Bị cắt tài trợ, Đại học Harvard kiện chính quyền Tổng thống Trump

Bên trong khuôn viên Trường Đại học Harvard ở Cambridge, Massachusetts, Mỹ ngày 15/4/2025. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Theo kênh CNN, trong một bức thư gửi đến cộng đồng Harvard, Hiệu trưởng Alan M. Garber cho rằng những hành động gần đây của chính quyền như đóng băng khoản tài trợ liên bang trị giá 2,2 tỷ USD dành cho Harvard gây ra những hậu quả nghiêm trọng trong đời thực đối với bệnh nhân, sinh viên, giảng viên, nhân viên, các nhà nghiên cứu và vị thế của giáo dục đại học Mỹ trên toàn cầu.

Chính quyền Tổng thống Trump đang yêu cầu Harvard cung cấp tất cả các báo cáo của trường liên quan đến vấn đề bài Do Thái và thành kiến chống người Hồi giáo trong khuôn viên trường kể từ tháng 10/2023. Động thái này nằm trong chiến dịch leo thang nhằm gây áp lực với Harvard, đe dọa hàng tỷ USD tiền tài trợ liên bang trong bối cảnh Nhà Trắng đang tìm cách buộc các trường đại học danh giá của Mỹ tuân thủ theo hệ tư tưởng chính trị của mình.

Harvard trở thành trường đại học danh tiếng đầu tiên công khai phản đối yêu cầu của Nhà Trắng. Các quan chức chính quyền Tổng thống Trump yêu cầu Harvard thực hiện các động thái trên nhằm chống chủ nghĩa bài Do Thái sau những cuộc biểu tình gây tranh cãi trong khuôn viên trường liên quan đến cuộc chiến Israel – Hamas ở Gaza.

Trong đơn kiện, Harvard viết: “Dù mang danh nghĩa nào, chính phủ đã dừng dòng chảy tài chính đến Harvard để thực hiện chiến dịch gây sức ép nhằm buộc trường phải khuất phục trước sự kiểm soát của chính phủ đối với chương trình học thuật. Điều đó tự thân đã vi phạm quyền hiến định của Harvard”.

Đơn kiện nêu rõ: “Chính phủ không và không thể đưa ra bất kỳ mối liên hệ hợp lý nào giữa lo ngại về bài Do Thái và việc đóng băng các nghiên cứu y học, khoa học, công nghệ và các lĩnh vực khác vốn nhằm cứu sống người Mỹ, thúc đẩy thành công của nước Mỹ, bảo vệ an ninh quốc gia và duy trì vị thế dẫn đầu toàn cầu về đổi mới của Mỹ”.

Ông Garber viết trong thư rằng ông nhận thức được những lo ngại chính đáng về tình trạng gia tăng chủ nghĩa bài Do Thái và Harvard đã thành lập các nhóm chuyên trách để giải quyết tình trạng này trong cộng đồng.

Đơn kiện khẳng định: “Đừng nhầm lẫn: Harvard bác bỏ chủ nghĩa bài Do Thái và mọi hình thức phân biệt đối xử; đồng thời đang thực hiện các cải cách mang tính hệ thống nhằm loại bỏ chủ nghĩa bài Do Thái khỏi khuôn viên trường. Nhưng thay vì hợp tác với Harvard trong những nỗ lực này, chính phủ đã công bố đóng băng toàn diện các khoản tài trợ dành cho nghiên cứu y học, khoa học, công nghệ và các lĩnh vực không liên quan đến chủ nghĩa bài Do Thái”.

Trường đại học nhấn mạnh họ không tìm kiếm tiền: “Thay vào đó, Harvard muốn có một phán quyết tuyên bố các hành động rộng khắp của cơ quan liên bang là bất hợp pháp, do vi phạm quyền hiến định theo Tu chính án thứ nhất cũng như các quyền được bảo đảm theo luật và quy định hiện hành”.

Trước đó, chính quyền Tổng thống Trump cho biết họ sẽ đóng băng hơn 2,2 tỷ USD tiền tài trợ và hợp đồng sau khi Harvard từ chối đáp ứng các yêu cầu, bao gồm: loại bỏ các chương trình về đa dạng, công bằng và hòa nhập; cấm đeo khẩu trang trong biểu tình tại trường; cải cách tuyển sinh và tuyển dụng dựa trên năng lực; giảm quyền lực của các giảng viên và quản trị viên - những người mà Nhà Trắng cho rằng quan tấm tới hoạt động vận động nhiều hơn học thuật.

Ngày 19/4, một bức thư gửi Harvard từ Văn phòng Quyền dân sự thuộc Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ yêu cầu trường phải bàn giao tất cả các báo cáo do các nhóm chuyên trách của trường thực hiện về bài Do Thái và thành kiến chống người Hồi giáo, bao gồm cả các bản nháp chưa từng công bố. Thư cũng yêu cầu cung cấp danh tính những người tham gia soạn thảo các báo cáo này để giới chức liên bang có thể thẩm vấn.

Bức thư này là một trong những diễn biến mới nhất trong cuộc chiến ngày càng căng thẳng giữa Harvard và chính quyền Tổng thống Trump. Một số tổ chức và sinh viên Do Thái tại Harvard cho biết các đe dọa gần đây của Nhà Trắng – từ việc cắt tài trợ nghiên cứu cho đến rút quyền nhận sinh viên quốc tế – không khiến họ cảm thấy an toàn hay được chào đón hơn, mà ngược lại, như một số người nói rằng họ đang trở thành con tốt trong một chương trình nghị sự chính trị lớn hơn.

Tờ The Wall Street Journal cuối tuần qua đưa tin thêm rằng 1 tỷ USD nữa trong các hợp đồng nghiên cứu y tế liên bang dành cho Harvard cũng có thể bị rút lại, trong khi Sở Thuế vụ đang lên kế hoạch hủy tình trạng miễn thuế của trường và chính quyền cũng đe dọa tước quyền tiếp nhận sinh viên quốc tế của Harvard.

Một số trường khác như Princeton, Cornell và Northwestern cũng đang có nguy cơ bị tạm dừng tài trợ liên bang do các yêu cầu tương tự.

Dự đoán trước quan hệ sóng gió với chính quyền mới, trường Harvard đã thuê hãng vận động hành lang quyền lực Ballard Partners từ tháng 1. Một nguồn tin xác nhận với CNN rằng mối quan hệ này vẫn đang tiếp tục. Ballard từng có liên hệ mật thiết với ông Trump và là nơi làm việc trước đây của Chánh văn phòng Nhà Trắng Susie Wiles và cựu Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi.

Cuộc đối đầu mới nhất giữa chính phủ Mỹ và trường đại học lâu đời nhất nước này đánh dấu thay đổi lớn trong cách tiếp cận của chính quyền Tổng thống Trump với Harvard. Trước đó, chính quyền dự định đối xử nhẹ nhàng hơn với Harvard so với Đại học Columbia, nhưng hiện nay các quan chức muốn gây áp lực mạnh mẽ hơn với trường đại học danh tiếng nhất nước.

Thùy Dương/Báo Tin tức