia sẻ về tầm nhìn “Vì Hà Nội sạch - văn minh - hiện đại”.

Đại diện Urenco cho biết đang thay thế xe gom rác cũ bằng thùng Composite kín để ngăn rò rỉ mùi hôi, đồng thời ứng dụng công nghệ IoT giám sát thùng rác và điều phối thu gom tự động. Hệ thống thu phí vệ sinh điện tử cũng được triển khai, kết hợp với việc nâng cao ý thức của người dân trong việc bỏ rác đúng giờ, đúng nơi.

Ông Ánh nhấn mạnh, sự đồng hành của cộng đồng là yếu tố then chốt để hiện thực hóa mục tiêu này.

Một điểm sáng tại diễn đàn là dự án tái chế rác thải thành học liệu của thầy Nguyễn Hữu Quyết, giáo viên Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng, người được mệnh danh “Quyết đồng nát”.

Ông Nguyễn Hữu Quyết - Giáo viên Trường TPHT Huỳnh Thúc Kháng (Hà Nội). Ảnh: Hải Nguyễn

Với niềm đam mê sáng tạo từ nhỏ, thầy Quyết đã biến rác thải thành các công cụ học tập, truyền cảm hứng cho học sinh qua thông điệp “6T”: Tuyên truyền, Tiết giảm, Tái sử dụng, Tiêu dùng xanh, Tái chế, Tăng cường năng lượng tái tạo. Các chiến dịch như “Xanh một góc phòng” hay “Hộ chiếu xanh” đã được triển khai thành công từ tiểu học đến THPT, lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường đến học sinh và cộng đồng.

Cộng đồng Tình nguyện Việt Nam cũng để lại dấu ấn với hơn 500 tình nguyện viên tham gia thu gom rác sau sự kiện A80, làm sạch trung tâm Thủ đô với hơn 100 bao rác được xử lý.

Bà Kiều Anh, Phó Chánh Văn phòng cộng đồng, cho biết họ sẽ tiếp tục triển khai các chương trình bền vững như “Thứ Bảy tình nguyện” và “Chủ nhật xanh”, khuyến khích thanh niên trở thành “đại sứ xanh”, hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần và thúc đẩy lối sống thân thiện với môi trường.

Tại diễn đàn, bà Lê Thanh Thủy, Phó Trưởng phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) cũng nhấn mạnh Chỉ thị 20 là “thời cơ vàng” để Hà Nội chuyển mình thành “Thủ đô xanh” của Đông Nam Á.

Bà Lê Thanh Thủy - Phó Trưởng phòng Quản lý môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội - trả lời. Ảnh: Tô Thế

Thành phố đã thí điểm phân loại rác tại nguồn ở 5 quận nội thành và ban hành hướng dẫn áp dụng trên toàn địa bàn từ năm 2025. Đặc biệt, Hà Nội đang triển khai vùng phát thải thấp, hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong nội đô từ năm 2026, theo Nghị quyết số 40 của Hội đồng Nhân dân thành phố.

TP. Hà Nội sẽ thí điểm phân loại rác thải tại nguồn thành 4 nhóm.

Bà Thủy kêu gọi sự đồng hành của người dân, khẳng định rằng chỉ khi chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng cùng chung tay, Hà Nội mới có thể đạt được mục tiêu phát triển bền vững.

Trong phiên thảo luận, chị Lương Thị Hương - công nhân môi trường Urenco 2, bày tỏ lo ngại về hạ tầng thu gom rác còn thiếu tại Hà Nội và TP.HCM, với nhiều khu dân cư chỉ có một đường ống rác chung, chưa đủ thùng phân loại và thiếu hướng dẫn cho người dân. Điều này gây khó khăn lớn cho công nhân thu gom.

Chị Lương Thị Hương, công nhân môi trường Urenco 2 đặt câu hỏi trong diễn đàn. Ảnh: Tô Thế

Đáp lại, bà Bùi Phùng Khánh Hòa, Phòng Quản lý Chất thải (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), cho biết thành phố đã thí điểm phân loại rác tại nguồn ở 5 quận nội thành năm 2024 và triển khai hướng dẫn trên toàn địa bàn từ năm 2025. Bà nhấn mạnh sự cần thiết của sự đồng hành từ người dân và ban quản trị tòa nhà, cùng với việc đầu tư thiết bị hiện đại và xã hội hóa hạ tầng thu gom.

Liên quan đến ô nhiễm không khí, bà Trần Thị Hải Đức, Công ty Thoát nước Hà Nội, hỏi về tiến độ vùng phát thải thấp. Bà Lê Thanh Thủy, Phó Trưởng phòng Quản lý môi trường, khẳng định Hà Nội đang xây dựng lộ trình hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch từ năm 2026, dù còn đối mặt với thách thức về hạ tầng và ý thức cộng đồng...

Diễn đàn “Công nhân Lao động vì Môi trường 2025” không chỉ là nơi chia sẻ giải pháp mà còn là lời kêu gọi hành động mạnh mẽ. Từ phân loại rác tại nguồn, ứng dụng công nghệ hiện đại, đến những sáng kiến giáo dục và phong trào cộng đồng, mỗi nỗ lực đều góp phần xây dựng một Hà Nội xanh - sạch - đẹp. Với tinh thần Chỉ thị 20, sự đồng lòng của người lao động, chính quyền và nhân dân sẽ là chìa khóa để hiện thực hóa tầm nhìn về một Thủ đô bền vững, văn minh và hiện đại.

Bảo Loan