Cần làm gì để đẩy lùi bệnh dại ở Việt Nam?

Bé gái 7 tuổi nhập viện vì bị 4 con chó tấn công

Theo thông tin mới nhất từ Bệnh viện Nhi Trung ương, từ đầu tháng 10 đến nay, khoa Chỉnh hình đã tiếp nhận 3 trường hợp trẻ bị chó cắn phải nhập viện. Các bé đều nhập viện trong tình trạng đa thương tích gây nguy hiểm đến tính mạng.

Gần đây nhất là bé gái N.L (7 tuổi, ở Hà Nội) nhập viện trong trạng đau đớn, tâm lý hoảng loạn cùng với hàng trăm vết thương trên cơ thể do bị 4 con chó lao vào tấn công. Mẹ bé N.L chia sẻ 4 con chó cắn con gái được chủ nhà nuôi nhốt nhưng tại thời điểm xảy ra sự việc, những con chó này được thả rông, không đeo rọ mõm.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Lê Tuấn Anh, Phó Trưởng khoa Chỉnh hình, Bệnh viện Nhi Trung ương, người trực tiếp phẫu thuật cho bệnh nhi, nhận định đây là một ca chó cắn rất nghiêm trọng.

Ngay lập tức, các bác sĩ đã tiến hành hồi sức cấp cứu, giảm đau và đưa thẳng bệnh nhi vào phòng mổ và tiến hành phẫu thuật. Hiện tại, bé đã thoát khỏi nguy hiểm tính mạng, đã được tiêm phòng bệnh dại và uốn ván để đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, tâm lý của bé vẫn còn bị sang chấn nặng nề do cùng một lúc bị 4 con chó tấn công.

Trong 9 tháng đầu năm 2023, thống kê từ Phòng Khám - Tư vấn tiêm chủng của Bệnh viện Nhi Trung ương, cũng cho thấy tỷ lệ người bị chó mèo cắn đến tiêm huyết thanh và vắc xin phòng dại tăng lên đáng kể so với cùng kỳ năm 2022, với 271 trường hợp phải tiêm huyết thanh kháng dại, trong đó trên 70% trường hợp ở Hà Nội và gần 68% là trẻ dưới 15 tuổi.

Việc tiêm phòng vắc xin dại được thực hiện cho 326 đối tượng với 679 liều tiêm, trẻ dưới 15 tuổi chiếm chủ yếu (khoảng 60%). Số mũi tiêm vắc xin phòng dại trong 9 tháng đầu năm 2023 tăng hơn 3 lần so với cùng kỳ năm 2022.

Chiến dịch tiêm vắc xin phòng bệnh dại cho chó mèo tại huyện Đức Huệ, tỉnh Long An.

Làm gì để đẩy lùi bệnh dại?

Theo số liệu trong Sách trắng với chủ đề Hướng tới một Đông Nam Á không còn bệnh dại do Boehringer Ingleheim công bố tại Hội nghị khoa học Thú y châu Á 2023, trong giai đoạn từ 2017-2021, mỗi năm, số người tử vong do bệnh dại ở Việt Nam đã giảm 15% so với giai đoạn 4 năm trước.

Tuy nhiên, từ năm 2021-2023, một số địa phương lại đang trở thành "điểm nóng" của bệnh dại. Ví dụ, tại Bến Tre, năm 2022, báo cáo của địa phương cho thấy có 12 người tử vong vì bệnh dại, tăng gấp đôi so với năm 2021.

Theo các chuyên gia, một trong số những khó khăn mà Việt Nam phải đối mặt để kiểm soát bệnh dại đó là một số lượng lớn chó thả rông không được tiêm phòng. Cụ thể, chỉ 13/58 tỉnh thành có tỷ lệ tiêm phòng dại cho vật nuôi đạt trên 70%.

Ngoài ra, ước tính mỗi năm, khoảng 5 triệu chó mèo bị giết hại để lấy thịt. Việc buôn bán thịt chó, mèo cũng góp phần làm lây truyền bệnh dại ở Việt Nam bởi rất khó để kiểm soát tình trạng bệnh và lịch sử tiêm chủng của những con vật này.

Để phòng tránh nguy cơ chó, mèo cắn, cào, theo bác sĩ Lê Tuấn Anh, các gia đình nuôi chó, mèo tại nhà cần phải tiêm phòng cho vật nuôi đầy đủ và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y. Ngoài ra, không thả rông vật nuôi, thả chó ra đường phải được đeo rọ mõm. Bên cạnh đó, đối với trường hợp nuôi nhốt chó, cần phải có vùng nuôi chó rõ ràng, cách xa khu dân cư, khu sinh hoạt cộng đồng.

Với nạn nhân bị chó, mèo cắn, cào, liếm vào vết xước, cần chú ý: Rửa vết thương dưới vòi nước chảy, càng sớm càng tốt trong 15 phút. Rửa vết thương bằng xà phòng và nước hoặc bằng các chất có tác dụng diệt khuẩn như cồn i-ốt; cồn 70 độ hoặc rượu mạnh; xà phòng, dầu gội, dầu tắm…

Sau khi sơ cứu, cần khẩn trương đưa nạn nhân đến các cơ sở y tế gần nhất để được sơ cứu, đánh giá vết thương, tư vấn tiêm chủng vắc xin và huyết thanh theo từng trường hợp cụ thể căn cứ theo tình trạng động vật cắn, hoàn cảnh bị cắn hoặc tiếp xúc với nguồn bệnh; tình hình bệnh dại trong vùng.

Theo ý kiến của các chuyên gia, bệnh dại hoàn toàn có thể được ngăn chặn thông qua các chương trình toàn diện bao gồm nhiều biện pháp như tiêm chủng, tuyên truyền giáo dục và giám sát chủ nuôi, vật nuôi.

Từ việc hiểu rõ thực trạng bệnh dại trong khu vực, việc hợp tác chặt chẽ giữa các chính phủ, tổ chức phi chính phủ, bác sĩ thú y, chủ nuôi và cộng đồng sẽ hiện thực hóa mục tiêu đẩy lùi bệnh dại ở Đông Nam Á, cải thiện sức khỏe cho con người và động vật. Tại Việt Nam, chính phủ đang đặt ra mục tiêu mục tiêu xóa bỏ tỷ lệ người tử vong do bệnh dại vào năm 2030 thông qua chương trình quốc gia phòng chống bệnh dại giai đoạn 2022-2030.

Lan Phương