Bảo vệ mảng xanh đô thị bằng tín chỉ carbon

Việc bảo tồn, phát triển cây xanh đô thị giúp Hà Nội có nhiều lợi thế trong khai thác tín chỉ carbon. Ảnh: Thanh Tú

Tài sản giá trị từ cây xanh đô thị

Tín chỉ carbon là giấy phép hoặc chứng chỉ có thể mua bán, cung cấp cho người nắm giữ quyền phát thải một tấn carbon dioxide hoặc tương đương với một loại khí nhà kính khác. Mục tiêu chính của việc tạo ra tín chỉ carbon là giảm lượng khí thải carbon dioxide và các loại khí nhà kính khác từ các hoạt động công nghiệp, nhằm giảm tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu.

Theo GS.TS Hoàng Văn Phụ, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Kinh tế và Phát triển (Học viện Nông nghiệp Việt Nam), trên thế giới, hơn 75 quốc gia và vùng lãnh thổ đã triển khai cơ chế định giá carbon, với tổng giá trị thị trường đạt gần 1.200 tỷ USD vào năm 2023. Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tiềm năng lớn nhờ hệ sinh thái phong phú, diện tích rừng rộng và khả năng hấp thụ carbon cao.

Hiện nay, thị trường carbon không chỉ hỗ trợ mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế xanh. Phát triển thị trường carbon được coi là yêu cầu bắt buộc nếu Việt Nam muốn hội nhập sâu rộng vào các chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời là một trong những chìa khóa quan trọng để đạt được mục tiêu chuyển đổi xanh và bảo vệ môi trường. Điều này không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính mà còn tạo ra nguồn tài chính cho các dự án bảo vệ môi trường, khuyến khích đổi mới công nghệ và nâng cao nhận thức cộng đồng. Thị trường carbon hứa hẹn sẽ là chìa khóa để công cuộc chuyển đổi xanh thành công.

Theo TS.KTS Hoàng Thị Hương Giang (Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia), khi nghĩ về tín chỉ carbon, hầu hết mọi người thường nghĩ đến việc bảo tồn rừng nguyên sinh hoặc rừng phòng hộ, nơi có khối tích rừng lớn và khả năng hấp thụ CO2 cao hơn. Nhưng điều mà các nhà quy hoạch đô thị, nhà quản lý và nhà đầu tư đang khám phá ra là cây xanh đô thị khiêm tốn, vốn từng bị coi là điều hiển nhiên, giờ đây lại là một tài sản ngày càng có giá trị. Những hàng cây rải rác trên các đại lộ và tạo nên vành đai xanh đô thị có thể mang lại bóng mát và sự bình yên cần thiết cho hàng triệu cư dân thành phố đang căng thẳng.

Cây trưởng thành trong đô thị, với khả năng hấp thụ CO2 lớn hơn, sẽ tạo ra nhiều tín chỉ carbon hơn, qua đó gia tăng động lực cho các dự án trồng và bảo vệ cây lâu năm trong thành phố. Chúng cũng giúp cải thiện chất lượng không khí và sức khỏe tinh thần của người dân sống tại các thành phố. Những lợi ích này góp phần làm cho giá trị của tín chỉ cao hơn nhiều so với tín chỉ carbon rừng toàn cầu.

Nhìn về điểm mạnh của Hà Nội

Tại Hà Nội, mật độ cây xanh đô thị hiện được phân bố không đồng đều, các khu vực vành đai thường có mật độ và độ lớn của cây xanh thấp hơn. Giữa các khu dân cư cũng có sự khác biệt, các khu dân cư thu nhập thấp thường có mật độ cây xanh thấp hơn. Theo TS.KTS Hoàng Thị Hương Giang, các công ty thu mua thường tìm kiếm số lượng tín chỉ carbon đủ lớn theo nhu cầu tiêu thụ carbon của mình. Do vậy, các khu dân cư, đô thị có thể kết hợp với nhau để hợp thành lượng tín chỉ carbon mà thị trường cần.

Bên cạnh đó, sự suy giảm cây xanh trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và nguồn lực tài chính hạn chế đặt ra thách thức lớn cho việc bảo tồn và phát triển mảng xanh. Tuy nhiên, thị trường tín chỉ carbon đang mở ra một cơ hội đầu tư hấp dẫn, mang lại nguồn tài chính mới để thúc đẩy trồng và bảo vệ cây xanh đô thị một cách bền vững.
Nghị định số 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone đã đưa ra quy trình xét duyệt tín chỉ carbon dựa theo kiểm kê khí nhà kính theo hướng dẫn của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC). Mục tiêu giảm phát thải carbon đã trở thành định hướng quốc gia. Riêng Thành phố Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2025 giảm 12,14% phát thải carbon (khoảng 6,68 triệu tấn CO2) và đến năm 2030 giảm 18,71% (13,76 triệu tấn CO2) so với kịch bản không áp dụng các biện pháp giảm phát thải.

Hà Nội đặt mục tiêu diện tích cây xanh đô thị bình quân khoảng 6m²/người vào năm 2035 và diện tích cây xanh sử dụng công cộng ở khu vực nội thành là 4m²/người. Thành phố cũng đang xem xét nâng mục tiêu tỉ lệ cây xanh lên 8 - 10m²/người trong tương lai để Hà Nội trở thành đô thị đáng sống. Cây xanh tại Hà Nội cũng được đánh giá là tương đối đa dạng, trong đó có nhiều cây bóng mát có tuổi đời 80 - 100 năm. Thành phố đã có kế hoạch trồng mới nửa triệu cây xanh đô thị giai đoạn 2021 - 2025, cho thấy sự quan tâm đến việc tăng cường mảng xanh. Đây là một điểm mạnh để Hà Nội có thể khai thác tín chỉ carbon “rừng đô thị”.

Tuy nhiên, TS.KTS Hoàng Thị Hương Giang cho rằng, đứng trước sự phát triển không ngừng của đô thị hóa và nhu cầu sử dụng đất đô thị, cũng như đứng trước bài toán kinh tế, cây xanh đô thị phải đối mặt với rất nhiều mối đe dọa. Vì vậy, Hà Nội cần có một kế hoạch cụ thể về phát triển và bảo tồn cây xanh đô thị. Trong đó, tín chỉ carbon là một cán cân quan trọng trong quá trình bảo vệ các mảng xanh đô thị tại các thành phố nói chung và tại Hà Nội nói riêng.

Hồng Anh