Bảo tồn và khai thác rong mơ bền vững

Vào mùa khai thác rong mơ

Những ngày qua, hàng chục người dân ở thôn Thanh Thủy và thôn Phước Thiện, xã Bình Hải (Bình Sơn) cùng nhau khai thác rong mơ. Họ mang theo bình hơi, lưỡi hái, thuyền thúng, ghe nhỏ... ra vùng biển cách bờ chừng 1km để hành nghề. Mỗi chuyến hái rong mơ thường diễn ra từ sáng sớm đến đầu giờ chiều. Rong mơ sau khi được hái dưới biển, người dân đưa lên chất trên thuyền nhỏ hoặc thúng, rồi vận chuyển về bờ phơi khô và chờ thương lái đến thu mua.

Rong mơ được phơi trên bãi cát ở thôn Thanh Thủy, xã Bình Hải (Bình Sơn).

Sau gần 3 giờ chèo thúng đi cắt rong mơ, vợ chồng ông Trần Minh Năm, ở thôn Thanh Thủy, xã Bình Hải đã thu hoạch được 1 thúng đầy ắp. “Năm nay, từ ngày 1/6, UBND xã mới cho phép khai thác rong mơ. Mấy ngày nay, tôi nghỉ đi biển đánh bắt cá, cùng vợ tranh thủ đi hái rong mơ. Mỗi ngày vợ chồng tôi khai thác, phơi được hơn 2 tạ rong mơ khô. Với giá bán 5.500- 6.000 đồng/kg, chúng tôi thu về khoảng 1,2 triệu đồng”, ông Năm chia sẻ.

Theo ông Lê Văn Thắng, ở thôn Thanh Thủy, xã Bình Hải, trước đây, mỗi khi thấy rong nổi lên là người dân thi nhau đi cắt, vớt rong chứ không biết thời điểm đó rong già hay non. Còn bây giờ mọi người đã hiểu phải đúng mùa khai thác thì rong mới đủ độ già, chất lượng rong sẽ cao. Rong mơ thường sống bám vào các rạn san hô, tảng đá ngầm dưới biển ở độ sâu 3 - 6m nên phải mất chừng 5 - 7 phút, thợ lặn mới thực hiện xong một lần cắt hái. “Nghề này vất vả bởi thời điểm khai thác rong mơ thường diễn ra vào mùa hè nắng nóng. Dù vậy, ai cũng tranh thủ thời gian để có được sản lượng rong mơ kha khá, nâng cao thu nhập”, ông Thắng nói.

Phó Chủ tịch UBND xã Bình Hải Nguyễn Quang Vũ cho biết, từ khi dự án được triển khai, xã đã giao cho cán bộ thôn cử người thường xuyên theo dõi, nếu có người đi khai thác rong mơ trong thời gian cấm là báo ngay cho xã để cử lực lượng xuống kiểm tra và xử lý theo quy định.

Khai thác gắn vơíbảo vệ

Dự án Bảo vệ, khai thác và phát triển rong mơ khu vực các xã ven biển huyện Bình Sơn gắn với sinh kế bền vững của cộng đồng (dự án), do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc và Quỹ môi trường toàn cầu (UNDP/GEF SGP) tài trợ. Dự án được triển khai từ tháng 9/2024 - 10/2025, với tổng kinh phí hơn 2 tỷ đồng. Đơn vị tổ chức thực hiện là Hội Nông dân huyện Bình Sơn.

Sau khi khai thác rong mơ, người dân thôn Thanh Thủy, xã Bình Hải (Bình Sơn) dùng thúng kéo vào bờ.

Thời gian qua, Ban Điều hành dự án đã phối hợp với nhóm chuyên gia trung ương và các sở, ngành, địa phương tổ chức nhiều khóa tập huấn, bao gồm kỹ thuật khai thác rong mơ đúng mùa vụ, giúp người dân nhận thức được tác động tiêu cực của việc khai thác quá mức. Đồng thời, tổ chức các đợt khảo sát để đánh giá chu kỳ sinh trưởng của rong và các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phát triển của chúng. Từ đó, ra quyết định thời điểm được khai thác và xác định tọa độ, lên bản đồ phân vùng bảo vệ vùng rong mơ.

Theo ghi nhận, tại các xã ven biển gồm: Bình Thuận, Bình Trị, Bình Hải và Bình Châu (Bình Sơn) có diện tích rong mơ tự nhiên lên đến hơn 250ha. Những năm trước đây, mùa khai thác rộ thường diễn ra từ tháng 5 đến tháng 7. Hiện nay, nhận thức của người dân đã được nâng lên đáng kể, không còn tình trạng khai thác bừa bãi. Chủ tịch Hội Nông dân huyện Bình Sơn Trịnh Thị Châu Oanh- Trưởng Ban điều hành dự án cho biết, rong mơ không chỉ là nguồn thu nhập quan trọng cho người dân ở các xã ven biển mà còn đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ môi trường biển và ứng phó với biến đổi khí hậu. Việc triển khai dự án này nhằm ngăn chặn tình trạng khai thác rong mơ theo kiểu tận diệt, phục hồi và tái tạo nguồn lợi thủy sản giúp bảo vệ hệ sinh thái biển, góp phần đa dạng sinh học và nâng cao sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương.

Bài, ảnh: HỒNG HOA