Bị bệnh truyền nhiễm cấp tính não mô cầu xâm lấn, nguy cơ tử vong cao
Bệnh não mô cầu xâm lấn có thể xuất hiện quanh năm, nhưng nguy cơ bùng phát dịch thường tăng cao vào mùa thu, đông và xuân, đặc biệt ở các xã vùng núi biên giới. Trẻ em và thanh thiếu niên là nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao nhất...
Những đối tượng nào dễ bị não mô cầu?
Chuỗi hội thảo khoa học "Tối ưu hóa dự phòng bệnh não mô cầu xâm lấn: Từ bằng chứng lâm sàng đến dữ liệu đời thực" vừa diễn ra tại TP. HCM và Hà Nội nhằm cập nhật kiến thức và nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ y tế trong công tác dự phòng bệnh não mô cầu xâm lấn – một bệnh truyền nhiễm cấp tính lây qua đường hô hấp, có thể gây tử vong nhanh chóng trong vòng 24 giờ nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Tai hội thảo thu hút hơn 800 y bác sĩ trong lĩnh vực dự phòng và lâm sàng tại Việt Nam, các chuyên gia đã chia sẻ góc nhìn toàn diện về tình hình dịch tễ học và gánh nặng bệnh tật của bệnh não mô cầu xâm lấn tại Việt Nam, các chiến lược tối ưu hóa dự phòng sớm, cũng như những dữ liệu đời thực về hiệu quả của vắc xin não mô cầu trong phòng ngừa căn bệnh nguy hiểm này.
PGS.TS.BS. Cao Hữu Nghĩa, Trưởng Bộ môn Khoa học Y sinh – Viện Pasteur TP. HCM phát biểu.
Theo các chuyên gia, bệnh não mô cầu xâm lấn do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Vi khuẩn này được chia thành 12 nhóm huyết thanh khác nhau, trong đó các nhóm A, B, C, W và Y là các nhóm phổ biến nhất và nguy hiểm nhất, gây ra 96% số ca mắc bệnh não mô cầu xâm lấn trên toàn cầu. Nhóm huyết thanh vi khuẩn não mô cầu đa dạng, phân bố khác nhau và có thể thay đổi theo tuổi tác, thời gian và vùng địa lý.
Trong đó, hai thể bệnh thường gặp là nhiễm khuẩn huyết và viêm màng não. Mặc dù đây không phải là căn bệnh thường gặp, nhưng các trường hợp nhiễm khuẩn xâm lấn có thể dẫn đến tử vong chỉ trong vòng 24 giờ sau khi khởi phát triệu chứng.
Theo các chuyên gia, bệnh não mô cầu xâm lấn có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở trẻ dưới 1 tuổi, thanh thiếu niên từ 14 đến 23 tuổi, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch suy giảm. Đáng lưu ý, nguy cơ mắc bệnh cũng cao hơn ở những người sống trong môi trường tập thể đông đúc như nhà trẻ, trường học, ký túc xá... hoặc các khu vực đang có nhiều ca mắc bệnh.
Là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, bệnh não mô cầu xâm lấn có thể gây nhiễm trùng huyết và tổn thương não nghiêm trọng. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tỷ lệ tử vong có thể lên đến hơn 50%.
Trong số các bệnh nhân sống sót, hơn 10% phải đối mặt với những di chứng nặng nề như mất thính lực, suy giảm nhận thức, động kinh hoặc tàn tật do hoại tử chi. Ngay cả khi được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, vẫn có 5-10% bệnh nhân tử vong, thường chỉ trong vòng 24–48 giờ sau khi khởi phát triệu chứng.
Bệnh não mô cầu xâm lấn phổ biến ở khắp nơi trên thế giới. Bệnh thường xuất hiện rải rác và có khả năng bùng phát thành dịch trong những điều kiện thuận lợi. Trong dịch, khoảng 25% người nhiễm vi khuẩn không có biểu hiện triệu chứng điển hình và trên 50% số người khỏe mang vi khuẩn não mô cầu. Đó là những nguồn lây rất quan trọng của bệnh trong cộng đồng. Bệnh lây truyền qua đường hô hấp, chủ yếu do hít phải dịch tiết mũi, hầu, họng bắn ra từ người mang vi khuẩn (người bệnh và cả người lành mang trùng).
Mỗi năm trên toàn thế giới, có hơn 1,2 triệu trường hợp bệnh não mô cầu xâm lấn được báo cáo, ước tính hằng năm có 135.000 ca tử vong. Đáng nói, hầu hết các trường hợp xảy ra ở những người khỏe mạnh. Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong khác nhau giữa các khu vực công nghiệp hóa và kém phát triển.
Riêng tại Việt Nam, theo số liệu của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, tỷ lệ mắc bệnh từ 1991-2000 là 2,3/100.000 dân và là bệnh xếp thứ 6 trong 10 bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất (0,03/100.000 dân).
Bệnh não mô cầu xâm lấn có thể xuất hiện quanh năm, nhưng nguy cơ bùng phát dịch thường tăng cao vào mùa thu, đông và xuân, đặc biệt ở các xã vùng núi biên giới. Trẻ em và thanh thiếu niên là nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao nhất, đồng thời cũng là đối tượng có tỷ lệ mang vi khuẩn não mô cầu không có triệu chứng cao nhất.
Chủ động dự phòng để giảm gánh nặng bệnh tật
Các chuyên gia tại hội thảo nhận định, với mức độ nguy hiểm, khả năng gây tử vong nhanh và để lại di chứng nặng nề, bệnh não mô cầu xâm lấn cần được chủ động phòng ngừa từ sớm.
PGS.TS.BS. Cao Hữu Nghĩa, Trưởng Bộ môn Khoa học Y sinh – Viện Pasteur TP. HCM, chia sẻ: Theo hướng dẫn dự phòng bệnh não mô cầu của Hội Y học dự phòng Việt Nam, để phòng bệnh do não mô cầu, cần chủ động tiêm vắc xin phòng ngừa sớm, ưu tiên nhóm nguy cơ cao là trẻ em (đặc biệt trẻ dưới 1 tuổi), thanh thiếu niên, người lớn tuổi hoặc người có bệnh nền…
Chuỗi hội thảo khoa học về bệnh não mô cầu xâm lấn với sự tham gia của các chuyên gia đầu ngành cập nhật kiến thức y khoa và hỗ trợ nâng cao năng lực cho đội ngũ chuyên viên y tế.
Bên cạnh tiêm chủng – giải pháp quan trọng hàng đầu trong phòng bệnh não mô cầu – các chuyên gia tại hội thảo còn khuyến nghị kết hợp các biện pháp dự phòng khác để nâng cao hiệu quả bảo vệ. Khi có tiếp xúc với người mắc bệnh, cần tuân theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ.
Đồng thời, nên đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người có triệu chứng hô hấp, giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, súc miệng và vệ sinh mũi họng.
Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, luyện tập thể dục và đảm bảo không gian sống thông thoáng cũng giúp tăng cường đề kháng. Khi xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ, cần đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
