'Bộ tứ siêu đẳng' của giới công nghệ Trung Quốc

Thành công của nhóm doanh nhân này đến từ khả năng thích nghi và sinh tồn trong một môi trường kinh doanh khốc liệt bậc nhất thế giới. Ảnh: Lau Ka-kuen.

Một thế hệ doanh nhân công nghệ mới đang nổi lên tại Trung Quốc, được gọi là “Bộ tứ siêu đẳng” (Fantastic Four). Họ đang tạo ra những thay đổi sâu rộng trong lĩnh vực công nghệ toàn cầu, đồng thời củng cố vị thế Trung Quốc trong cuộc cạnh tranh công nghệ với Mỹ.

Những cái tên nổi bật trong nhóm này là Lương Văn Phong, nhà sáng lập start-up AI DeepSeek; Vương Hưng Hưng, người đứng sau Unitree Robotics; Trương Nhất Minh, cha đẻ của ByteDance và Uông Thao, người sáng lập DJI. Họ đang được ca ngợi vì đóng vai trò quan trọng chuyển hóa Trung Quốc thành một cường quốc công nghệ.

Nhân tài trẻ tuổi

Gần đây, Lương Văn Phong của DeepSeek và Vương Hưng Hưng của Unitree đã xuất hiện trong một hội nghị do Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì. Là người trẻ nhất trong nhóm, Vương Hưng Hưng chỉ mới 35 tuổi khi tham dự buổi gặp gỡ này.

Trước mặt ông Tập, CEO Unitree nhấn mạnh rằng đội ngũ phát triển robot hình người của mình là những người “sinh ra và lớn lên ở Trung Quốc”. Đáp lại, ông Tập nhấn mạnh sự đổi mới của đất nước cần sự đóng góp của thế hệ trẻ, theo China Daily.

Những doanh nhân công nghệ thuộc thế hệ trước như Jack Ma (Alibaba), Lý Ngạn Hồng (Baidu) hay Mã Hóa Đằng (Tencent) từng lớn lên trong bối cảnh đất nước còn nhiều khó khăn và đói nghèo. Nhóm “bộ tứ siêu đẳng” lại sinh ra trong thời kỳ Trung Quốc mở cửa và cải cách. Nền kinh tế thị trường bắt đầu phát triển.

Vương Hưng Hưng của Unitree sinh năm 1990, Trương Nhất Minh sinh năm 1983, Lương Văn Phong sinh năm 1985, còn Uông Thao của DJI sinh năm 1980. Họ trưởng thành trong giai đoạn cởi mở. Giáo dục khoa học, kỹ thuật và toán (STEM) bùng nổ trong hệ thống trường học.

Cha đẻ DJI Uông Thao. Ảnh: Xinhua.

Thời đại họ trưởng thành cũng là giai đoạn toàn cầu hóa tăng tốc. Trước khi thành lập DeepSeek vào năm 2023, Lương Văn Phong từng điều hành quỹ đầu cơ High-Flyer Quant. Mô hình này lấy cảm hứng từ nhà quản lý quỹ định lượng huyền thoại người Mỹ Jim Simons. Ông từng viết lời tựa cho bản dịch tiếng Trung của cuốn tiểu sử The Man Who Solved the Market kể về cuộc đời Jim Simons.

Song, không ai trong số họ từng học tập ở nước ngoài, theo SCMP. Uông Thao học tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong, Trương Nhất Minh tốt nghiệp Đại học Nam Khai ở Thiên Tân, còn Lương Văn Phong học tại Đại học Chiết Giang ở Hàng Châu.

Cũng khác với các tỷ phú công nghệ Mỹ như Mark Zuckerberg hay Sam Altman, thế hệ doanh nhân Trung Quốc mới rất kín tiếng. Trương Nhất Minh và Uông Thao gần như không xuất hiện trước công chúng trong nhiều năm. Còn Lương Văn Phong không hề đưa ra nhận định nào về DeepSeek dù công ty của ông liên tục lên báo quốc tế.

Trưởng thành từ cạnh tranh

Theo SCMP, thành công của nhóm doanh nhân này đến từ khả năng thích nghi và sinh tồn trong một môi trường kinh doanh khốc liệt bậc nhất thế giới. So với các “đồng nghiệp” ở Thung lũng Silicon, họ được tôi luyện trong thực tế khắc nghiệt hơn, buộc phải không ngừng đổi mới và tối ưu hóa sản phẩm với mức chi phí thấp nhất.

Giáo sư Winston Ma tại Đại học New York, chuyên nghiên cứu về kinh tế số và AI toàn cầu, cho rằng các doanh nhân Trung Quốc có khả năng tiếp nhận công nghệ từ phương Tây, sau đó thử nghiệm và triển khai nhanh chóng ở nội địa với mức độ hoàn thiện cao và chi phí tối ưu. “Nếu không làm vậy, bạn sẽ bị lịch sử đào thải”, Winston Ma nhận định.

Bên cạnh “bộ tứ siêu đẳng”, Trung Quốc còn có những doanh nhân trẻ nổi bật khác như CEO Phùng Ký của Game Science, sinh năm 1982, hay Trần Thiên Thạch, chủ tịch và CEO của công ty chip Cambricon Technologies, sinh năm 1985.

Nhà sáng lập ByteDance Trương Nhất Minh. Ảnh: Chinatopix.

Nhiều người trong số họ đã trở thành tỷ phú. Trương Nhất Minh của ByteDance là một trong những người giàu nhất Trung Quốc. Tài sản của nhóm này dự kiến còn tăng mạnh vì ByteDance, DJI, DeepSeek và Unitree chưa lên sàn chứng khoán.

Nhưng không ai trong số “bộ tứ siêu đẳng” khởi nghiệp mà được nhà nước hỗ trợ. Họ đều tự xây dựng công ty của mình từ con số 0, theo SCMP.

DeepSeek từng chỉ là một dự án phụ trong quỹ giao dịch định lượng High-Flyer Quant. Nhưng vào cuối tháng 1, công ty đã khiến giới công nghệ Mỹ và Phố Wall chấn động khi trình làng mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) R1 và V3 với hiệu suất cao và chi phí thấp.

DJI của Uông Thao ra đời từ phòng ký túc xá. Trương Nhất Minh thành lập ByteDance - công ty sở hữu TikTok, một trong những ứng dụng phổ biến nhất thế giới - từ một căn hộ nhỏ ở Bắc Kinh vào năm 2012.

Vương Hưng Hưng khởi tạo Unitree từ 2016 và phải chật vật huy động vốn trong giai đoạn đầu. Hiện tại, ông chỉ nắm giữ 33% cổ phần công ty, do phải chia sẻ quyền sở hữu với nhiều nhà đầu tư.

Nhà sáng lập Unitree chụp cùng với robot của công ty ra mắt vào tháng 1/2025. Ảnh: SCMP.

Giáo sư Guo Bai tại Trường Kinh doanh Quốc tế Trung Quốc - Châu Âu (CEIBS), cũng cho rằng một yếu tố giúp thế hệ doanh nhân này thành công trên trường quốc tế là trưởng thành từ một môi trường cạnh tranh khốc liệt trong nước.

“Trung Quốc hiện nay là một trong những thị trường khó tính và cạnh tranh nhất thế giới. Do đó, có kinh nghiệm chinh chiến tại đây mang lại lợi thế lớn khi mở rộng ra toàn cầu”, ông nói.

Travis Kalanick, cựu CEO Uber - công ty từng thâm nhập thị trường Trung Quốc nhưng sau đó phải nhượng lại cho Didi Chuxing - cũng nhận xét về cách các công ty Trung Quốc “sao chép” công nghệ nước ngoài với tốc độ chóng mặt.

Đồng sáng lập Uber so sánh cuộc chiến giữa các công ty gọi xe tại Trung Quốc giai đoạn 2014-2016 như một “cuộc chiến tổng lực”. Ban đầu, các công ty địa phương bắt chước, nhưng sau khi hết thứ để sao chép, họ đã xoay trục sang sáng tạo và đổi mới.

“Nếu kinh doanh ở Mỹ giống như bóng đá, ở Trung Quốc, nó giống như bóng bầu dục. Họ đã quen với một cuộc chơi khắc nghiệt hơn rất nhiều”, Jeffrey Towson, nhà sáng lập TechMoat Consulting, nhận định.

Thúy Liên