Cạm bẫy hụi online

Chỉ cần gõ từ khóa “hụi online” là hàng chục nhóm trên trang facebook hiện ra với những lời mời gọi

Bài 1: "Lãi cao - hốt nhanh" và mất tăm

Cuối tháng 11/2025, khi nhiều người đang chật vật xoay tiền phòng, tiền thuốc, tiền học, mạng xã hội lại dày đặc lời mời "hụi online", "xoay vốn chị em". Mang vẻ tử tế và lời hứa hẹn ngọt ngào, những vòng góp ảo ấy chỉ cần một cú chuyển khoản để lộ ra bản chất lạnh lẽo, siết thẳng vào những hoàn cảnh đang ở thời điểm yếu nhất.

Nhận diện "bẫy hụi"

Giữa cái nắng chói chang ở phường Dĩ An (TPHCM), hơi nóng từ nền xi măng còn phả lên trong căn phòng trọ nhỏ của chị Trần Ngọc H., 29 tuổi. Chị H. nhìn hộp sữa của con trai đã gần hết, rồi nhìn lại màn hình điện thoại. Dòng tin nhắn cuối cùng hiện rõ: "Chị chuyển nhanh để được hốt trước nha". Đó là tin nhắn chị H. nhận từ nhóm "Hụi chị em 4.0", nhóm mà vài giờ trước chị còn tin là nơi mình có thể xoay tạm chút tiền để lo tiền sữa và tiền khám bệnh cho con.

Chị H. đã chuyển 2 triệu đồng, số tiền chắt chiu từ những đêm tăng ca mệt rã rời. Một phút sau, tài khoản kia chặn chị rồi nhóm biến mất. Không dấu vết, không lời giải thích. "Em tưởng chị em thật sự thương nhau. Họ hỏi han chuyện con em ốm, nói giọng dễ thương lắm… Nhưng khi em chuyển tiền xong là mất tiêu. Em không biết nói với ai. Sợ người ta bảo mình dại", chị H. nói với giọng rớt xuống như chính niềm tin vừa bị rút mất.

Cách đó vài chục cây số, ở phường Linh Xuân (TPHCM), chị Nguyễn T. N., 41 tuổi, cũng vừa trải qua một cú sập hụi nhanh đến khó tin. Buổi chiều mưa làm rổ bánh giò chị bán trước cổng khu công nghiệp gần như ế trọn. Chủ trọ nhắn nhắc tiền phòng tháng 11 trước hạn. Con trai lớp 6 mang giấy báo học kỳ. "Cuối tháng, cái gì cũng đến một lượt", chị nói, mắt nhìn xuống rổ bánh đã nguội ngắt. Khi chị N. đang thu dọn hàng, Facebook đề xuất nhóm "Hụi xoay cuối tháng, chị em tương trợ". Cùng lúc đó, tài khoản tên "Mai - mẹ hai bé" nhắn riêng: "Em thấy chị livestream bán dưới mưa chiều nay mà thương. Chị đang kẹt thì hốt vòng tối nay nha. Chị chuyển 2 triệu, em trả 3 triệu để chị lo tiền phòng".

Câu "bán dưới mưa" khiến chị N. khựng lại, đó chính xác là cảnh chị vài giờ trước với chân tay run vì ướt lạnh dưới cơn mưa bất chợt. Kèm theo đó là những ảnh chụp "đã hốt", bình luận "uy tín lắm chị ơi" dồn dập hiện lên. Trong lúc bế tắc nhất của tháng, chị N. bấm chuyển tiền. Một phút sau: "Người dùng đã chặn bạn". Nhóm biến mất, avatar đổi hình, mọi cuộc trò chuyện tan như khói. "Tay chị còn run… Mất đúng lúc cần nhất", chị nói, đôi vai như hụt xuống vì đòn giáng mà cuối tháng nào chị cũng cố né nhưng lần này không né nổi.

Đại tá, PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn, chuyên gia tội phạm học

Hai câu chuyện, hai hoàn cảnh khác nhau nhưng đều chung một điểm: cả chị H. và chị N. đều tin rằng mình đang bước vào một hình thức xoay xở quen thuộc ở đời sống thật. Một hình thức phụ nữ lao động vẫn dùng để chống chọi với những cơn khan tiền nhỏ nhưng bất khả kháng. Thế nhưng, thứ mà họ bước vào lần này không còn là "hụi" theo nghĩa truyền thống. Đó là một chiếc vỏ được dựng lên khéo léo, giữ lại cái tên quen thuộc nhưng bỏ đi toàn bộ nền tảng bảo chứng của cộng đồng thật.

Hụi (họ, phường) trong đời sống dân gian vốn là hình thức góp tiền xoay vòng, vận hành dựa trên sự quen biết trực tiếp. Người đứng cái phải là người có uy tín, lời nói có trọng lượng. Thành viên chơi hụi biết mặt nhau, giám sát lẫn nhau, và sự ràng buộc nằm ở chính mạng lưới cuộc sống chung. "Hụi online" quảng bá rất giống hụi thật, nhưng thực chất chỉ là một bản sao biến dạng. Nó không có bất kỳ ràng buộc nào. Không gặp mặt, không giấy tờ, không địa chỉ, không chịu trách nhiệm.

Chỉ cần một avatar dễ thương và vài câu viết mềm mỏng, một nhóm hụi có thể được lập trong vài phút. Cũng chỉ cần vài phút để nó biến mất. Sự dễ dàng ấy chính là cửa mở cho người phụ nữ bước vào một cơ chế ẩn danh, nơi họ nghĩ có điểm tựa nhưng thực chất chỉ có mình họ đứng giữa khoảng tối.

Vỏ bọc hoàn hảo của hụi ảo

Trong 3 ngày thâm nhập hơn 10 nhóm hụi online, từ "xoay vốn nhanh", "hụi nóng cuối tháng" đến "hụi mẹ bỉm hỗ trợ nhau", chúng tôi nhận ra một mô hình vận hành có tính công thức đến lạnh người. Chủ nhóm thường là tài khoản mang hình phụ nữ hiền lành. Họ nhắn tin với sự thấu hiểu gần như được lập trình: hỏi han con ốm, lo lắng tiền phòng, chia sẻ cảnh bán hàng dưới mưa. Ngôn từ được chọn kỹ để chạm vào tâm lý bị tổn thương của phụ nữ lao động, những người phải gồng suốt tháng nhưng không có chỗ tựa.

Bên dưới họ là các tài khoản seeding (những tài khoản mồi) được tạo ra để giúp nhóm trông "có thật", "đã hoạt động lâu", "nhiều người tin dùng". Các tài khoản này liên tục tung hô: "Chị chủ uy tín cực!", "Em hốt vòng trước rồi nè!", "Xoay tiền cuối tháng khỏe ghê chị ơi!" Chúng tạo hiệu ứng đám đông, khiến nạn nhân nghĩ mình đang bước vào một cộng đồng có thật. Khi niềm tin bắt đầu hình thành, áp lực thời gian được tung ra: "Chốt vòng tối nay nha chị", "Còn đúng một suất cuối", "Chị chuyển nhanh để em giữ". Đó là lúc phụ nữ - vốn đã bị dồn bởi tiền phòng, tiền học phí của con… dễ dàng đưa ra quyết định vội vàng nhất.

Thế nhưng ngay sau khi tiền được chuyển đi, mọi thứ lập tức đổi màu: nhóm biến mất, tài khoản chặn, avatar đổi hình, tin nhắn bị xóa, tiền được rút và chuyển qua nhiều tầng ví điện tử, biến thành dòng chảy không thể lần ngược. Không một dấu vết nào còn lại, giống như cả nhóm chưa từng tồn tại. Sự lạnh lùng ấy không hề ngẫu nhiên. Nó cho thấy đây là một dây chuyền chiếm đoạt, phân vai rõ ràng. Người dựng vỏ bọc, người tạo niềm tin, người thúc chuyển tiền, người rút tiền, người xóa dấu vết. Một vòng vận hành kín đến mức khó tìm ra điểm yếu để phá.

Nếu như hụi truyền thống dựa vào sự tin cậy giữa người với người, thì hụi online lại dựa vào một thứ tinh vi hơn, đó là sự mềm lòng của phụ nữ. Phụ nữ lao động vốn quen chia sẻ, quen đỡ nhau lúc khó, quen nghĩ rằng phía bên kia màn hình cũng là một người mẹ, người chị đang cố giúp mình vượt qua khúc trắc trở. Kẻ lừa đảo bám vào chính điều đó. Chúng không đe dọa, không hăm dọa, không khiến nạn nhân nghi ngờ. Chúng chỉ dịu dàng đúng mức, đồng cảm đúng chỗ. Một câu "thấy chị tội quá", "em thương hoàn cảnh của chị", "chị hốt trước đi rồi tính sau"… là đủ để đánh tan lớp cảnh giác còn sót lại. Ngay trong khoảnh khắc lòng tin vừa mềm đi, chiếc bẫy lạnh lẽo khép lại.

Đại tá, PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn, chuyên gia tội phạm học, nhận định: "Hoạt động góp hụi, gom hụi trên mạng tiềm ẩn rủi ro cực lớn. Không ít đối tượng dùng tài khoản ảo, thông tin giả để che mắt người chơi và chiếm đoạt tài sản". Ông nhấn mạnh rằng phụ nữ - nhóm gánh trên vai gánh nặng về tài chính lẫn áp lực gia đình, dễ trở thành mục tiêu bị nhắm đến nhất. "Khi nạn nhân ngại trình báo, việc truy vết gần như bất khả thi. Đây là mảnh đất màu mỡ để tội phạm phát triển". Lời cảnh báo ấy không chỉ phác họa rủi ro, mà đặt hụi online vào đúng bản chất, không còn là quan hệ dân sự, mà đang tiến gần đến dạng chiếm đoạt có tổ chức, có tính toán và vô cùng khó đối phó.

Hụi online tiếp cận phụ nữ bằng lời chào thiện cảm, bằng avatar hiền, bằng cách kể những câu chuyện khiến người ta nhận ra chính mình trong đó. Tuy nhiên, phía sau lớp đường ấy là một guồng máy lừa đảo vô cảm, vận hành bằng tốc độ và sự vô danh tuyệt đối. Hai triệu, ba triệu…, những khoản tưởng nhỏ, lại là cả tháng nhu nhập của những người phụ nữ như chị H. và chị N. Khi tiền biến mất, họ không chỉ mất đi một khoản thu nhập mà còn mất thêm một thứ quan trọng hơn, đó là niềm tin vào sự tử tế mà họ từng dựa vào để bước qua những ngày chật vật. Vòng xoáy ảo khép lại nhưng cú siết thì nằm sâu trong đời thật.

Bài sau: Nạn nhân thành "con nợ"

Quang Chiến