Bảo tồn nơi phát tích của Di sản trò Kéo co ngồi
Theo GS Trần Lâm Biền, Nghè Đằng Đông - nơi diễn xướng nghi lễ và trò chơi Kéo co ngồi đã được UNESCO vinh danh - là công trình kiến trúc mang di sản văn hóa dân dã, phản ánh trung thực bộ mặt xã hội nông thôn thuở trước.
Không gian Nghè Đằng Đông hiện tại
Hội thảo khoa học Nghè Đằng Đông vừa được tổ chức tại Thạch Bàn, Long Biên, Hà Nội nhằm phục vụ định hướng, quy hoạch di tích Nghè Đằng Đông. Nghè Đằng Đông là nơi diễn xướng nghi lễ và trò chơi Kéo co ngồi- di sản đã được UNESCO ghi danh trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Trò chơi Kéo co ngồi được UNESCO vinh danh năm 2015
Theo tư liệu ghi lại, xưa kia, đền Trấn Vũ vốn thuộc làng Ngọc Trì, gồm 3 ấp: Ấp Đông Thượng thờ Quang Hiển Đào đại vương, Ấp Đằng Đông thờ Linh Huệ đại vương, Ấp Đằng Đường thờ Minh Thông Tả đại vương. Ba vị đại vương được thờ tại các Nghè (miếu). Qua thời gian, đều đã bị phá hủy, hiện chỉ còn dấu tích Nghè Đằng Đông.
Ngày hội lớn của làng Ngọc Trì luôn có trò chơi kéo co luồn dây qua cột (kéo co ngồi). Theo các cụ trong làng thì trò chơi này xuất phát từ Nghè Đằng Đông nhưng khi Nghè bị phá, không còn nơi diễn xướng thì mới chuyển sang tổ chức ở đền Trấn Vũ.
Theo Giáo sư sử học Lê Văn Lan, từ cuối thế kỷ 19, khuôn viên Nghè Đằng Đông đã là nơi luyện tập của nghĩa quân trong phong trào khởi nghĩa Bãi Sậy. Đến thời kỳ tiền khởi nghĩa và tổng khởi nghĩa của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945, Nghè Đằng Đông cũng chính là nơi hội họp của những người yêu nước ở địa phương, hưởng ứng chương trình hành động của Mặt trận Việt Minh, đi phá kho thóc cứu đói, là nơi tập trung lực lượng của nhân dân Ngọc Trì thì thành đi thu sổ sách của hương lý chính quyền cũ, thành lập chính quyền cách mạng.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, các hoạt động chiến tranh du kích đều liên quan hoặc diễn ra ở Nghè Đằng Đông, hầm bí mật được đào ngay dưới bệ thờ. Thời gian kháng chiến chống Mỹ cứu nước, năm 1966-1970, Nghè Đằng Đông là nơi đặt chỉ huy sở của Trung đoàn pháo cao xạ 220. Đài quan sát cao hơn 10m đặt ngay ở hậu cung của Nghè. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ trên không năm 1972, dân quân tự vệ Ngọc Trì cũng đặt súng máy tại khuôn viên Nghè để đánh địch.
"Như vậy Nghè Đằng Đông không chỉ đủ tiêu chuẩn để xếp hạng di tích cách mạng kháng chiến mà còn là căn cốt di tích lịch sử văn hóa quan trọng của địa phương," GS Lê Văn Lan khẳng định.
GS Lê Văn Lan phát biểu tại hội thảo khoa học Nghè Đằng Đông
Nhà nghiên cứu di sản văn hóa Trần Lâm Biền cho rằng cần thiết phải phục hồi di tích Nghè Đằng Đông bởi đây là công trình kiến trúc mang di sản văn hóa dân dã, một sản phẩm của lịch sử gắn với quá trình phát triển, phản ánh trung thực bộ mặt xã hội nông thôn thủa trước.
Tiến sĩ Bùi Thế Quân, Phó Trưởng phòng Văn hóa Thông tin quận Long Biên (Hà Nội) cho rằng để xác nhận giá trị di sản văn hóa đã từng tồn tại thì không thể không quan tâm tới lĩnh vực nghiên cứu chuyên ngành như sử học, văn hóa học, dân tộc học, khảo cổ học… cũng như nghiên cứu dựa trên chính sử và truyền thuyết, bác học và dân gian.
"Chúng tôi sẽ tham khảo ý kiến của các chuyên gia văn hóa để chính quyền địa phương tiếp tục hoàn thiện hồ sơ trình các cấp có thẩm quyền đề nghị phục hồi di tích Nghè Đằng Đông đúng với Luật di sản văn hóa và các quy định liên quan," ông Bùi Thế Quân cho hay.
