Chủ tịch Nguyễn Hoàng Giang: Quảng Ngãi sẽ bứt phá với lợi thế kép 'tựa sơn hướng thủy'

Việc hợp nhất Quảng Ngãi với Kon Tum cũ thành tỉnh Quảng Ngãi hiện nay tạo nên lợi thế kép về địa kinh tế, bản sắc văn hóa và tiềm năng phát triển. Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang cho rằng, với sự đồng thuận xã hội và bộ máy ổn định, tỉnh đang có nền tảng vững chắc để bứt phá bền vững.

Ông đã dành cho Pháp Luật TP.HCM một cuộc phỏng vấn sâu xoay quanh vấn đề phát triển của tỉnh sau hợp nhất.

. Phóng viên: Thưa ông, sau hơn 1 tháng chính thức sáp nhập và vận hành bộ máy chính quyền mới, ông đánh giá thế nào về sự khởi đầu của tỉnh Quảng Ngãi mới?

+ Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang: Tỉnh Quảng Ngãi đã và đang bước vào giai đoạn khởi đầu với nhiều tín hiệu tích cực sau hơn 1 tháng chính thức sáp nhập và vận hành bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp. Tôi đánh giá cao sự khởi đầu được triển khai đồng bộ và tích cực của hệ thống chính trị tỉnh Quảng Ngãi mới.

Có thể nói rằng, việc hợp nhất với tỉnh Kon Tum trước đây đã tạo nên lợi thế kép, kết nối biển và rừng, đa dạng về cơ cấu kinh tế, bản sắc văn hóa và tiềm năng phát triển. Mặc dù còn một số thách thức ban đầu như sắp xếp cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân sự tại các đơn vị hành chính mới, nhưng tỉnh đã có hướng dẫn cụ thể để đảm bảo ổn định quá trình quản lý và phục vụ nhân dân.

Đặc biệt, Kỳ họp thứ 2 HĐND tỉnh khóa XIII với sự kiểm điểm, đánh giá toàn diện tình hình phát triển kinh tế – xã hội 6 tháng đầu năm, trong đó tốc độ tăng trưởng GRDP đạt 11,51% cao nhất cả nước, đã tạo cú hích quan trọng. Đồng thời, tiếp thêm động lực để xây dựng nền hành chính “kiến tạo, liêm chính, hành động, phục vụ”. Hướng tới phát triển bền vững, góp phần vào sự thịnh vượng chung của đất nước.

. Theo ông, việc sáp nhập hai địa phương trước đây đã tạo ra những cơ hội nào trong phát triển tỉnh Quảng Ngãi mới?

+ Việc hợp nhất hai tỉnh với đặc điểm địa hình và thế mạnh kinh tế khác nhau đã hình thành nên một Quảng Ngãi mới đa dạng về điều kiện tự nhiên và tiềm năng phát triển. Đây là cơ hội lớn để thúc đẩy phát triển bền vững.

Sự đa dạng này mở ra không gian phát triển rộng lớn hơn, giúp tỉnh Quảng Ngãi trở thành cực tăng trưởng mới của miền Trung - Tây Nguyên, với lợi thế kép "tựa sơn hướng thủy".

Thứ nhất, bứt phá kinh tế liên kết vùng. Xây dựng chuỗi giá trị toàn diện, kết nối lâm nghiệp cao nguyên (sâm Ngọc Linh, cà phê, cao su…) với công nghiệp, kinh tế biển (lọc dầu Dung Quất, logistics, cảng nước sâu, du lịch…) thúc đẩy chế biến, xuất khẩu và thu hút đầu tư. Điều này dự kiến nâng GRDP tỉnh lên mức cao hơn, với tiềm năng trở thành Trung tâm kinh tế động lực vùng, hỗ trợ cho hành lang Đông - Tây và Bắc - Nam.

Thứ hai, phát triển du lịch và văn hóa đa dạng. Sự kết hợp giữa cao nguyên Măng Đen (khí hậu mát mẻ, rừng nguyên sinh) và biển đảo Lý Sơn (di sản văn hóa Sa Huỳnh, Lễ hội khao lề thế lính Hoàng Sa) tạo sản phẩm du lịch độc đáo, từ sinh thái rừng đến biển đảo. Điều này không chỉ tăng doanh thu mà còn góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc, góp phần giảm nghèo và liên kết cộng đồng.

Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa trên đảo Lý Sơn.

Thứ ba, cải thiện hạ tầng và nguồn nhân lực. Việc hợp nhất giúp tối ưu hóa nguồn lực, đầu tư các dự án chiến lược như cao tốc, sân bay và năng lượng tái tạo. Đồng thời đào tạo nhân lực đa dạng, từ kỹ thuật dầu khí đến nông nghiệp hữu cơ... Đây là cơ hội để tái cấu trúc bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu quả hơn, với sự hỗ trợ từ Trung ương.

. Việc hợp nhất hai tỉnh với đặc thù địa hình và kinh tế khác biệt đã tạo nên một Quảng Ngãi mới đa dạng. Vậy ông có thể chia sẻ quan điểm điều hành để khai thác hiệu quả đồng thời các nguồn lực lớn này?

+ Thứ nhất, đầu tư hạ tầng chiến lược và kết nối liên vùng, đẩy nhanh tiến độ xây dựng các dự án giao thông trọng điểm kết nối với Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y và phát triển cảng biển Dung Quất để kết nối sản xuất, logistics, xuất khẩu. Tiếp tục nghiên cứu đầu tư sân bay, các tuyến đường cao tốc liên kết Tây Nguyên để tăng cường kết nối quốc tế qua Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y và nội vùng. Hoàn thiện hạ tầng thủy lợi, đê điều, lưới điện để hỗ trợ sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và an sinh xã hội.

Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y.

Thứ hai, phát triển công nghiệp và thu hút đầu tư. Tập trung xây dựng hình thành Trung tâm lọc, hóa dầu và năng lượng quốc gia tại Khu kinh tế Dung Quất. Mở rộng Khu Kinh tế Dung Quất, tăng tỷ lệ lấp đầy các khu công nghiệp, thu hút đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao và năng lượng sạch. Kêu gọi đầu tư vào chế biến sâu sâm Ngọc Linh, nông sản, năng lượng tái tạo, với mục tiêu gia tăng giá trị và tạo chuỗi sản xuất liên tỉnh.

Thứ ba, phát triển nông nghiệp công nghệ cao và dược liệu: Mở rộng diện tích trồng sâm Ngọc Linh lên 6.000ha và xây dựng nhà máy chế biến sâu để nâng cao giá trị, góp phần giảm nghèo bền vững. Đầu tư vào nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hình thành các vùng chuyên canh lớn cho cây công nghiệp, rau hoa và thủy sản.

Thứ tư, đẩy mạnh phát triển du lịch liên vùng. Phát triển Đặc khu Lý Sơn trở thành Trung tâm du lịch biển - đảo, Khu du lịch Măng Đen trở thành trung tâm du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và các di sản văn hóa bản địa để tạo sản phẩm du lịch đặc sắc. Xây dựng các đô thị hai bên bờ sông Trà Khúc, sông Đăk Bla và bãi biển Mỹ Khê, Sa Huỳnh để thu hút du khách. Bảo tồn và quảng bá các lễ hội dân tộc, ẩm thực và di sản văn hóa phi vật thể để tăng sức hút du lịch.

Thứ năm, nâng cao chất lượng y tế và giáo dục: Cải thiện dịch vụ y tế, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, khu vực biên giới và đồng bào dân tộc thiểu số. Tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Chú trọng nâng cao trình độ lao động nông thôn, tăng số lượng lao động kỹ thuật có tay nghề cao gắn với chuyển đổi cơ cấu kinh tế.

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang khảo sát trực tiếp tại một số dự án giao thông trọng điểm.

Thứ sáu, chuyển đổi số và phát triển kinh tế xanh, kinh tế biển: Đẩy nhanh chuyển đổi số trong quản trị, sản xuất và thương mại. Xây dựng nền hành chính hiện đại và đô thị thông minh. Phát triển mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế biển, bảo tồn đa dạng sinh học, đặc biệt trong nông nghiệp, đánh bắt thủy hải sản và du lịch.

. Với những lợi thế như trên, tỉnh Quảng Ngãi sẽ làm gì để kết nối rừng và biển hiệu quả?

+ Kết nối giữa rừng và biển là một lợi thế hiếm có đối với tỉnh. Vì vậy, tôi hoàn toàn tin tưởng việc tỉnh sẽ khai thác lợi thế này và xây dựng thành công một mô hình kinh tế liên kết giữa miền núi (với kinh tế rừng, dược liệu…), đồng bằng (vùng trung tâm với nông nghiệp, công nghiệp nhẹ) và biển đảo (ven biển Dung Quất - Lý Sơn với dầu khí, logistics và du lịch…), nhằm tạo chuỗi giá trị khép kín.

Tập trung rà soát, điều chỉnh Quy hoạch tỉnh Quảng Ngãi, hoàn thiện Đề án phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Ngãi mới sau hợp nhất. Tập trung phát triển hạ tầng giao thông kết nối Đông - Tây. Phát triển mô hình liên kết vùng, với trọng tâm là xây dựng chuỗi giá trị khép kín lâm sản - dược liệu (sâm Ngọc Linh) từ miền núi chuyển về đồng bằng chế biến, sau đó xuất khẩu qua cảng Dung Quất.

Quảng Ngãi dự kiến sẽ mở rộng diện tích trồng sâm Ngọc Linh lên 6.000ha và xây dựng nhà máy chế biến sâu để nâng cao giá trị loại cây quý hiếm này.

Ưu tiên thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp, khu kinh tế liên vùng, như: mở rộng Khu kinh tế Dung Quất kết nối với Khu kinh tế Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y. Để hình thành các cụm công nghiệp chế biến lâm sản và dược liệu tại đồng bằng, giảm chi phí logistics, tăng giá trị.

Phát triển chuỗi giá trị khép kín theo lĩnh vực, kết nối trồng trọt hữu cơ ở miền núi (cà phê, cao su, dược liệu) với chế biến tại đồng bằng và xuất khẩu qua biển đảo. Đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo từ thủy điện, gió ở cao nguyên để hỗ trợ công nghiệp dầu khí tại Dung Quất, tạo chuỗi sản xuất pin mặt trời hoặc hóa chất từ lâm sản. Xây dựng sản phẩm du lịch liên kết như tour "Từ rừng đến biển" (Măng Đen - Lý Sơn), kết hợp văn hóa dân tộc thiểu số với di sản biển đảo.

Trong đó ưu tiên các dự án như: Dự án cao tốc Quảng Ngãi - Kon Tum. Đây là dự án then chốt, với quy mô bốn làn xe nhằm kết nối đồng bằng với tây nguyên, rút ngắn thời gian và khoảng cách.

Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Tỉnh sẵn sàng triển khai đoạn qua Quảng Ngãi, kết nối với cao nguyên qua các tuyến nhánh phụ, nhằm vận chuyển hàng hóa lâm sản và du khách nhanh chóng đến biển đảo. Dự án này sẽ khởi động trong năm 2025, với tổng vốn lớn từ ngân sách Trung ương.

Đề xuất xây dựng hai sân bay mới tại Lý Sơn (biển đảo, tập trung du lịch và logistics) và Măng Đen (miền núi, hỗ trợ du lịch và xuất khẩu dược liệu), sẽ tạo hành lang hàng không liên kết vùng, bổ trợ cho cảng Dung Quất.

Hạ tầng đô thị, hạ tầng khu kinh tế, hạ tầng du lịch, những tuyến giao thông tỉnh lộ và cầu mới qua các sông để khai thác quỹ đất, cùng hệ thống đường ven biển, đường rừng để kết nối đồng bằng với các khu vực xa xôi. Tập trung phát triển và kêu gọi đầu tư năng lượng tái tạo (thủy điện, điện gió…) dọc tuyến cao tốc để hỗ trợ hạ tầng xanh.

. Ông đánh giá thế nào về các thách thức trước mắt đối với kinh tế tỉnh Quảng Ngãi?

+ Thách thức thứ nhất nằm ở công tác quản lý hành chính và khoảng cách địa lý với địa bàn rộng lớn (hơn 18.000km² sau hợp nhất). Địa hình đồi núi và ven biển cách xa nhau có thể gây khó khăn trong quản lý, điều hành, vận hành bộ máy và cung cấp dịch vụ công. Cần thời gian để sắp xếp tổ chức, cơ sở vật chất và ổn định cán bộ, tránh tình trạng gián đoạn.

Thứ hai, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Hoạt động khai thác tài nguyên rừng (dược liệu, lâm sản…) và biển (chế biến dầu khí, đánh bắt hải sản…) nếu không được quản lý tốt dễ dẫn đến suy thoái môi trường rừng, nguồn nước ven biển, hoặc ô nhiễm từ công nghiệp. Thêm vào đó, biến đổi khí hậu (mưa lũ cao nguyên, bão biển) đòi hỏi chính sách xanh, nhưng nguồn lực hạn chế có thể làm chậm tiến độ.

. Nếu chọn từ khóa để khái quát định hướng điều hành trong 5 năm tới của chính quyền tỉnh Quảng Ngãi, ông chọn từ gì? Vì sao?

+ Có thể nói rằng, sự khởi đầu này là nền tảng vững chắc cho giai đoạn phát triển mới, với thông điệp "kiến tạo, liêm chính, hành động và phục vụ" lan tỏa đến toàn hệ thống chính quyền.

Lý do chọn "bền vững" xuất phát từ bối cảnh Quảng Ngãi sau hợp nhất với lợi thế đa dạng từ rừng núi đến biển đảo. Bối cảnh này đòi hỏi một định hướng điều hành tập trung vào phát triển kinh tế - xã hội lâu dài, cân bằng giữa tăng trưởng và bảo vệ môi trường, đảm bảo lợi ích cho thế hệ mai sau.

Thứ nhất, bền vững trong phát triển kinh tế: tập trung ưu tiên chuyển đổi số, kinh tế số và mô hình tuần hoàn để khai thác, phát triển tài nguyên rừng, kinh tế biển mà không làm suy kiệt. Phấn đấu trở thành tỉnh phát triển khá của cả nước với thu nhập bình quân đầu người bằng mức bình quân quốc gia. Thúc đẩy năng lượng tái tạo và chuỗi giá trị liên kết vùng để tạo tăng trưởng bền vững, tránh các rủi ro như biến đổi khí hậu hay ô nhiễm.

Phát triển kinh tế biển từ khai thác hải sản.

Thứ hai, bền vững trong công bằng xã hội và văn hóa: Giảm nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Bảo tồn bản sắc văn hóa và tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng để mọi khu vực xích lại gần nhau, đều được đồng hành. Góp phần xây dựng xã hội ổn định và thịnh vượng.

Thứ ba, bền vững trong quản trị hiệu quả và cải cách: Cải thiện môi trường đầu tư, thu hút FDI và doanh nghiệp trong nước thông qua các chính sách đặc thù. Đồng thời áp dụng công nghệ để giám sát, đảm bảo sự phát triển bền vững không chỉ về kinh tế mà còn về môi trường và con người.

Trong thời gian tới, "bền vững" là mục tiêu để tỉnh Quảng Ngãi tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Không chỉ thúc đẩy tăng trưởng trong ngắn hạn mà hướng tới tầm nhìn 2050, phấn đấu là tỉnh phát triển khá, xanh sạch và thịnh vượng, góp phần vào sự phát triển chung của đất nước.

. Xin cảm ơn ông!

NGUYỄN YÊN

Thiết kế: DI LINH