Biến đổi khí hậu, dân số già hóa - những thách thức của các siêu đô thị châu Á

Thượng Hải - 1 trong 10 thành phố đông dân nhất thế giới. Ảnh: Getty Images.

Cụ thể, 7/10 thành phố đông dân nhất thế giới đều nằm ở châu Á, với Tokyo, Delhi, Thượng Hải và Dhaka đứng đầu danh sách. Vốn từ lâu được coi là biểu tượng của cơ hội và tiến bộ, những siêu đô thị này hiện có nguy cơ kéo tụt nền kinh tế.

Từ đó, ESCAP cảnh báo rằng nếu không có hành động khẩn cấp và toàn diện, những vấn đề này có thể làm tăng bất bình đẳng, làm quá tải các dịch vụ công và làm gia tăng căng thẳng xã hội, cũng như môi trường.

Nhiệt độ tăng vọt

Theo ESCAP, cuộc khủng hoảng khí hậu đang đẩy nhiều thành phố của châu Á đến “điểm tới hạn”. Năm 2024, nhiệt độ kỷ lục đã quét qua Nam và Đông Nam Á, gây căng thẳng cho cơ sở hạ tầng và hệ thống chăm sóc sức khỏe.

“Hiệu ứng đảo nhiệt đô thị” - khiến các thành phố nóng hơn các vùng nông thôn xung quanh, đang làm trầm trọng thêm vấn đề này, đặc biệt là đối với người già và người có thu nhập thấp.

Từ năm 2000 - 2019, gần 50% số ca tử vong liên quan đến nhiệt độ toàn cầu xảy ra ở châu Á - Thái Bình Dương (APAC). Với nhiệt độ tăng cao và không gian xanh bị thu hẹp, rủi ro đang ngày càng gia tăng.

Dân số già hóa nhanh chóng

Trong khi đó, khu vực này đang trải qua sự thay đổi nhân khẩu học sâu sắc. Đến năm 2050, số người cao tuổi ở APAC dự kiến sẽ đạt 1,3 tỷ người - gần gấp đôi năm 2024.

Khi tỷ lệ sinh giảm và di cư nông thôn chậm lại, các thành phố đang già đi và - trong một số trường hợp - bắt đầu thu hẹp lại.

Xu hướng này gây áp lực ngày càng lớn lên các nhà quy hoạch thành phố trong việc điều chỉnh cơ sở hạ tầng, chăm sóc sức khỏe và dịch vụ công để đáp ứng nhu cầu của cư dân cao tuổi, khi nhiều người trong số đó phải sống một mình. Tuy nhiên, hầu hết các thành phố vẫn chưa chuẩn bị đầy đủ.

Mở rộng các khu định cư không chính thức

Một xu hướng cần được lưu ý nữa là sự phát triển nhanh chóng của các khu định cư không chính thức và các khu ổ chuột. Với giá nhà tăng vọt và tiền lương trì trệ, hàng triệu người đang bị đẩy vào các khu ổ chuột và các khu dân cư không được quản lý. Những khu vực này thường là nơi đầu tiên phải đối mặt với cú sốc khí hậu, và là nơi cuối cùng nhận được các dịch vụ như vệ sinh hoặc cứu trợ khẩn cấp.

Biến rủi ro thành cơ hội

Bất chấp những thách thức, ESCAP nhấn mạnh rằng các thành phố vẫn đóng vai trò trung tâm đối với tương lai bền vững của châu Á.

Để biến rủi ro thành cơ hội, báo cáo kêu gọi quy hoạch đô thị tích hợp, hệ thống dữ liệu địa phương đầy đủ hơn và tài chính đa dạng, để từ đó, các thành phố có thể xây dựng khả năng phục hồi, thúc đẩy công bằng và tăng trưởng bền vững.

TỐ QUYÊN (Lược dịch từ UN)