Chủ tịch Quốc hội trao đổi với chuyên gia cao cấp của UNDP về hỗ trợ người lao động và doanh nghiệp

Sáng 18-9, hội thảo chuyên đề “Thúc đẩy việc thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động, tạo động lực phục hồi sản xuất, kinh doanh và phát triển bền vững” diễn ra trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế - Xã hội 2022.

Phiên thảo luận diễn ra sôi nổi với phần trao đổi giữa Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và chuyên gia kinh tế của UNDP.

Chuyên gia kinh tế cao cấp của UNDP tại Việt Nam, ông Jonathan Picus nhận định tiêu dùng nội địa đóng góp 60% vào tăng trưởng GDP, vì vậy nếu không kích thích được tiêu dùng nội địa sẽ dẫn đến sụt giảm GDP.

Chuyên gia UNDP Jonathan Picus. Ảnh: TTXVN

Vì vậy, để phục hồi và phát triển kinh tế trong giai đoạn hiện nay, ông Jonathan Picus cho rằng cùng với chính sách tài khóa, tiền tệ, cần quan tâm đến chi tiêu của người dân. Khi người dân được hưởng lợi sẽ kích thích chi tiêu, các doanh nghiệp sẽ được hưởng lợi từ "vòng quay mua sắm" và tiếp tục tăng cường sản xuất kinh doanh.

Chuyên gia UNDP đề xuất biện pháp để kích thích chi tiêu hộ gia đình là chuyển khoản tiền mặt cho người dân. Theo ông, các chính sách hoãn, giảm thuế không đem lại hiệu quả cấp số nhân cao so với việc trợ cấp tiền mặt trực tiếp cho người mất việc làm. Tuy nhiên, Việt Nam đang gặp khó khăn trong việc chuyển tiền mặt do chưa có quy định, chính sách cụ thể.

Ông Jonathan Picus cũng khuyến cáo Việt Nam cần có “cơ chế phòng vệ” cho những cuộc khủng hoảng tương tự trong tương lai, đó là xem xét tăng cường các biện pháp hỗ trợ về BHXH, an sinh xã hội cho trẻ em, hỗ trợ đối tượng yếu thế.

Trao đổi với ông Jonathan Pincus, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho hay Việt Nam đã quyết định sử dụng kết dư của Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp, chi tới 38.000 tỉ đồng tiền mặt, sau đó tiếp tục kéo dài chính sách này, chi thêm hơn 1.500 tỉ đồng. Cộng với 6.600 tỉ đồng hỗ trợ tiền thuê nhà (theo Nghị quyết số 43) là khoảng 2 tỉ USD, chưa kể phần chi khá lớn của các địa phương nhằm trợ cấp trực tiếp cho người dân, người lao động.

"Những chính sách đó có tính là chi trực tiếp cho người dân hay không?"- Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: NGHĨA ĐỨC

Ở khía cạnh khác, nêu thực tế các nước có tỷ lệ lạm phát cao trong khi Việt Nam lại duy trì ở mức thấp, Chủ tịch Quốc hội cho biết Việt Nam đã nghiên cứu rất kỹ và thấy rằng vì ngân sách Việt Nam không có nhiều nên thay vì chi tiền trực tiếp cho người dân thì giảm thuế giá trị gia tăng 2%.

Điều này giúp bất cứ người dân nào cũng đều được hưởng lợi, với số tiền ít hơn nhưng mua được nhiều hàng hóa hơn và thực thi rất nhanh. Chính sách này đã giảm thu ngân sách nhà nước mấy chục nghìn tỉ đồng.

Chủ tịch Quốc hội đánh giá chính sách này còn có tác động kép, góp phần giảm lạm phát.

Về vấn đề lao động, việc làm, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu thực tế tại nhiều nước, sau đại dịch COVID-19, số người mất việc làm thấp nhưng người tham gia vào thị trường lao động cũng thấp. Ở Việt Nam, số người thất nghiệp không nhiều nhưng một số ngành lại thiếu lao động cục bộ.

“Dường như có một bộ phận lao động chưa sẵn sàng quay trở lại làm việc. Trên thế giới, xu hướng này ra sao?” Chủ tịch Quốc hội đặt câu hỏi và đề nghị Bộ LĐ-TB&XH nghiên cứu vấn đề này.

Trả lời các câu hỏi của Chủ tịch Quốc hội, chuyên gia Kinh tế UNDP Jonathan Pincus cho biết thực tiễn từ châu Âu và Bắc Mỹ cho thấy ảnh hưởng của chính sách tài khóa là nhỏ, trong khi những khoản chi tiêu trong gia đình mới đóng góp lớn vào khôi phục ngân sách Nhà nước.

Với các khoản hỗ trợ người lao động từ ngân sách địa phương, ngân sách của doanh nghiệp, người lao động vẫn có thể đóng tiền nhà và trang trải các khoản chi phí sinh hoạt hàng ngày khác.

Chính sách giảm thuế thu nhập thường áp dụng trong các cuộc khủng hoảng không quá nghiêm trọng. Còn ích lợi của việc hỗ trợ bằng tiền mặt là giúp điều hòa nguồn thu ngân sách. Bởi vậy, Mỹ và châu Âu rất quan tâm tới chính sách này.

Về thị trường lao động, ông Jonathan Pincus cho rằng việc hỗ trợ bằng tiền mặt không phải là nguyên nhân khiến người lao động rút khỏi thị trường. Các khoản hỗ trợ chỉ được chi trả khi có dịch, khi hết dịch các khoản hỗ trợ này bị cắt nên người lao động vẫn phải quay lại làm việc để có thu nhập.

Về nguyên nhân một bộ phận người lao động không quay trở lại làm việc, ông Jonathan Pincus lý giải có thể do sức khỏe của họ bị suy giảm sau đại dịch. Thống kê cho thấy 10% người bị nhiễm COVID-19 có vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe hậu COVID-19, nhất là với người lớn tuổi, và cần nhiều thời gian để hồi phục.

Lý do khác có thể do lao động di cư không trở lại nơi làm việc sau khi hết dịch; do công nghệ trí tuệ nhân tạo đã thay thế nhiều công việc mà con người trước đây đảm nhiệm và do nhiều nguyên nhân đặc thù ở mỗi quốc gia khác nhau...

ĐỨC MINH