Bệnh viêm tiểu phế quản ở trẻ: Nhận biết, điều trị và những lưu ý

Theo thống kê ở Hoa Kỳ, người ta ước tính có khoảng 120.000 trẻ nhập viện hàng năm vì viêm tiểu phế quản. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu của các trường hợp nhiễm trùng hô hấp nặng ở trẻ nhỏ.

Tương tự, ở nước ta bệnh viêm tiểu phế quản rất phổ biến ở trẻ dưới 2 tuổi. Đây cũng là nguyên nhân nhập viện hàng đầu tại khoa hô hấp chiếm 40-50% các trường hợp nhập viện hàng năm. Vì vậy, việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời sẽ cho kết quả tốt, nếu muộn có thể gây biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, thậm chí là tử vong.

Hàng năm có khoảng 120.000 trẻ nhập viện vì viêm tiểu phế quản.

Nguyên nhân gây tình trạng viêm tiểu phế quản

Viêm tiểu phế quản là bệnh viêm nhiễm cấp tính, khi các tiểu phế quản bị viêm sẽ dễ bị xẹp lại, khi đó khiến đường thở bị tắc nghẽn. Trẻ sẽ bị khò khè, khó thở và nặng hơn nữa trẻ sẽ bị thiếu oxy, gây tình trạng suy hô hấp nếu không được cấp cứu kịp thời.

Bệnh có nhiều nguyên nhân, trong đó thường gặp là do virus hô hấp loại virus RSV (Respiratory Syncitial Virus). Đặc điểm loại này lây lan rất nhanh, nên bệnh có khả năng xảy ra thành dịch. Người lớn, trẻ lớn cũng có thể bị nhiễm virus, nhưng biểu hiện thường nhẹ, với các biểu hiện thông thường không gây hệ lụy.

Nhưng nếu trẻ dưới 2 tuổi bị lây nhiễm virus RSV có thể biểu hiện nặng là viêm tiểu phế quản, đặc điểm là trẻ càng nhỏ thì biểu hiện bệnh càng nặng. Ngoài ra, còn một số nguyên nhân khác có thể gây viêm tiểu phế quản như: Adeno virus, Rhino virus và cúm…

Bệnh viêm tiểu phế quản rất phổ biến ở trẻ dưới 2 tuổi.

Dấu hiệu nhận biết trẻ viêm tiểu phế quản

Khi bị viêm tiểu phế quản, trẻ thường có triệu chứng cảm như:

Sốt nhẹ, ho, sổ mũi trong 2-3 ngày đầu. Sau đó, trẻ sẽ ho nhiều hơn, nhiều trẻ ho đến mức cha mẹ lầm tưởng trẻ bị ho gà, phải cho trẻ nhập viện.

Ngoài ra, kèm theo các biểu hiện thở khò khè và có thể thở nhanh hơn, thở co kéo lồng ngực (bị khó thở). Đối với trẻ bú mẹ nếu nặng hơn có thể bỏ bú, tím tái.

Do vậy, khi có các biểu hiện trên cha mẹ cần đưa trẻ tới cơ sở y tế để được các bác sĩ khám và điều trị.

Viêm tiểu phế quản nếu được chăm sóc tốt, sau 5 đến 7 ngày trẻ sẽ bớt khò khè, sau khi khó thở sẽ thở trở lại bình thường, ho giảm dần rồi khỏi hẳn trong khoảng 10-14 ngày.

Tuy nhiên, trong khoảng 1/5 trường hợp, bệnh có thể kéo dài nhiều tuần lễ. Nếu không được chăm sóc tốt, bệnh viêm tiểu phế quản có thể gây biến chứng như: Viêm tai giữa, suy hô hấp, viêm phổi, xẹp phổi…

Với trường hợp nặng, thường gặp ở các trường hợp trẻ dưới 3 tháng tuổi, trẻ có tiền sử sinh non - nhẹ cân, trẻ suy dinh dưỡng nặng, trẻ có sẵn bệnh tim - phổi , trẻ bị suy giảm miễn dịch… khi đó bệnh có thể sẽ kéo dài hơn, nặng hơn, nhiều biến chứng hơn.

Theo nghiên cứu khoảng 75% trẻ có thể tái phát bệnh viêm tiểu phế quản trong vòng 1 năm sau đó.

Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy, viêm tiểu phế quản có liên quan với bệnh suyễn, ở trẻ mắc viêm tiểu phế quản, đường thở của trẻ sẽ trở nên nhạy cảm hơn. Có khoảng 1/3 trẻ bị viêm tiểu phế quản sẽ bị suyễn sau này.

Cần làm gì khi trẻ bị viêm tiểu phế quản?

Việc chăm sóc đúng cách sẽ góp phần giúp trẻ tránh được bệnh, cũng như giúp trẻ hồi phục tốt hơn.

Với trường hợp tiểu phế quản nhẹ, không có biến chứng, trẻ không có yếu tố nguy cơ thì có thể được chăm sóc tại nhà. Hoặc bác sĩ sẽ chỉ định điều trị ngoại trú. Việc dùng thuốc theo chỉ định của các bác sĩ là hết sức cần thiết. Không nên tự ý cho trẻ uống thuốc vì nếu dùng không đúng có thể làm trẻ bệnh nặng hơn hoặc có thể có tác dụng có hại với trẻ nhỏ.

Viêm tiểu phế quản là bệnh viêm nhiễm cấp tính

Tại nhà cần chăm sóc trẻ như sau:

Với trẻ nhỏ cha mẹ cần: Tiếp tục cho trẻ bú hoặc ăn uống đầy đủ. Cần chia nhỏ thành nhiều cữ bú, nhiều bữa ăn, điều này giúp trẻ đỡ bị nôn ói khi ho nhiều.

Với trẻ lớn cần: Cho trẻ uống nhiều nước. Uống nhiều nước còn giúp trẻ loãng đờm, dịu ho. Tránh thiếu nước, nếu uống ít nước sẽ làm đờm trở nên cô đặc làm bệnh nặng hơn.

Cần đi tái khám đúng hẹn theo lời khuyên của thầy thuốc. Ngoài ra, khi các biểu hiệnkhó thở, bú kém, tím tái hoặc thở khó khăn (thở nhanh hơn, thở co kéo lồng ngực)…cần cho tới cơ sở y tế để đươc thăm khám và điều trị đúng.

Việc chăm sóc đúng cách khi trẻ bị viêm tiểu phế quản sẽ góp phần giúp trẻ tránh được bệnh

Phòng ngừaviêm tiểu phế quản thế nào?

Việc phòng ngừa bệnh viêm tiểu phế quản cũng như các bệnh hô hấp khác cần giữ ấm cho trẻ, nhất là khi thời tiết giao mùa, thời tiết lạnh. Để tránh nhiễm bệnh cần hạn chế cho trẻ đến chỗ đông người, tránh tiếp xúc gần gũi với trẻ lớn, người lớn đang bị cảm lạnh cũng như các trẻ bệnh khác. Trong quá trình chăm sóc trẻ cần cho bé ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng. Cần rửa tay sạch sẽ trước và sau khi chăm sóc trẻ, điều này cũng giúp cho trẻ không bị lây nhiễm virus gây bệnh lây lan chủ yếu qua việc tiếp xúc trực tiếp.

BS Trần Anh Tuấn