Bầu cử Tổng thống Phần Lan: Bước vào cuộc đua song mã

Cuộc đấu giữa cựu Thủ tướng và Ngoại trưởng

Người dân Phần Lan đã tham gia bầu cử Tổng thống hôm 28.1 với tỷ lệ đi bỏ phiếu trong cuộc bầu cử lần này là 71,5%, một tỷ lệ tương đối cao.

Cựu Thủ tướng Stubb và cựu Ngoại trưởng Haavisto sẽ "tái đấu" tại vòng hai của cuộc bầu cử Tổng thống. Ảnh: The Australian

Với tất cả số phiếu đã được kiểm, ông Stubb dẫn đầu ở vòng một với 27,2% số phiếu, trong khi Bộ trưởng Ngoại giao hàng đầu của Phần Lan nhiệm kỳ 2019-2023, đứng thứ hai với 25,8%. Chủ tịch Quốc hội Jussi Halla-aho đứng thứ ba với 19%, tiếp theo là Thống đốc Ngân hàng Phần Lan Olli Rehn với 15,3%.

Kết quả bầu cử vòng đầu tiên sẽ được chính thức xác nhận vào 30.1. Kết quả sẽ chính thức mở ra vòng hai của cuộc đua, dự kiến diễn ra vào ngày 11.2 giữa ông Stubb và ông Haavisto, vì không có ứng cử viên nào giành được trên 50% số phiếu.

Ông Stubb, 55 tuổi và ông Haavisto, 65 tuổi, là những ứng cử viên chính trong cuộc bầu cử. Khoảng 4,5 triệu cử tri đủ điều kiện đã chọn ra người kế nhiệm trong số 9 ứng cử viên để thay thế Tổng thống cực kỳ nổi tiếng Sauli Niinistö, người giữ hai nhiệm kỳ tổng thống liên tiếp kéo dài 12 năm, sẽ kết thúc vào tháng 3 tới. Theo quy định, ông Sauli Niinistö đã quá giới hạn về nhiệm kỳ và không được tái tranh cử.

Ông Stubb đại diện cho Đảng Liên minh quốc gia bảo thủ, từng đứng đầu chính phủ Phần Lan vào năm 2014-2015 và trước đó đã nắm giữ các chức vụ quan trọng khác trong Nội các, trong khi chính trị gia kỳ cựu Haavisto, thành viên Liên đoàn Xanh, tranh cử chức vụ này lần thứ ba với tư cách là một ứng cử viên độc lập.

“Nhận được kết quả như vậy từ sự ủng hộ của các bạn thật ấm lòng. Tôi biết ơn và khiêm tốn vì điều đó”, ông Stubb nói với những người ủng hộ ông trong một bữa tiệc bầu cử tại một nhà hàng ở Helsinki, đồng thời nói thêm rằng ông không lên kế hoạch cho những thay đổi lớn trong chiến dịch tranh cử vòng hai.

Ông Stubb cũng tuyên bố: “Bất kể tôi phải đối mặt với ai ở vòng bầu cử thứ hai, tôi biết rằng chúng tôi sẽ có một cuộc tranh luận mang tính xây dựng, văn minh và tốt đẹp về những vấn đề khó khăn trong chính sách đối ngoại”.

Vai trò đặc biệt trong đối ngoại và an ninh

Không giống như hầu hết các nước châu Âu, tổng thống Phần Lan nắm quyền hành pháp trong việc xây dựng chính sách đối ngoại và an ninh, đặc biệt trong mối quan hệ với các nước ngoài Liên minh châu Âu như Hoa Kỳ, Nga và Trung Quốc.

Tổng thống cũng đóng vai trò là tư lệnh tối cao của quân đội Phần Lan, một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong môi trường an ninh hiện nay của châu Âu.

Chủ đề chính của cuộc bầu cử là các vấn đề chính sách đối ngoại và an ninh như tư cách thành viên gần đây của Phần Lan trong NATO, các chính sách trong tương lai đối với Nga, tăng cường hợp tác an ninh với Hoa Kỳ và nhu cầu tiếp tục giúp đỡ Ukraine bằng cả hỗ trợ quân sự và nhân đạo.

Nguyên thủ quốc gia mới của Phần Lan sẽ bắt đầu nhiệm kỳ 6 năm vào tháng 3 trong tình hình an ninh và địa chính trị ở châu Âu khác biệt rõ rệt so với khi Tổng thống đương nhiệm Niinistö đắc cử sau cuộc bỏ phiếu năm 2018.

Từ bỏ hàng thập kỷ không liên kết quân sự, Phần Lan đã trở thành thành viên thứ 31 của NATO vào tháng 4.2023. Tư cách thành viên NATO, khiến Phần Lan trở thành quốc gia tiền tuyến của liên minh quân sự phương Tây đối với Nga, và cuộc chiến đang hoành hành ở Ukraine chỉ cách biên giới Phần Lan 1.000 km (600 dặm) đã nâng cao vị thế của tổng thống với tư cách là nhà lãnh đạo chính sách an ninh.

Theo quy định, tổng thống đại diện cho Phần Lan tại các hội nghị thượng đỉnh NATO. Với tư cách là ngoại trưởng, ông Haavisto đã ký hiệp ước lịch sử đánh dấu việc Phần Lan gia nhập NATO vào năm ngoái và cùng với Tổng thống Niinistö và cựu Thủ tướng Sanna Marin, ông đóng vai trò quan trọng trong quá trình hoàn thiện hồ sơ thành viên của Phần Lan.

Quỳnh Vũ